Lokalne Grupy Działania (LGD) to rodzaj partnerstwa terytorialnego tworzonego zwykle na obszarach wiejskich, zrzeszającego przedstawicieli lokalnych organizacji. Są one tworzone przez lokalne społeczności, które wspólnie planują i realizują projekty mające na celu poprawę jakości życia w danym regionie. Lokalne grupy działania są częścią strategii rozwoju obszarów wiejskich w ramach programów unijnych, takich jak Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). LGD współfinansują projekty, które odpowiadają na potrzeby lokalnych społeczności, wspierają przedsiębiorczość, turystykę, kulturę, infrastrukturę oraz ochronę środowiska. Dotacja z LGD to ciekawe źródło dodatkowego finansowania dla przedsiębiorców. Sprawdź warunki jej przyznania!
W jaki sposób powstaje LGD i jakie są podstawy prawne ich działania?
Sposób, w jaki są tworzone LGD, można podzielić na kilka płaszczyzn. Punktem wyjścia są przepisy unijne, a następnie prawo krajowe (ustawy i rozporządzenia) oraz lokalnie zawierane umowy:
- Prawo Unii Europejskiej – LGD działają w ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich Unii Europejskiej. Główne dokumenty to:
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW),
- Rozporządzenie nr 1303/2013 dotyczące ogólnych przepisów w zakresie funduszy strukturalnych, które określają zasady finansowania działań rozwoju obszarów wiejskich, w tym poprzez LGD,
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021-1060 ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej;
- Ustawa z dnia 20 lutego 2015 roku o rozwoju obszarów wiejskich – ustawa ta zawiera przepisy dotyczące realizacji programów wsparcia obszarów wiejskich, w tym zasad działania LGD. Określa m.in. zasady wyboru strategii rozwoju lokalnego i realizacji projektów finansowanych ze środków UE;
- Rozporządzenia wykonawcze do ustawy – szczegółowe przepisy wykonawcze określają, jak powinny wyglądać procedury aplikacyjne, wybór projektów, procedury oceny i zatwierdzania Lokalnych Strategii Rozwoju oraz zasady rozdzielania funduszy;
- Lokalne umowy i porozumienia – w ramach LGD zawiera się umowy z instytucjami i beneficjentami projektów, które korzystają z funduszy. Działalność grupy opiera się również na współpracy z samorządami, organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami na poziomie lokalnym.
Czym się charakteryzują LGD?
Charakterystyka Lokalnych Grup Działania:
- Lokalny charakter – LGD działają na ograniczonym obszarze, który obejmuje zazwyczaj kilka gmin.
- Zróżnicowane członkostwo – grupy te składają się z przedstawicieli różnych sektorów: samorządów, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców, rolników, osób prywatnych.
- Zarządzanie oddolne – decyzje o tym, jakie projekty mają być wspierane, podejmowane są przez członków grupy na podstawie lokalnych potrzeb.
- Finansowanie projektów – LGD często pełnią funkcję pośrednika w rozdzielaniu funduszy na projekty, przy czym finansowanie pochodzi zarówno z funduszy unijnych, jak i krajowych.
Lokalne grupy działania są jednym z narzędzi w polityce rozwoju obszarów wiejskich, wspierającym aktywizację mieszkańców i poprawę warunków życia na wsi.
Jak pozyskać środki z LGD?
