Jedną ze zmian podatkowych, które weszły w życie wraz z początkiem 2020 roku, jest ulga na złe długi odnosząca się nie tylko do VAT jak dotychczas, lecz także do podatku dochodowego. Ulga na złe długi w podatku dochodowym jest rozwiązaniem, które może lub powinno (w zależności od tego, czy stroną transakcji jest wierzyciel, czy dłużnik) być stosowane od 2020 roku. Do tej pory ulga na złe długi była wykazywana przez przedsiębiorców jedynie dla celów VAT. W artykule wyjaśniamy wątpliwości, jakie pojawiły się wśród przedsiębiorców wraz z wejściem w życie nowych przepisów.
Ulga na złe długi w podatku dochodowym od 1 stycznia 2020 r.
Przychodem w działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług (art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Dokonanie sprzedaży i wystawienie faktury przez przedsiębiorcę implikuje zatem konieczność odprowadzenia podatku dochodowego od danej transakcji. Bez znaczenia pozostaje termin dokonania zapłaty za sprzedany towar czy wykonaną usługę przez nabywcę. Niestety, wiele osób prowadzących biznes boryka się z problemem ściągalności należności. Trudność z pozyskaniem zapłaty od nabywców to nie tylko brak zwrotu za koszty poniesione w celu dostarczenia produktu czy usługi, należnego zysku od zrealizowanej transakcji, lecz także dodatkowo konieczność odprowadzenia podatku dochodowego.
Ulga na złe długi to rozwiązanie stosowane już od dawna w podatku VAT, mające pomóc przedsiębiorcom, których kontrahenci długo zwlekają z dokonaniem płatności za fakturę. Od 1 stycznia 2020 r. ulga na złe długi odnosi się także do podatku dochodowego, dzięki czemu przedsiębiorcy mogą „odzyskać” zapłacony podatek dochodowy od sprzedaży, za którą nie uzyskali zapłaty po upływie 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze lub w umowie. Dłużnicy muszą natomiast zwiększyć podstawę opodatkowania o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania, które nie zostało uregulowane w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze lub w umowie.
Kiedy i w jaki sposób stosować ulgę na złe długi?
Ulga na złe długi to możliwość dokonania korekty podatku przez wierzyciela w razie nieuregulowania płatności, a jednocześnie obowiązek analogicznej korekty po stronie dłużnika. W przypadku podatku dochodowego ulga na złe długi oznacza zatem zmniejszenie oraz odpowiednio zwiększenie podstawy opodatkowania o kwotę faktury, która nie została opłacona po upływie 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze lub w umowie. Wierzyciele mają możliwość zmniejszenia podstawy opodatkowania o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności, która nie została uregulowana lub zbyta. Dłużnicy natomiast dokonują zwiększenia podstawy opodatkowania o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania, które nie zostało uregulowane.
Ulga na złe długi w PIT jest możliwa po stronie wierzyciela i obowiązkowa po stronie dłużnika, gdy:
dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wystawiono fakturę;
transakcja została zawarta w ramach działalności wierzyciela i dłużnika, z których dochody są opodatkowane podatkiem dochodowym na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.
„Podstawa obliczenia podatku ustalona zgodnie z art. 26 ust. 1, art. 30c ust. 2 lub art. 30ca ust. 3 oraz po uprzednim odliczeniu kwot określonych w art. 26e:
1) może być zmniejszona o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie;
2) podlega zwiększeniu o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, które nie zostało uregulowane, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie”.
Do których faktur należy stosować ulgę na złe długi w podatku dochodowym?
Wielu przedsiębiorców, którzy chcą lub mają obowiązek wykazać ulgę na złe długi w PIT, ma wątpliwości, czy nowe przepisy odnoszą się do faktur wystawionych w 2020 roku, czy tych, których termin płatności upłynął w 2020 roku. Ulgę na złe długi można (wierzyciel) lub należy (dłużnik) stosować w odniesieniu do transakcji, dla których termin płatności upłynął po 31 grudnia 2019 roku.
Ulga na złe długi a tarcza antykryzysowa
Tarcza antykryzysowa to pakiet rozwiązań przygotowanych przez rząd, który ma chronić polską gospodarkę, przedsiębiorców i pracowników przed kryzysem wywołanym pandemią koronawirusa. Jedno z dostępnych rozwiązań mających pomóc osobom prowadzącym firmy jest częściowe wycofanie ulgi na złe długi w podatku dochodowym, czyli zmian wprowadzonych w przepisach na początku 2020 roku.
Dłużnicy po spełnieniu określonych warunków nie muszą w ramach ulgi na złe długi wykazywać niezapłaconych zobowiązań w podatku dochodowym. Zwolniono zatem część przedsiębiorców z obowiązku powiększania dochodów, w razie gdy nie uregulują zobowiązań zaliczonych wcześniej do kosztów uzyskania przychodów w terminie 90 dni od dnia upływu terminu płatności wskazanego na fakturze bądź umowie.
Aby jednak móc skorzystać z wyłączenia ze stosowania ulgi na złe długi w podatku dochodowym, dłużnik musi wykazać spadek o co najmniej 50% przychodów w stosunku do analogicznego okresu z poprzedniego roku oraz poniesienie negatywnych konsekwencji ekonomicznych, których przyczyną jest pandemia koronawirusa.
Dodatkowo preferencja zwolnienia z obowiązku stosowania ulgi na złe długi w PIT nie dotyczy przedsiębiorców, którzy:
w 2019 roku stosowali formę opodatkowania, w której nie ustala się przychodów;
rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej w ostatnim kwartale 2019 roku i nie osiągnęli w tym okresie przychodów;
rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej w 2020 roku.
Wierzyciele w dalszym ciągu mają prawo do skorzystania z ulgi na złe długi w podatku dochodowym.
