Zniszczenie pojazdu bez obowiązku korekty odliczenia VAT

Zakupione środki trwałe powinny być co do zasady użytkowane dłużej niż rok, a wydatki ponoszone na ich nabycie rozliczane są w kosztach podatkowych poprzez odpisy amortyzacyjne. W przypadku czynnych podatników VAT istnieje również możliwość odliczenia podatku od towarów i usług od ich zakupu. Jednakże w przypadku samochodów możliwość odliczenia całego podatku VAT jest uzależniona od kilku czynników. Przede wszystkim należy się odnieść do tego, czy będzie wykorzystywany tylko w działalności czy również prywatnie. Ważne jest także jaki to samochód - osobowy czy ciężarowy. Co jednak zrobić w przypadku, gdy podatnik dokona odliczenia podatku VAT, a nastąpi zniszczenie pojazdu? Tutaj należy się zastanowić, czy zniszczenie pojazdu na skutek zdarzeń losowych nie powoduje zmiany prawa do odliczenia, a co za tym idzie - obowiązku korekty podatku VAT.

Zniszczenie pojazdu na skutek zdarzeń losowych

Przy prowadzeniu działalności gospodarczej majątek przedsiębiorcy może doznać uszczerbku. Nie zawsze uda się uchronić firmowy majątek przed zniszczeniem, kradzieżą czy innym zdarzeniem losowym. Przy użytkowaniu samochodu nietrudno o wypadek. Jak w tam razie należy rozliczyć zniszczenie pojazdu na skutek zdarzenia losowego? Oczywiście należy pamiętać, że jeśli samochód został częściowo uszkodzony lub uległ całkowitemu zniszczeniu, przedsiębiorca powinien posiadać odpowiednią dokumentację tego zdarzenia.

Jeżeli chodzi o zniszczenie pojazdu, w art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca wskazuje, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym.

Jeśli więc pojazd, który uległ zniszczeniu, nie był całkowicie zamortyzowany, jego niezamortyzowana wartość nie będzie stanowić kosztu podatkowego, jeśli przedsiębiorca nie wykupił dobrowolnego ubezpieczenia AC. I odwrotnie - jeśli podatnik wykupił ubezpieczenie AC, niezamortyzowana wartość będzie stanowić koszt uzyskania przychodu.

Zniszczenie pojazdu - podatek VAT

Kwestia zaliczenia do kosztów podatkowych straty powstałej w wyniku zniszczenia pojazdu jest oczywista, jak jednak będzie wyglądać kwestia odliczonego podatku VAT od zakupu samochodu?

Warto wspomnieć, że dla kosztów podatkowych i podatku VAT zniszczenie pojazdu nie powinno powstać:

• z winy podatnika w wyniku jego niedbalstwa czy naruszenia przepisów,

• w wyniku nieprawidłowego zabezpieczenia samochodu.

Powinno natomiast powstać na skutek zdarzeń nieprzewidywalnych i nie do uniknięcia przez podatnika. Dodatkowo posiadana przez niego dokumentacja powinna być wiarygodna - powinien on mieć w dokumentacji np. protokół policyjny.

Całkowite zniszczenie pojazdu, użytkowanego w działalności gospodarczej krócej niż rok, nie spowoduje zmiany prawa do odliczenia podatku VAT, w związku z którą należałoby dokonać korekty podatku VAT odliczonego. Nie ma tutaj znaczenia, czy podatnikowi przy zakupie przysługiwało częściowe czy pełne jego odliczenie. Kwestia ta została uregulowana w art. 185 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE, z którego wynika, że korekta nie jest dokonywana w przypadkach transakcji w całości lub częściowo niezapłaconych, w przypadku należycie udokumentowanego lub potwierdzonego zniszczenia, zagubienia lub kradzieży własności. Od tej reguły istnieje także wyjątek - więcej o nim można przeczytać w śródtytule o sprzedaży zniszczonego samochodu.

Przykład 1.

Przedsiębiorca w lutym 2015 roku zakupił samochód, zgłosił go do na VAT-26 do urzędu skarbowego w celu odliczenia 100% podatku VAT od zakupu i jego dalszej eksploatacji. W sierpniu 2015 w wyniku wypadku samochód uległ całkowitemu zniszczeniu - nie nadawał się do dalszego użytkowania. Zdarzenie zostało udokumentowane protokołem policyjnym.

