Jak wynika z informacji przedstawionych przez resort rodziny i pracy, istnieje możliwość wprowadzenia nowego urlopu przysługującego w związku z pełnieniem funkcji rodzicielskich. Chodzi w tym przypadku o w pełni płatny urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków. Jakie są zatem założenia projektu zmian prawa w tym zakresie — najważniejsze informacje w odniesieniu do kwestii związanych z powyższym nowym uprawnieniem zawarliśmy poniżej.
Obecny stan prawny oraz cel wprowadzenia urlopu dla rodziców wcześniaków
W obecnym stanie prawnym przepisy Kodeksu pracy nie przewidują szczególnych uprawnień urlopowych w zakresie rodzicielstwa adresowanych do rodziców wcześniaków.
Oznacza to, że urlop macierzyński przysługuje po urodzeniu się dziecka. W przypadku gdy dziecko jest wcześniakiem i korzysta z opieki szpitalnej ze względu na komplikacje zdrowotne, co może być długotrwałym procesem leczniczym, trwającym nawet przez wiele miesięcy — rodzice nie mogą w odpowiednim stopniu wykorzystać tego czasu z dzieckiem.
W Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) rozpoczęto debatę zmierzającą do zmiany tego stanu rzeczy. Co więcej — w resorcie pracy powołano do życia odrębny zespół, którego zadaniem jest poprawa sytuacji rodziców wcześniaków i dzieci poddanych hospitalizacji po narodzinach.
Szefowa MRPiPS Agnieszka Dziemianowicz-Bąk ujawniła założenia do projektu zmian prawnych w tym obszarze, podkreślając jednocześnie, że dokument w tej sprawie powinien być przygotowany jeszcze przed Dniem Matki.
14 marca br. w siedzibie resortu rodziny i pracy odbyło się drugie spotkanie „koalicji dla wcześniaka”. Reprezentująca stronę rządową Agnieszka Dziemianowicz-Bąk udostępniła stronie społecznej propozycje rozwiązań, które znajdą się w przygotowywanym projekcie nowelizacji przepisów.
Podczas wspomnianego posiedzenia Zespołu do spraw opracowania rozwiązań w zakresie uprawnień rodzicielskich dla rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych oraz dzieci hospitalizowanych przedłożono konkretne rozwiązania legislacyjne stanowiące odpowiedź na wniesione przez stronę społeczną postulaty w przedmiocie wprowadzenia dodatkowego urlopu.
Wcześniactwo — jak klasyfikowane jest przedwczesne urodzenie dziecka?
W kontekście omawianej problematyki nowego urlopu dla rodziców wcześniaków warto przedstawić najważniejsze informacje dotyczące klasyfikowania przedwczesnego urodzenia dziecka (wcześniactwo).
Zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) rozróżnia się następujące stany wcześniactwa:
- skrajne wcześniactwo (P07.2) – w tym przypadku czas trwania ciąży jest krótszy niż 28 pełnych tygodni (poniżej 196 pełnych dni);
- inne przypadki wcześniactwa (P07.3) – dotyczą one sytuacji, w których czas trwania ciąży wynosi 28 tygodni lub dłużej, lecz jest krótszy niż 37 tygodni (więcej niż 196, lecz mniej niż 259 dni).
Czynnikami wcześniactwa mogą być przyczyny leżące zarówno po stronie matki, jak i dziecka. W przypadku matki może to być np. wiek, przebyty poród przedwczesny czy niektóre choroby zakaźne lub przewlekłe, nałogi, wady wrodzone układu rozrodczego. W odniesieniu do dziecka można wskazać jako czynniki ryzyka m.in. ciążę wielopłodową i wady wrodzone płodu.
Przyczynami wcześniactwa mogą być również czynniki środowiskowe, takie jak np. przebywanie w środowisku skażonym lub narażenie na ekspozycję czynników ryzyka.
Podstawowe założenia projektu zmian przewidujących wprowadzenie urlopu dla rodziców wcześniaków
W przygotowanym przez MRPiPS projekcie zmian przewidujących wprowadzenie urlopu dla rodziców wcześniaków zostały wskazane kluczowe założenia dotyczące nowego uprawnienia.
Do podstawowych założeń legislacyjnych przedstawionych przez resort rodziny i pracy zalicza się następujące rozwiązania:
- wprowadzenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego dla rodziców (mamy albo taty) wcześniaka, który będzie płatny w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku;
- fakultatywny charakter uprawnienia, co oznacza udzielanie urlopu na wniosek uprawnionej osoby;
- prawo do urlopu przysługiwałoby rodzicom hospitalizowanych wcześniaków oraz rodzicom hospitalizowanych noworodków urodzonych w terminie;
- prawo do urlopu przysługiwałoby również rodzicom adopcyjnym i rodzinom zastępczym;
- wymiar urlopu będzie wydłużany w okresach tygodniowych w przeliczeniu tydzień za tydzień, czyli tydzień hospitalizacji dziecka oznacza dodatkowy tydzień urlopu macierzyńskiego, przy wprowadzeniu maksymalnego wymiaru tego dodatkowego urlopu;
- w odniesieniu do skrajnych wcześniaków, a więc urodzonych przed 28 tygodniem ciąży albo z masą urodzeniową poniżej lub równą 1000 g, dodatkowy urlop macierzyński zostanie jeszcze wydłużony;
- osoby ubezpieczone niebędące pracownikami będą mogły liczyć na zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego;
- świadczenie rodzicielskie ulegnie odpowiedniemu wydłużeniu o okres będący odpowiednikiem dodatkowego urlopu macierzyńskiego.
Jak podkreślono w komunikacie MRPiPS, ostateczne rozwiązania będą stanowić przedmiot roboczych uzgodnień z resortami odpowiedzialnymi za poszczególne pragmatyki służbowe. Według ministerialnych komunikatów projekt ustawy przedstawiony zostanie na kolejnym posiedzeniu Zespołu do spraw poprawy sytuacji rodziców wcześniaków i dzieci hospitalizowanych po narodzinach.
Z informacji ministerstwa wynika jednoznacznie, że resort rodziny i pracy w pełni popiera wprowadzenie nowych regulacji prawnych w zakresie dodatkowego urlopu dla rodziców wcześniaków.
Nowy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków — obecny etap prac legislacyjnych
W dniu 21 listopada 2024 roku Sejm przeprowadził pierwsze czytanie projektu ustawy mającego na celu zapewnienie rodzicom wcześniaków oraz noworodków wymagających dłuższej hospitalizacji dodatkowego urlopu macierzyńskiego, trwającego maksymalnie 15 tygodni.
Nowy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków — 100% płatny i na wniosek. Podsumowanie
Problem wcześniactwa stanowi w dalszym ciągu istotne wyzwanie dla krajowego systemu opieki okołoporodowej. Przepisy prawa pracy w zakresie rodzicielskich uprawnień urlopowych również nie są dostosowane do potrzeb rodziców wcześniaków. Tym bardziej godną pochwały jest inicjatywa resortu rodziny i pracy zmierzająca do wprowadzenia urlopu dla osób opiekujących się przedwcześnie urodzonymi dziećmi. Nowy urlop ma być w pełni płatny oraz ma być uprawnieniem dobrowolnym, czyli to rodzic decyduje o tym, czy skorzysta z tego prawa. Co więcej — omawiany urlop ma przysługiwać nie tylko rodzicom biologicznym, ale również rodzicom adopcyjnym i rodzicom zastępczym.
