W wielu firmach świadczenia pozapłacowe, takie jak np. pakiety/abonamenty medyczne, stanowią ważny element w kontekście zatrudnienia. Czy świadczenia tego rodzaju należne za okres pobierania zasiłków podlegają oskładkowaniu? Piszemy na ten temat w artykule.
Świadczenia pozapłacowe (pakiety / abonamenty medyczne) należne za okres pobierania zasiłków a oskładkowanie — pytania przedsiębiorcy
W celu uzyskania potwierdzenia planowanych działań w zakresie ustalenia zasad oskładkowania świadczeń pozapłacowych przedsiębiorca zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) o zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie.
Opisując okoliczności zdarzenia przyszłego, przedsiębiorca stwierdził, że prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której zatrudnia pracowników na podstawie umów o pracę. Zamierza on zawrzeć z innym podmiotem świadczącym usługi prywatnej opieki medycznej umowę zapewniającą opiekę medyczną, która wykracza poza świadczenia z medycyny pracy, w formie tzw. pakietów medycznych „Grupowe ubezpieczenie na życie i zdrowie — opieka medyczna” gwarantujących dostęp do usług medycznych w określonej sieci placówek.
Ze świadczeń opieki medycznej będą mogli skorzystać wszyscy pracownicy zatrudnieni w przedsiębiorstwie, przy czym przystąpienie do programu będzie dobrowolne. W regulaminie wynagradzania obowiązującym w firmie uwzględniony zostanie zapis, zgodnie z którym pracownicy są uprawnieni do zakupu po cenach niższych niż detaliczne usług opieki medycznej dofinansowanych ze środków własnych zakładu pracy obejmujących świadczenia medyczne niezwiązane z medycyną pracy. Zakup pakietu medycznego ma dobrowolny charakter i następuje na pisemny wniosek pracownika w okresie jego zatrudnienia u przedsiębiorcy. Pracownicy nabywają prawo do zakupu pakietu medycznego po zakończeniu okresu próbnego. Ponadto zatrudnione osoby zachowują prawo do korzystania ze świadczeń opieki medycznej w postaci pakietu również podczas pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego oraz w czasie przebywania na urlopie macierzyńskim, urlopie ojcowskim i urlopie rodzicielskim.
Dofinansowanie pracodawcy będzie określone w ustalonej kwocie, natomiast pracownik — tytułem współfinansowania — będzie ponosił miesięczny koszt w pozostałej wysokości, co oznacza pokrycie różnicy między wartością pakietu a kwotą dofinansowania. Wskazana kwota będzie potrącana z miesięcznego wynagrodzenia pracownika, na podstawie jego pisemnej zgody, z góry począwszy od pierwszego miesiąca poprzedzającego uczestnictwo w pakiecie medycznym.
Pracownicy zainteresowani skorzystaniem z usług medycznych będą obowiązani do złożenia u pracodawcy oświadczenia o wyrażeniu zgody na potrącanie z ich wynagrodzenia ceny świadczenia w części finansowanej przez pracownika. Różnica między ceną detaliczną usługi medycznej świadczonej na rzecz pracownika a kwotą pokrywaną przez pracownika będzie opłacana przez pracodawcę — z jego środków obrotowych.
