Odliczenia przekazanych darowizn w CIT - kiedy przysługują?

Podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych po zakończeniu roku obrotowego zastanawiają się, na jaki cel chcieliby przekazać darowizny pieniężne czy rzeczowe. Darowizny przekazane na niektóre cele albo na rzecz niektórych beneficjentów nie uprawniają podatników do skorzystania z możliwości odliczenia tych darowizn od dochodu – podstawy opodatkowania podatkiem CIT. Od czego to zależy? Sprawdź, kiedy przysługują odliczenia przekazanych darowizn w CIT!

Dostępne odliczenia przekazanych darowizn w CIT

Uwzględniając art. 18 Ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych, zwanej dalej ustawą o CIT, dochód podlegający opodatkowaniu podatnik może obniżyć o przekazane darowizny.

Odliczenie darowizny na rzecz organizacji zagranicznych

Poza podstawowym warunkiem łącznej wysokości odliczenia darowizn 10% od rocznego dochodu podatnik ma obowiązek:

1. udokumentować wysokość darowizny dowodem wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku, inny niż rachunek płatniczy,
2. w przypadku darowizny innej niż pieniężna – dysponować dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.

Nie w każdym przypadku podatnik ma prawo odliczyć darowizny

Nie zawsze i nie w każdym przypadku podatnicy mają prawo pomniejszyć podstawę opodatkowania podatkiem CIT o przekazane darowizny. Jeden z głównych warunków odliczenia przekazanych darowizn to ich maksymalna wartość nieprzekraczająca 10% rocznego dochodu w roku przekazania darowizn. Należy wziąć pod uwagę to, że te 10% to łączna wartość wszystkich przekazanych darowizn. Oznacza to, że przekazane darowizny o wartości powyżej 10% nie będą mogły być odliczone od dochodu.

Odliczenie darowizny a koszt uzyskania przychodu

Co do zasady przekazane darowizny niezależnie, czy te o wartości do 10% rocznego dochodu, czy powyżej 10% nie mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów. Jest jednak wyjątek. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o CIT za koszty uzyskania przychodów nie uważa się darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju. Zatem wszelkie wymienione darowizny określone w art. 18 ust 1 ustawy o CIT nie mogą być odliczone od dochodu i jednocześnie stanowić kosztu uzyskania przychodu (nie mogą być podwójną preferencją). Z kolei w art. 18 ust. 1k ustawy o CIT prawodawca wskazuje, że odliczenia darowizn przekazanych na cele działalności pożytku publicznego nie stosuje się, jeżeli podatnik zaliczył wartość przekazanej darowizny do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 14.

Odliczenie darowizny będącej kosztem uzyskania przychodu

Wyjątkiem od reguły jest przekazanie darowizn – wpłat na rzecz Polskiej Organizacji Turystycznej, z tym że kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia produktów spożywczych, przekazanych na rzecz OPP z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.

Jest jeszcze inny wyjątek, kiedy odliczona od dochodu darowizna może być jednocześnie ujęta w koszty uzyskania przychodu. Wyjątek ten określono w art. 38wa ustawy o CIT. Mówi on, że kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn przekazanych w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 roku na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy:

1. organizacjom pożytku publicznego lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy,
2. jednostkom samorządu terytorialnego,
3. wojewodom,
4. Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
5. podmiotom wykonującym na terytorium RP lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego

– o ile koszty wytworzenia lub cena nabycia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.

Ponadto w koszty firmy podatnicy CIT ujmą koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia, którego celem jest przeciwdziałanie skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy, realizowanego w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 roku na rzecz ww. podmiotów, o ile nie zostały już zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.

Zatem ujęcie przekazanych darowizn w koszty uzyskania przychodów i jednoczesne odliczenie od dochodu – podstawy opodatkowania będzie w powyższym przypadku możliwe, jeżeli:

1. obdarowane organizacje spełniają warunki OPP,
2. obdarowane organizacje realizują cele wynikające z art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Brak prawa do odliczenia darowizn na rzecz osób fizycznych

Prawodawca nie zezwala na odliczenie darowizn przekazanych przez podatników CIT na rzecz osób fizycznych. Określone jest to wprost w art. 18 ust. 1a pkt 1 ustawy o CIT. Odliczeniu od rocznej podstawy opodatkowania podatkiem CIT nie podlegają darowizny na rzecz osób fizycznych. Brak prawa do odliczenia darowizn przekazanych na wyroby akcyzowe Rygorystycznie ustawodawca podchodzi także do prawa do odliczenia przekazanych przez podatników CIT darowizn na rzecz podmiotów produkujących niektóre wyroby objęte podatkiem akcyzowym.

Odliczeniu od rocznej podstawy opodatkowania podatkiem CIT nie podlegają darowizny na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu:

• elektronicznego, 
• paliwowego, 
• tytoniowego, 
• spirytusowego, 
• winiarskiego, 
• piwowarskiego, 
• pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, 
• wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub handlu tymi wyrobami.