Aby otrzymać dotację z Lokalnej Grupy Działania (LGD), należy przejść przez określoną procedurę aplikacyjną, która jest różna w zależności od konkretnego LGD oraz programu, w ramach którego przyznawane są dotacje. Poniżej przedstawiamy ogólny proces ubiegania się o dotację z LGD, bazując na typowych zasadach obowiązujących w Polsce w ramach funduszy UE, takich jak Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW):
Sprawdzenie dostępnych naborów i ogłoszeń:
Lokalne grupy działania ogłaszają nabory wniosków na realizację projektów, które są zgodne z ich Lokalną Strategią Rozwoju (LSR). Nabory te są zwykle ogłaszane na stronach internetowych LGD oraz na tablicach ogłoszeń w urzędach gmin. W ogłoszeniach podane są szczegóły, takie jak:
- termin składania wniosków,
- typy projektów, które są finansowane (np. rozwój turystyki, przedsiębiorczość, ochrona środowiska),
- kwoty dotacji dostępne w ramach danego naboru;
Zrozumienie Lokalnej Strategii Rozwoju (LSR):
Każde LGD opracowuje Lokalną Strategię Rozwoju, która określa cele, priorytety i rodzaje projektów, które mogą być dofinansowane. Przed zgłoszeniem warto zapoznać się z LSR, aby upewnić się, że projekt, który chcemy zrealizować, wpisuje się w założenia strategii;
Przygotowanie projektu:
Aby aplikować o dotację, należy przygotować projekt, który:
- spełnia wymagania określone w ogłoszeniu o naborze,
- jest zgodny z celami i priorytetami zawartymi w LSR,
- ma określony cel, plan działań, budżet oraz harmonogram realizacji,
Dokumentacja projektowa zwykle obejmuje m.in.:
- opis projektu,
- szczegółowy budżet,
- wskazanie grupy docelowej,
- potrzebne dokumenty prawne (np. dokumentacja właścicielska w przypadku nieruchomości);
Wypełnienie wniosku o dotację:
Wnioskodawca musi wypełnić odpowiedni formularz wniosku, który jest udostępniany w ramach poszczególnych form wsparcia. Formularz może zawierać różne szczegóły dotyczące projektu, w tym np.:
- dane wnioskodawcy (osoby fizycznej, firmy, organizacji),
- opis przedsięwzięcia,
- plan finansowy,
- oczekiwane rezultaty.
Często wymaga się dołączenia dodatkowych dokumentów, takich jak biznesplan (dla projektów związanych z przedsiębiorczością) czy opinie bądź zgody, jeśli projekt dotyczy np. ochrony środowiska;
Złożenie wniosku:
Po przygotowaniu wniosku należy go złożyć w biurze LGD lub drogą elektroniczną (jeśli LGD przewiduje taką możliwość). Wnioski składane są zazwyczaj w wyznaczonych terminach, a ich przesunięcie lub opóźnienie może skutkować odrzuceniem wniosku;
Ocena i wybór projektów:
Po złożeniu wniosku projekt zostaje oceniony przez LGD. Proces oceny obejmuje:
- ocenę formalną – sprawdzenie, czy wniosek jest kompletny, czy spełnia wymagania formalne (np. czy wszystkie załączniki są dołączone),
- ocenę merytoryczną – ocena jakości projektu, jego zgodności z celami LSR, potencjalnych korzyści oraz wykonalności. Projekty są oceniane na podstawie punktacji, którą otrzymują w różnych kategoriach, np. innowacyjność, wpływ na rozwój regionu, zrównoważony rozwój;
Podpisanie umowy:
Po pozytywnej ocenie LGD podejmuje decyzję o przyznaniu dotacji. Następnie wnioskodawca podpisuje umowę o dofinansowanie, w której określone są szczegóły projektu, zasady przekazywania środków, obowiązki beneficjenta oraz terminy realizacji. Umowa zawiera również zobowiązania dotyczące monitorowania i rozliczania projektu;
Realizacja projektu:
Po podpisaniu umowy wnioskodawca realizuje projekt zgodnie z ustalonym harmonogramem. W trakcie realizacji projektu mogą wystąpić kontrole ze strony LGD mające na celu sprawdzenie, czy projekt jest realizowany zgodnie z planem i zgodnie z umową;
Rozliczenie projektu:
Po zakończeniu projektu wnioskodawca musi złożyć raport końcowy oraz przedstawić dokumenty potwierdzające realizację projektu (np. faktury, zdjęcia z realizacji, raporty). Po zatwierdzeniu rozliczenia LGD przekazuje środki na konto beneficjenta;
Monitorowanie i ewaluacja:
Po zakończeniu projektu LGD monitoruje efekty jego realizacji, aby sprawdzić, czy osiągnięto zamierzone cele. Wnioskodawca jest zobowiązany do wypełnienia raportów okresowych (zwykle rocznych), które dokumentują efekty projektu.
Dotacja z LGD - podsumowanie
Aby otrzymać dotację z LGD, konieczne jest:
- zapoznanie się z ogłoszeniem o naborze oraz wymaganiami Lokalnej Strategii Rozwoju,
- przygotowanie i złożenie kompletnych dokumentów aplikacyjnych,
- spełnienie kryteriów oceny projektów przez LGD,
- podpisanie umowy o dofinansowanie i realizacja projektu zgodnie z harmonogramem.
Każde LGD może mieć nieco inne zasady, dlatego warto skontaktować się bezpośrednio z wybranym LGD, aby uzyskać szczegółowe informacje na temat aktualnych naborów, wymaganych dokumentów oraz procedur.
