Polski system prawny dopuszcza wykonywanie własnej działalności zarobkowej bez konieczności dokonywania jakiejkolwiek rejestracji w tym zakresie. Co jednak, jeśli przedsiębiorca chce prowadzić szerszy biznes? W takiej sytuacji musi on zarejestrować się w odpowiednim rejestrze. Ostatnimi czasy zaszły tutaj ważne zmiany, zwłaszcza w odniesieniu do jednoosobowych działalności gospodarczych. CEIDG a Portal Przedsiębiorców - czym się różnią i który służy do założenia działalności?
Właściwy rejestr przy działalności gospodarczej
Zacznijmy od tego, że przedsiębiorca, który w 2022 roku nie osiągnie przychodu przekraczającego kwotę 1505 zł brutto miesięcznie (50% minimalnego wynagrodzenia za pracę, które w 2022 roku wynosi 3010 zł brutto), nie musi w ogóle rejestrować swojej działalności. Mowa tu oczywiście o tzw. działalności nierejestrowanej lub nieewidencjonowanej, która funkcjonuje już w Polsce od dłuższego czasu.
Do CEIDG wpisywane są działalności o charakterze jednoosobowym, choć oczywiście dany przedsiębiorca ma prawo do zatrudniania innych osób i prowadzenia działalności na szeroką skalę. W przypadku KRS rejestrujemy działalność wykonywaną w formie spółek prawa handlowego (ale nie w formie spółki cywilnej), a także fundacji, spółdzielni i stowarzyszenia. Wybór właściwego rejestru nie zależy więc od woli przedsiębiorcy, lecz od formy prawnej prowadzonej przez niego działalności.
Aby można było w ogóle mówić o obowiązku zarejestrowania określonej działalności, powinna ona spełniać wymóg gospodarczy, tj. powinniśmy mówić, że w danym przypadku ma miejsce działalność gospodarcza. Zgodnie z art. 3 Prawa przedsiębiorców działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.
„Prowadzenie działalności gospodarczej może polegać również na wykonywaniu czynności zmierzających do zaistnienia czynności gospodarczych składających się na określony rodzaj działalności, takich jak poszukiwanie klientów, zamieszczanie ogłoszeń reklamujących działalność czy załatwianie spraw z nią związanych. Czynności te pozostają bowiem w ścisłym związku z działalnością usługową i zmierzają do stworzenia właściwych warunków do jej wykonywania. Nawet przynoszenie strat przez daną działalność zarówno przejściowo, jak i w dłuższych okresach, nie pozbawia jej statusu działalności gospodarczej. Należy bowiem liczyć się z możliwością nieuzyskania przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej, czyli poniesienia straty. Tym samym o zarobkowym charakterze działalności gospodarczej nie decyduje faktyczne osiągnięcie zysku, lecz zamiar jego osiągnięcia”.
Kto korzysta z CEIDG?
Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej jest rejestrem przeznaczonym dla wszystkich jednoosobowych działalności. Przez długi okres określone przedsiębiorstwo mogło zostać wpisane do CEIDG tylko na 2 różne sposoby:
poprzez złożenie wniosku elektronicznego w systemie CEIDG,
poprzez złożenie wniosku rejestracyjnego w tradycyjnej papierowej formie bezpośrednio do właściwego urzędu gminy lub miasta.
Portal CEIDG zawiera w sobie podstawowe informacje o zarejestrowanych, ale także wykreślonych z rejestru przedsiębiorcach. Od samego początku można go było wykorzystywać do wprowadzania wszelkich zmian w zakresie wykonywanej działalności, w tym do jej zawieszania oraz likwidowania. CEIDG umożliwiało szybkie i sprawne, a co najważniejsze darmowe, dokonywanie zmian na zarejestrowanym koncie przedsiębiorcy. Dodatkowo w ramach tzw. 1 okienka pozwalało na sprawne rozpoczęcie w zasadzie jakiejkolwiek działalności gospodarczej.
Od końca 2021 roku zakładanie, a także dokonywanie wszelkich innych czynności związanych z prowadzeniem jednoosobowej działalności nie jest możliwe za pośrednictwem portalu CEIDG. Ustawodawca wprowadził w tym zakresie ważne zmiany – zarówno nowi, jak i aktualni przedsiębiorcy muszą obecnie korzystać z Portalu Przedsiębiorców.
Dla kogo przeznaczony jest Portal Przedsiębiorców?