Odliczenie darowizny na rzecz organizacji zagranicznych

Niekiedy dość problematyczne okazuje się odliczenie darowizn przekazanych na rzecz organizacji zagranicznych. W ustawie o CIT występuje taka możliwość, ale należy brać pod uwagę dość restrykcyjne podejście w kwestii wykazania dowodów spoczywających niemal zawsze na podatniku.

Prawodawca wskazuje, że można odliczyć od rocznej podstawy opodatkowania CIT (rocznego dochodu) darowizny przekazane na rzecz organizacji, określonej w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w innym niż RP państwie członkowskim UE lub innym państwie należącym do EOG, prowadzącej działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych pod warunkiem:

1. udokumentowania przez podatnika oświadczeniem tej organizacji, że na dzień przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do organizacji, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, realizującą cele określone w art. 4 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie i prowadzącą działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, oraz
2. istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania lub z innej ratyfikowanej umowy międzynarodowej, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, na którego terytorium organizacja ma siedzibę.

Zatem odliczenie przekazanych darowizn na rzecz zagranicznych OPP wymaga:

1. prowadzenia przez zagraniczną OPP działalności zbliżonej do polskiej OPP,
2. pozyskania od zagranicznej OPP oświadczenia, że na dzień przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do OPP działającej w Polsce oraz realizowała ona cele polskiej ustawy wynikające z art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie i prowadzącą działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych.

Bez prawa do odliczenia darowizn w świetle niektórych interpretacji indywidualnych

Poniżej przedstawiono kilka ciekawych przypadków, w których organ podatkowy odmówił prawa do odliczenia przekazanych darowizn.

Interpretacja indywidualna z 1 sierpnia 2013 roku (sygn. IPTPB3/423-163/13-2/IR) wydana przez Izbę Skarbową w Łodzi

„[…] Rozważając zakres odesłania zawartego w art. 18 ust. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, można stwierdzić, że wartością przedmiotu darowizny rzeczowej jest wartość określona przez darczyńcę. Jeżeli natomiast wartość ta bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej przenoszonych na obdarowanego rzeczy, wartość darowizny może zostać określona przez organ podatkowy w wysokości uwzględniającej wartość rynkową jej przedmiotu (art. 14 ust. 1 w zw. z art. 18 ust. 1b ww. ustawy).

Z uwagi na powyższą wartość darowizny powinna być określona zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 18 ust. 1b oraz art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

Należy jednocześnie zaznaczyć, że podstawowym aktem normatywnym regulującym opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, w tym zakres i podstawę opodatkowania, wysokość podatku, a także instytucję odliczenia i zwrotu podatku, jest ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.).

W rozpatrywanej sprawie w ocenie tut. Organu nieprawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, według którego zorganizowana część przedsiębiorstwa nie stanowi rzeczy i do darowizny, której przedmiotem będzie ZCP, nie znajdzie zastosowania art. 18 ust. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ponieważ przepis ten odnosi się bowiem wyłącznie do przekazywanych w ramach darowizny towarów opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. […]”.

Interpretacja indywidualna z 13 maja 2022 roku (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.55.2022.2.MZA) wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

„Mając na uwadze powyższe oraz przywołane wcześniej przepisy prawa podatkowego, Organ stwierdza, że darowizna, jaką darczyńca, tj. Wnioskodawca, przekazał na rzecz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – B Sp. z o.o. – nie może zostać przez niego odliczona od dochodu, gdyż warunek dotyczący podmiotu otrzymującego tę darowiznę nie jest spełniony. Bowiem pomimo że Wnioskodawca wyjaśnił, że Obdarowany od daty powstania nie przeznaczył zysku do podziału pomiędzy swoich udziałowców, to jednak § 28 Aktu Założycielskiego reguluje zasady podziału zysku i w przypadku jego zaistnienia umożliwia przeznaczenie na dywidendę dla wspólników bądź inne cele określone uchwałą Zgromadzenia Wspólników. Również we własnym stanowisku Wnioskodawca wskazał, że pomimo iż Obdarowany, tj. B Sp. z o.o. w praktyce – z uwagi na cel utworzenia, strukturę właścicielską oraz charakter powierzonych zadań – nie dąży do uzyskania dochodu, podlegającego wypłacie w postaci dywidendy, a całość pozyskanych środków finansowych (bez względu na formę ich pozyskania) przeznacza w całości na realizację celów statutowych wymienionych w § 5 Aktu Założycielskiego, niemających charakteru komercyjnego, to jednak akt założycielski Obdarowanego dopuszcza możliwość prowadzenia nastawionej na zysk działalności gospodarczej i reguluje metody podziału zysku.

Wobec powyższego, skoro Wnioskodawca nie spełnia jednego z podstawowych warunków do dokonania odliczenia darowizny, to nie było potrzeby analizowania spełniania pozostałych przesłanek.

W konsekwencji Wnioskodawca nie ma prawa do odliczenia darowizny na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy o CIT. […]”.