W związku, z tym że przedsiębiorca dokonał pełnego odliczenia podatku VAT naliczonego, to w wyniku zdarzenia losowego prawo to nie ulegnie zmianie. Tym samym nie musi dokonywać korekty odliczenia podatku VAT.

Stanowisko to potwierdzają również organy podatkowe w udzielanych interpretacjach. Interpretacja indywidualna z 10 września 2014 r., sygn. ILPP1/443-435/14-6/HW - Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu mówi, że (...) należy stwierdzić, że w związku z nabyciem przedmiotowego samochodu przysługiwało Wnioskodawcy prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego i prawo to nie ulega zmianie na skutek zniszczenia pojazdu w wyniku zdarzenia losowego. Przemawia za tym ogólna zasada wynikająca ze wskazanego art. 86 ust. 1 ustawy, w myśl której podatek od towarów i usług jest podatkiem neutralnym dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Mając na uwadze powyższe przepisy, Wnioskodawca nie jest zobowiązany do korygowania podatku naliczonego odliczonego z uwagi na zakup samochodu w związku z jego zniszczeniem w wyniku zdarzenia losowego.

Całkowite zniszczenie pojazdu a sprzedaż

Jeśli w wyniku zdarzenia losowego, gdy nastąpi całkowite zniszczenie pojazdu, a podatnik sprzeda jego wrak w ramach odwrotnego obciążenia, będzie to kolejny argument, dzięki któremu nie trzeba dokonywać korekty podatku VAT odliczonego. Potwierdzają to art. 91 ust. 4-6 oraz art. 90b ust.2 ustawy o VAT, z których wynika, że przy sprzedaży środków trwałych w okresie korekty (o wartości początkowej do 15 000 zł wynosi 1 rok, a powyżej 5 lat) uważa się, że są one dalej wykorzystywane na potrzeby czynności podlegających opodatkowaniu, aż do końca okresu korekty.

Jeśli więc przy nabyciu samochodu podatnikowi przysługiwało 100% lub 50% odliczenia podatku VAT i w wyniku jego całkowitego zniszczenia i dokonał on sprzedaży jego wraku jako złomu w ramach procedury odwrotnego obciążenia, w myśl tych przepisów nie dokonuje się korekty podatku odliczonego.

Przykład 2.

Przedsiębiorca w lutym 2015 roku zakupił samochód i w tym samym miesiącu odliczył 50% podatku VAT od zakupu. W sierpniu 2015 w wyniku wypadku nastąpiło całkowite zniszczenie pojazdu - samochód nie nadawał się do dalszego użytkowania. Wartość początkowa wynosiła 10 000 zł netto, zaś podatek VAT odliczony - 1 150 zł (50%). W wyniku sprzedaży we wrześniu wraku samochodu w ramach odwrotnego obciążenia jako złomu podatnikowi nie przysługuje możliwość dokonania korekty podatku VAT.

Inaczej może wyglądać sytuacja, jeśli podatnik odliczy 50% podatku VAT od zakupu samochodu i w wyniku jego zniszczenia sprzedaż tego, co pozostało z samochodu zostałaby opodatkowana stawką VAT 23%. Wówczas podatnik mógłby dokonać korekty podatku VAT in plus do pozostałego okresu korekty.

Przykład 3.  

Przedsiębiorca w lutym 2015 roku zakupił samochód i w tym miesiącu odliczył 50% podatku VAT od zakupu. W sierpniu 2015 w wyniku wypadku samochód uległ całkowitemu zniszczeniu - nie nadawał się do dalszego użytkowania. Wartość początkowa wynosiła 10 000 zł netto, podatek VAT odliczony 1 150 zł (50%). W wyniku sprzedaży samochodu we wrześniu ze stawką VAT 23%, podatnik może dokonać korekty podatku VAT odliczonego do do końca okresu korekty.

Nieodliczony podatek VAT to 1 150 zł - w związku z korektą podatnik może odliczyć podatek VAT w wysokości 383,33zł (1 150 : 12 m-cy) x 4 m-ce.