Od czasu do czasu przedsiębiorcy zdarza się nie uregulować niektórych zobowiązań wynikających z otrzymanych faktur dotyczących zakupów firmowych. Pierwsze pytanie, jakie się nasuwa, czy dla przedsiębiorcy, który wybrał ryczałt jako formę opodatkowania ma zastosowanie ulga na złe długi na ryczałcie? Przecież nie rozpoznaje kosztów? Jeżeli jednak tak się dzieje, to czy nie nastąpi podwójne opodatkowanie? Ulga na złe długi skutkuje obowiązkiem zwiększenia przychodów po jakimś czasie, natomiast po pewnym okresie na mocy innych przepisów prawa następuje obowiązek opodatkowania wartości niezapłaconej faktury.
Przedawnienie zobowiązania z tytułu nieopłaconej faktury
W 2018 roku nastąpiła nowelizacja Kodeksu cywilnego (kc) w zakresie zmian niektórych terminów przedawnień w stosunku do niektórych roszczeń.
Ogólny termin przedawnienia w polskim systemie prawnym wynosi 6 lat. Jest to jednak nieco mylące, gdyż konkretny termin przedawnienia zależy od rodzaju roszczenia, które jest wymagalne.
Jak mówi art. 118 kc możliwość dochodzenia z tytułu roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi 3 lata.
Niemniej na mocy art. 554 kc roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych, przedawniają się z upływem 2 lat.
Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin ten jest krótszy niż 2 lata.
W tym miejscu powstaje pytanie. Czy przedawnienie niezapłaconej faktury dotyczy podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, z której przychody są opodatkowane ryczałtem?
Podatnik na ryczałcie nie ujmuje w ogóle kosztów, obliczając podatek dochodowy. Opodatkowuje wyłącznie przychody.
Przedawnienie zobowiązania a ulga na złe długi na ryczałcie
Obowiązek opodatkowania przedawnionych zobowiązań mają nie tylko przedsiębiorcy stosujący podatek liniowy czy skalę podatkową. Podatnicy, którzy stosują zryczałtowane formy podatkowe, czy też podatnicy o innych formach organizacyjno-prawnych mają obowiązek stosować przepisy Kodeksu cywilnego, a co za tym idzie, weryfikować, czy którekolwiek zobowiązanie (lub należność) z działalności gospodarczej uległo przedawnieniu.
Przedsiębiorca-dłużnik na ryczałcie, mimo że nie ujmuje kosztów uzyskania przychodu, to ma obowiązek opodatkować niezapłacone faktury, które uległy przedawnieniu.
Według art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. e ustawy o ryczałcie stawkę podatkową 3% stosuje się do wartości umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych kredytów (pożyczek), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy.
Jeżeli więc 2-letni okres od upływu terminu płatności na fakturze kosztowej minął, wówczas przedsiębiorca-dłużnik ma obowiązek opodatkować taką fakturę stawką 3% od jej wartości:
- netto, gdy dłużnik jest czynnym podatnikiem VAT;
- brutto, gdy dłużnik jest podatnikiem zwolnionym z VAT.
Przykład 1.
Czynny podatnik VAT stosujący ryczałt jako formę opodatkowania otrzymał fakturę za nabyte materiały poligraficzne na kwotę 1500 zł netto z 15 października 2020 roku z terminem płatności 22 października 2020 roku. Faktura ta zaginęła, odbiorca upomniał się raz o zapłatę, a potem o niej zapomniano.
1 stycznia 2023 roku faktura uległa przedawnieniu. Czynny podatnik VAT ma obowiązek wówczas ująć w przychodach wartość netto tej faktury i opodatkować stawką 3%.
Zatem tylko od przedawnienia tej faktury będzie miał obowiązek zapłacić zryczałtowany podatek dochodowy w kwocie 45 zł = 1500 zł × 3%.
Czy możliwa jest ulga na złe długi na ryczałcie?
Ulga na złe długi została zaimplementowana w ustawie o ryczałcie w art. 11 ust. 4.
Przedsiębiorca, który w ogóle nie opłacił faktury, może borykać się nie tylko z problemem opodatkowania jej wartości po upływie okresu przedawnienia.
Zanim minie okres 2 lat, może mieć obowiązek zastosowania ulgi na złe długi w ryczałcie.
Począwszy od 2022 roku, podatnicy stosujący ryczałt jako formę opodatkowania przychodów z działalności mają:
- dobrowolne uprawnienie – wierzyciel (sprzedawca),
- obowiązek – dłużnik
– stosowania ulgi na złe długi.
Dłużnik zwiększa przychód o wartość niezapłaconej (lub niesprzedanej wierzytelności) faktury z tytułu zakupu towaru, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni (licząc od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze lub rachunku lub w umowie).
Okres 90 dni należy liczyć od pierwszego dnia następującego po określonym na fakturze lub rachunku lub w umowie upływie terminu do uregulowania zobowiązania.
Stawka ryczałtu dla zwiększenia przychodu o wartość niezapłaconej faktury jest taka sama, jaką stosuje podatnik. Jeżeli stosuje różne stawki, to taki przychód opodatkowuje w sposób proporcjonalny do wielkości przychodów uzyskiwanych z poszczególnych stawek.
Należy podkreślić, że zwiększenia przychodów o niezapłacone faktury z tytułu ulgi na złe długi dokonuje się, jeżeli do dnia złożenia zeznania podatkowego zobowiązanie nie zostało uregulowane.
Ulgę na złe długi w ryczałcie stosuje się, gdy zostaną spełnione warunki przedstawione w poniższej tabeli.
Warunki stosowania ulgi na złe długi w ryczałcie | |
Lp. | Warunek |
1. | Dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego. |
2. | Od daty wystawienia faktury lub rachunku lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wystawiono fakturę lub rachunek lub w którym zawarto umowę. W przypadku, gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę, jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności. |
3. | Transakcja handlowa w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium RP. |
Warto zwrócić uwagę na warunek nr 2. Jasno mówi on, że jeżeli niezapłacona faktura u podatnika na ryczałcie (dłużnika) uległa przedawnieniu, wówczas nie stosuje się ulgi na złe długi. Problem w tym, że spełnienie tego warunku dłużnik bada od daty wystawienia faktury lub rachunku bądź zawarcia umowy. Co to oznacza?
To oznacza, że gdy dłużnik:
- nie uregulował zobowiązania z tytułu otrzymanej faktury w terminie 90 dni od pierwszego dnia następującego po dniu określonym na fakturze lub rachunku bądź w umowie – ma obowiązek ująć w przychodach i opodatkować ryczałtem wartość tej faktury (czyli zastosować ulgę na złe długi);
- nie uregulował zobowiązania z tytułu powyższej tej samej faktury w ciągu 2 lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności za fakturę – ma obowiązek opodatkować wartość niezapłaconej faktury według stawki 3% z tytułu przedawniania.
Powyższe obowiązki opodatkowania zaistniałego przychodu dłużnik stosuje niezależnie, czyli odrębnie dla ulgi na złe długi i odrębnie dla instytucji przedawnienia. Dłużnik jedynie bada warunki, w tym przedawnienia, ale dla roku zastosowania ulgi na złe długi.
Zatem ulgi na złe długi w ryczałcie nie stosuje wtedy, kiedy zaległość z niezapłaconej faktury uległa przedawnieniu. W innym przypadku wartość z tej samej niezapłaconej faktury będzie opodatkowana podwójnie – raz w roku zastosowanie ulgi na złe długi, a drugi raz po okresie przedawnienia.