Interpretacja indywidualna z 8 grudnia 2021 roku (sygn. 0111-KDIB12.4010.442.2021.1.AW) wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

„[…] W niniejszej sprawie nie zostanie spełniony warunek dotyczący podmiotu otrzymującego darowiznę, ponieważ wskazane przez Wnioskodawcę fundacje i stowarzyszenia nie będą organizacjami, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Jak wskazano w powyższym przepisie, organizacjami pozarządowymi są m.in. niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, z zastrzeżeniem ust. 4. Jak wskazał Wnioskodawca, fundacje lub stowarzyszenie, obok wpisu do Rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych ZOZ-ów Krajowego Rejestru Sądowego, będą też równolegle posiadały wpis do Rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Prowadzenie działalności gospodarczej już ze swej istoty jest działalnością zarobkową ukierunkowaną na chęć osiągnięcia zysku (art. 3 pkt 9 ustawy – Ordynacja podatkowa w zw. z art. 3 ustawy – Prawo przedsiębiorców – Dz. U. z 2021 r. poz. 162). Nie ma w przedmiotowej sprawie znaczenia, że zysk z działalności gospodarczej będzie przeznaczany wyłącznie na cele statutowe fundacji lub stowarzyszenia. Jeżeli fundacja lub stowarzyszenie będzie prowadzić zarówno działalność statutową non-profit, jak i działalność gospodarczą, to nie zostanie spełniony warunek niedziałania w celu osiągnięcia zysku, o którym mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie”.

Interpretacja indywidualna z 8 marca 2019 roku (sygn. 0114-KDIP2-1.4010.18.2019.1.JC) wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

„[…] Należy zaznaczyć, że darowizna uregulowana przepisami Kodeksu cywilnego ma na celu przysporzenie majątkowe bez ekwiwalentu (nieodpłatnie) i polega najczęściej na przesunięciu dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Daną czynność można uznać za darowiznę, jeżeli posiada cechy darowizny, tzn. gdy zostanie złożone oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu, a ponadto czynność ta musi polegać na nieodpłatnym świadczeniu darczyńcy (kosztem jego majątku) na rzecz obdarowanego, pod warunkiem, że czynność ta nie została wymieniona w treści art. 889 Kodeksu cywilnego.

Odnosząc powyższe do przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego, należy stwierdzić, że wniesienie przez Fundatora środków pieniężnych, które stanowią fundusz założycielski Fundacji oraz zobowiązanie Fundatora do dokonywania corocznych wpłat, nie może być uznane za darowiznę podlegającą odliczeniu od podstawy opodatkowania w rozumieniu przepisu art. 18 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p.

Podsumowując, środki finansowe przekazane przez Spółkę na fundusz założycielski Fundacji oraz wpłaty na rzecz Fundacji, do których dokonywania zobowiązuje się Fundator, mają na celu wypełnienie przyjętych przez Spółkę zobowiązań wynikających ze złożonego oświadczenia woli w akcie fundacyjnym Fundacji oraz zobowiązania ujętego w statucie. Tym samym wpłaty nie są świadczeniem nieekwiwalentnym, gdyż mają na celu wykonania pierwotnego świadczenia. W konsekwencji nie mogą być uznane za darowiznę podlegającą odliczeniu od podstawy opodatkowania w rozumieniu przepisu art. 18 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie ustalenia, czy mogą korzystać z odliczenia przewidzianego w art. 18 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do wysokości 10% dochodu osiągniętego przez Wnioskodawcę:

• wszystkie wpłaty (19,5 mln) dokonane na Fundację,
• pierwsza wpłata na założenie,
• kolejne wpłaty na Fundację, począwszy od 2017 r.

- jest nieprawidłowe.

Powyższe stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Jak bowiem wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 lutego 2008 r., sygn. akt II FSK 1767/06, akt fundacyjny towarzyszący powołaniu każdej fundacji jest jednostronną czynnością prawną o charakterze zobowiązującym. Wskazanie w akcie fundacyjnym składników majątkowych rodzi zobowiązanie po stronie fundatora do przeniesienia ich na rzecz fundacji z chwilą zarejestrowania. Z kolei stając się podmiotem majątku określonego w akcie fundacyjnym, fundacja uzyskuje roszczenie o jego wydanie. Z tej przyczyny majątek wniesiony do fundacji nie może być uznany za darowiznę w rozumieniu przepisu art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Powyższe stanowisko ugruntowane jest już w orzecznictwie sądów administracyjnych (zob. wyrok z 19 lutego 2008 r., II FSK 1767/06, z 12 czerwca 2008 r., I SA/Sz 161/08, z 13 stycznia 1995 r., III SA/422/94, z 18 grudnia 1998 r., III SA 1769/97).

Podkreślenia wymaga fakt, że stanowisko organu podatkowego w powyższej kwestii pozostaje jednolite dla innych spółek, które ustanowiły fundację. […]”.