Zakup usług opieki medycznej po cenach niższych niż detaliczne, na warunkach określonych w regulaminie, będzie stanowić element wynagradzania pracowników, a wartość dofinansowania pracodawcy do kosztu zakupu usług opieki medycznej będzie stanowić przychód pracownika ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W kontekście opisanych powyżej okoliczności przedsiębiorca wskazał 3 tezy interpretacyjne, mianowicie:
- po wprowadzeniu do regulaminu wynagradzania postanowienia, które przyznaje pracownikom uprawnienie do zakupu po cenach niższych niż detaliczne, usług medycznych przychód pracownika w wysokości różnicy między ceną detaliczną zakupu usługi a odpłatnością pokrywaną przez pracownika nie będzie podlegał uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe), ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP);
- wyłączona z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu stosunku pracy będzie wartość świadczenia w formie pakietów medycznych, w części finansowanej pracownikowi przez pracodawcę w okresie pobierania przez pracownika wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, zasiłku opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego;
- przysługujące pracownikom na podstawie regulaminu wynagradzania świadczenia opieki medycznej w postaci pakietu medycznego w okresie przebywania na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim i ojcowskim, w części finansowanej pracownikowi przez pracodawcę — nie będą stanowiły podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Zdaniem przedsiębiorcy wartość różnicy między ceną detaliczną zakupu usługi medycznej a kwotą pokrywaną przez pracownika, czyli część kosztu zakupu usługi opieki medycznej finansowana przez zakład pracy, nie będzie podlegała uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Jak wynika z § 2 ust. 1 pkt 26 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zwanego dalej „rozporządzeniem”, podstawy wymiaru składek nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy (uzp), regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji. Aby skorzystać ze zwolnienia składkowego, należy spełnić następujące warunki:
- korzyść uzyskana przez pracownika ma niepieniężną formę zakupu (po cenach niższych niż detaliczne artykułu lub usługi);
- pracownik partycypuje — choćby symbolicznie — w pokrywaniu kosztów zakupu artykułów lub usług;
- korzyść materialna wynika z uzp, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu.
Przedsiębiorca uznał, że oferowana pracownikom korzyść będzie miała formę niepieniężną, gdyż firma umożliwi im zakup po cenach niższych niż detaliczne określonych usług medycznych świadczonych przez prywatną placówkę medyczną. Pracownicy będą partycypować w kosztach zakupu wybranych przez siebie usług, czyli będą ponosić odpłatność w określonej kwocie – w zależności od wybranego wariantu pakietu. Ponadto uprawnienie pracownika do zakupu po cenach niższych niż detaliczne określonych usług będzie wynikać z wprowadzonego w zakładzie pracy regulaminu wynagradzania oraz regulaminu pakietu medycznego dla pracowników.
Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia podstawy wymiaru składek nie stanowią składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego w myśl postanowień uzp lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku. Zapis w regulaminie wynagradzania obejmuje regulacje w zakresie zachowania prawa pracowników do pakietu medycznego także podczas pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy i zasiłków: chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego i świadczenia rehabilitacyjnego oraz przebywającym na urlopie macierzyńskim, ojcowskim i rodzicielskim.
Jednocześnie z uwagi na treść art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, art. 104 Ustawy z 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz art. 29 ust. 1 Ustawy z 13 lipca 2006 roku o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy — wskazana część składki za pakiet medyczny finansowana przez przedsiębiorcę nie będzie stanowiła podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP.
Stanowisko ZUS-u dotyczące podstawy wymiaru świadczeń za okres pobierania zasiłków
Odpowiedzi na pytania zadane przez przedsiębiorcę udzieliła Centrala ZUS-u w piśmie z 18 września 2024 roku (DI/200000/43/790/2024), zwanym dalej „interpretacją”.
ZUS przypomniał, że wnioskodawca wskazał 3 grupy zagadnień dotyczących:
- podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP pracownika, któremu pracodawca zamierza udostępnić świadczenie w ramach zawartej z podmiotem trzecim świadczącym usługi prywatnej opieki medycznej umowy zapewniającej opiekę medyczną poza świadczeniami medycyny pracy (pakiet medyczny);
- podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP, pracownika, który pobiera wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, będącego na zasiłku chorobowym, zasiłku opiekuńczym lub w trakcie świadczenia rehabilitacyjnego, w stosunku do którego pracodawca nosi się z zamiarem udostępnienia świadczenia w ramach zawartej z podmiotem trzecim świadczącym usługi prywatnej opieki medycznej umowy zapewniającej opiekę medyczną poza świadczeniami medycyny pracy (pakiet medyczny);
- podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP, pracownika pobierającego zasiłek macierzyński lub za okres zasiłku macierzyńskiego (na urlopie macierzyńskim, ojcowskim, rodzicielskim).
