Najpopularniejszym zaświadczeniem, o jakie wnioskują podatnicy, jest to o braku zaległości podatkowych. Należy mieć na uwadze, że organ podatkowy w pewnych sytuacjach może odmówić wydania takiego dokumentu. Warto zatem zastanowić się, w jakiej formie Odmowa wydania zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach występuje oraz w jaki sposób podatnik może zareagować.
Wydawanie zaświadczeń przez organ podatkowy
Tematyka wydawania zaświadczeń przez organ podatkowy uregulowana jest w Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 306a tej ustawy organ podatkowy wydaje zaświadczenia na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie. Zaświadczenie wydaje się, jeżeli:
- urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa,
- osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.
Zaświadczenie potwierdza stan faktyczny lub prawny istniejący w dniu jego wydania. Wydaje się je w granicach żądania wnioskodawcy. Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku o wydanie zaświadczenia.
Jak wskazaliśmy, najpowszechniejszym zaświadczeniem jest to o braku zaległości podatkowych. Zgodnie z art. 306e Ordynacji podatkowej zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach lub stwierdzające stan zaległości wydaje się na podstawie dokumentacji danego organu podatkowego oraz informacji otrzymanych od innych organów podatkowych.
Warto też zaznaczyć, że zgodnie z art. 306b par. 2 ww. ustawy organ podatkowy przed wydaniem zaświadczenia może przeprowadzić w niezbędnym zakresie postępowanie wyjaśniające. Przy czym podkreślamy, że istota tego postępowania wyjaśniającego sprowadza się jedynie do badania okoliczności wynikających z posiadanych przez organ ewidencji, rejestrów i innych danych. Organ nie ma zaś kompetencji do wykorzystywania na potrzeby wystawienia zaświadczenia danych, które nie znajdują się w jego dyspozycji.
Tym samym do postępowania wyjaśniającego nie mają zastosowania zasady gromadzenia dowodów, które uregulowane zostały w szczególności w przepisach. Z tego też względu zarzutów polegających na generalnym kwestionowaniu prawidłowości rozliczeń podatków nie można rozpoznać w drodze wszczęcia postępowania o wydanie zaświadczenia, a zwłaszcza o tak jednoznacznie określonej treści, czyli o niezaleganiu w podatkach.
Wydanie zaświadczenia jest czynnością materialno-techniczną i urzędowym potwierdzeniem określonych faktów lub stanu prawnego. Jest wyłącznie przejawem tego, co zawarte w źródłach, na których bazuje organ wydający zaświadczenie. Takimi źródłami, jak wynika z powołanych przepisów, są ewidencje, rejestry i inne dane posiadane przez organ.
Obowiązkiem organu podatkowego, do którego wpłynął wniosek o wydanie zaświadczenia, jest zbadanie wniosku pod kątem danych wynikających z prowadzonych przez organ ewidencji, rejestrów lub innych danych, tzn. zbadanie, czy dane pozostające w dyspozycji organu pozwalają na wydanie zaświadczenia o treści żądanej przez wnioskującego.
Odmowa wydania zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach
W świetle art. 306c Ordynacji podatkowej odmowa wydania zaświadczenia lub zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. W doktrynie wskazuje się, że postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia może być wydane, gdy:
- wnioskodawca nie ma interesu prawnego,
- wniosek o wydanie zaświadczenia złożono do niewłaściwego organu,
- nie można wydać zaświadczenia o żądanej przez wnioskodawcę treści albo ze względu na treść posiadanych danych lub brak dokumentów.
Ponadto, jak wskazał WSA w Łodzi w wyroku z 29 października 2015 roku (I SA/Łd 635/15), odmowa wydania żądanego zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach dotyczy również sytuacji, w której w dniu wydania postanowienia w tym przedmiocie istniała i funkcjonowała w obrocie prawnym nieostateczna i niepodlegająca wykonaniu decyzja określająca wysokość zobowiązania podatkowego.
Należy też zwrócić uwagę, że organ podatkowy nie może wydać zaświadczenia w zakresie okoliczności, co do których nie ma wiedzy. W konsekwencji, jeżeli organ dysponuje danymi, które nie pozwalają mu potwierdzić faktów, które przedstawia wnoszący o wydanie zaświadczenia, to odmawia wydania zaświadczenia żądanej treści.
W tym miejscu warto przywołać treść wyroku WSA w Szczecinie z 14 sierpnia 2013 roku (I SA/Sz 344/13). Możemy tam przeczytać, że zaświadczenie nie jest rozstrzygnięciem w sprawie, ale wyłącznie potwierdzeniem istnienia określonych faktów. Postępowanie to nie ma charakteru postępowania administracyjnego ogólnego i nie kończy się rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej poprzez wydanie decyzji administracyjnej. Oznacza to, że od zaświadczenia nie służy prawo zaskarżenia zażaleniem.
Postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia i zażalenie
Odmowa wydania zaświadczenia następuje w formie postanowienia, co oznacza, że konieczne staje się sięgnięcie do właściwych regulacji dotyczących postanowień. Wskażmy zatem, że zgodnie z art. 216 Ordynacji podatkowej postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania podatkowego, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy niniejszej ustawy stanowią inaczej.
Zgodnie zaś z art. 217 Ordynacji podatkowej postanowienie zawiera:
- oznaczenie organu podatkowego;
- datę jego wydania;
- oznaczenie strony albo innych osób biorących udział w postępowaniu;
- powołanie podstawy prawnej;
- rozstrzygnięcie;
- pouczenie, czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego;
- podpis osoby upoważnionej, z podaniem jej imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego;
- uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie.
Postanowienie, od którego służy zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, doręcza się na piśmie. Następnie w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia wnioskodawca może wnieść zażalenie. Zażalenie rozpatruje organ II instancji.
Podsumowując powyższe rozważania, trzeba wskazać, że odmowa wydania zaświadczenia następuje w formie postanowienia. Wnioskodawca takie postanowienie może zaskarżyć w drodze zażalenia. Co istotne, zażalenie należy wnieść w terminie 7 dni od dnia otrzymania postanowienia.