Możliwość wykorzystywania CEIDG do zakładania działalności gospodarczej oraz wprowadzania w niej zmian (np. w zakresie kodów PKD lub zatrudniania pracowników) została bezpowrotnie wyłączona. Oczywiście sama Centralna Ewidencja istnieje nadal i spełnia wszelkie zadania rejestrowe, tak jak miało to miejsce do tej pory. Przedsiębiorcy zostali jednak przeniesieni do Portalu Przedsiębiorców.
Nowy portal działa pod adresem biznes.gov.pl i co do zasady przejął wszystkie funkcje oferowane swego czasu przez elektroniczną wersję CEIDG. Dzięki niemu możemy zarejestrować nową firmę, dokonać zmian w już istniejącym przedsiębiorstwie oraz wyszukiwać innych przedsiębiorców działających w Polsce. Serwis ten określa się mianem informacyjno-usługowego i docelowo ma oferować znacznie większy zakres działań, które będą mogli podejmować przedsiębiorcy w ramach wypełniania swoich ustawowych obowiązków prawnych i podatkowych.
Korzystanie z Portalu Przedsiębiorców jest darmowe, podobnie jak zakładanie działalności gospodarczej, jej zawieszanie czy likwidacja. W tym zakresie również obowiązuje zasada 1 okienka – poprzez portal można dokonać wielu czynności urzędowych bez konieczności odwiedzania różnych instytucji (np. urzędów skarbowych, ZUS lub NFZ). Portal możemy określić mianem rozszerzenia CEIDG, głównie w zakresie informatyzacji i pomocy zdalnej. Główne 3 filary portalu to:
usługi, które pomagają przedsiębiorcom realizować sprawy przez internet;
aktualne treści o obowiązujących przepisach prawa, wymaganych procedurach i formalnościach związanych z zakładaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej w Polsce oraz Unii Europejskiej;
Centrum Pomocy Przedsiębiorcy, czyli eksperci, którzy odpowiadają na pytania dotyczące prowadzenia firmy.
Na chwilę obecną przedsiębiorcy korzystający z portalu oprócz możliwości zakładania, zawieszania, zmiany, likwidowania działalności gospodarczej oraz wyszukiwania innych podmiotów gospodarczych mogą także:
odebrać zaświadczenie o niezaleganiu z podatkami lub względem ZUS,
uzyskać dokument potwierdzający status podatnika VAT,
złożyć do UODO zawiadomienie o odwołaniu dotychczasowego i wyznaczeniu nowego inspektora ochrony danych,
złożyć oświadczenie o delegowaniu pracownika na terytorium Polski.
W przyszłości Portal Przedsiębiorców ma zostać połączony także z KRS, aby ujednolicić zakres pomocy wszystkim przedsiębiorcom niezależnie od tego, do którego rejestru są oni wpisani. W praktyce proces unifikacji wymaga niestety częstych prac serwisowych, co na tym etapie działania portalu jest jeszcze bardzo widoczne (co jakiś czas portal jest wyłączany z użytku).
Według oficjalnych informacji rządowych – „podczas realizacji projektu na pierwszym miejscu stawiane są potrzeby użytkowników. Cały proces prowadzony jest na podstawie metody projektowania zorientowanej na użytkownika (ang. UCD – User-Centered Design). Polega ona na ciągłym monitorowaniu i badaniu użyteczności produktów, by je doskonalić i odpowiadać na aktualne potrzeby odbiorców projektu. Treści powstające podczas realizacji projektu są dostosowane do indywidualnych potrzeb przedsiębiorców, zostaną utworzone spójne kanały komunikacji przedsiębiorca-urząd, a co za tym idzie, koszty ponoszone przez przedsiębiorców również się obniżą”.
CEIDG a Portal Przedsiębiorców
CEIDG pod koniec 2021 roku zostało wchłonięte przez Portal Przedsiębiorców i od tej pory nie można za jego pomocą zakładać, modyfikować, zawieszać ani likwidować żadnej jednoosobowej działalności gospodarczej. Wszystkie funkcje CEIDG zostały przejęte przez nowy portal, który docelowo umożliwi połączenie także z KRS i dodatkowymi usługami urzędowymi. Głównym zadaniem portalu jest unifikacja usług oferowanych polskim przedsiębiorcom oraz udzielanie wsparcia w zakresie poradnictwa prawno-gospodarczego.