W przypadku opisanym w pkt 1 ZUS uznał stanowisko przedsiębiorcy za prawidłowe. Jak wynika ze stanowiska przedstawionego przez ZUS, w razie udostępnienia przez przedsiębiorcę świadczeń w postaci tzw. pakietu medycznego na warunkach opisanych w we wniosku o interpretację, w części finansowanej przez przedsiębiorcę, powstanie możliwość jego nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników na podstawie § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia. Wskutek tego pracodawca nie będzie zobowiązany do opłacenia składek.
W odniesieniu do zdarzenia określonego w pkt 2 wniosku przedsiębiorcy ZUS wskazał, że § 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia stanowi, że składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego w myśl postanowień uzp lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku — nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Oznacza to, że przychody pracownika ze stosunku pracy, które uzyskuje w okresie pobierania wynagrodzenia za czas choroby oraz zasiłków, są wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tylko wówczas, gdy z przepisów wewnętrznych regulujących kwestie wynagradzania pracowników wynika jednoznacznie prawo pracownika do tych świadczeń także za ten okres. W konsekwencji powyższe wyłączenie będzie możliwe, jeżeli świadczenia przysługujące pracownikowi uwzględnione będą w postanowieniach uzp lub przepisów o wynagradzaniu. W przypadku zatem, gdyby tego typu rozwiązania nie funkcjonowały u danego pracodawcy, przychody, które pracownik otrzymuje w okresie choroby lub w okresie pobierania zasiłków, stanowiłyby podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Z informacji przedstawionych przez przedsiębiorcę wynika, że w regulaminie wynagradzania uwzględniony będzie zapis, zgodnie z którym pracownicy mają prawo do korzystania ze świadczeń opieki medycznej w postaci pakietu medycznego również w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego i opiekuńczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego, co oznacza spełnienie warunków określonych w § 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia.
W powyższym zakresie przedmiotowym stanowisko przedsiębiorcy należy więc uznać za prawidłowe.
W odniesieniu do zdarzenia przyszłego opisanego w pkt 3 wniosku o interpretację ZUS wyjaśnił, że źródłem istnienia obowiązku ubezpieczeń społecznych jest posiadanie tytułu do objęcia tymi ubezpieczeniami, co oznacza, że ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, co do zasady możliwe jest jedynie wówczas, gdy dana osoba ma tytuł do ubezpieczeń.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych („ustawa systemowa”) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej (RP) są pracownikami. Z kolei w myśl art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na terytorium RP są osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Z brzmienia przepisów art. 11 ust. 1 oraz 12 ust. 2 ustawy systemowej wynika, że osoby te nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu ani ubezpieczeniu wypadkowemu.
Art. 29a ust. 1 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa stanowi, że zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku — Kodeks pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz okres urlopu ojcowskiego.
Pobieranie zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego podczas przebywania na urlopie macierzyńskim, dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim oraz urlopie ojcowskim oznacza zatem odrębny tytuł do ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych — w przeciwieństwie do stosunku pracy.
W konsekwencji tego wartość pakietu medycznego uzyskanego przez pracownika w okresie nieświadczenia pracy w związku z powyżej wskazanymi przerwami związanymi z narodzinami dziecka i opieką nad nim — nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy, ponieważ prawo do tych świadczeń nie przysługuje za okres świadczenia pracy tylko z racji przebywania na wspomnianych zasiłkach lub urlopach.
Reasumując, w tej części wniosku o interpretację ZUS uznał stanowisko przedsiębiorcy za nieprawidłowe.
Czy świadczenia pozapłacowe (np. pakiety/abonamenty medyczne) należne za okres pobierania zasiłków podlegają oskładkowaniu? Podsumowanie
Przedsiębiorca zamierza zawrzeć z innym podmiotem świadczącym usługi prywatnej opieki medycznej umowę zapewniającą pracownikom opiekę medyczną, która wykracza poza świadczenia z medycyny pracy. W związku z tym wspomniany pracodawca zwrócił się do ZUS-u o rozstrzygnięcie kwestii zasad oskładkowania świadczeń pozapłacowych należnych za okres pobierania zasiłków. Zakład uznał planowane przez przedsiębiorcę rozwiązania za zgodne z prawem, wskazał jednocześnie na błędną interpretację dotyczącą jednego z opisanych we wniosku zdarzeń przyszłych.
