Choć często nawet tego nie zauważamy, administracja państwowa reguluje życie publiczne na rozmaitych poziomach. Jej organy to nie tylko urzędnicy w urzędzie miasta, wojewodowie i ministrowie, lecz także rozmaite służby, inspekcje, kontrole i agencje. Administracja państwowa to niezwykle rozbudowana instytucja, warto jednak choć z grubsza znać jej struktury. Czy wiesz, jak działa administracja niezespolona? Znasz kompetencje starosty lub wojewody? Jeśli nie - zapraszamy do lektury naszego artykułu!
Struktura polskiej administracji publicznej
Żeby zachować sprawność działania, organy administracji publicznej muszą podzielić między siebie zadania i obszary działań. Ze względu na wielość aspektów i brak jednolitej regulacji prawnej, określającej zakres ich kompetencji, jest to skomplikowany i mocno rozczłonkowany podział.
Podstawowy podział opiera się na rozróżnieniu na:
-
administrację rządową centralną, w tym rządowe struktury administracyjne w województwach - administracja niezespolona,
-
administrację rządową terenową (wojewódzką), składającą się z urzędu wojewódzkiego i zespolonej administracji rządowej (inspekcji, służb, straży, kontroli i agencji), i wojewodę, który stoi na jej czele.
Administracją rządową kierują ministrowie i mianowani lub wybrani w konkursach urzędnicy, ich pracę zaś nadzoruje i koordynuje prezes rady ministrów. Jego przedstawicielami w terenie są natomiast wojewodowie, im z kolei podlegają jednostki samorządu terytorialnego i wszelkie wojewódzkie i powiatowe służby, kontrole i inspekcje.
Jak zostało już wspomniane, pojęcie administracji publicznej jest dla wielu osób dość abstrakcyjne i mało konkretne, więc żeby uświadomić sobie, czym zajmują się jej organy, podajemy przykłady organów administracji publicznej.
1. Urzędy:
- Główny Urząd Statystyczny,
- Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
- Urząd Zamówień Publicznych,
- Transportowy Dozór Publiczny,
- Centralna Komisja Egzaminacyjna,
- Wyższy Urząd Górniczy.
2. Inspekcje:
- Główny Inspektor Ochrony Danych Osobowych,
- Państwowa Inspekcja Sanitarna,
- Państwowa Inspekcja Pracy,
- Inspekcja Weterynaryjna,
- Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska.
3. Kontrole, służby i straże:
- Policja,
- Służba Celna,
- Państwowa Straż Pożarna,
- Agencja Rynku Rolnego,
- Agencja Wywiadu.
Oczywiście, wymienione organy administracji publicznej to jedynie część znacznie rozbudowanej struktury.
Administracja niezespolona
Administracja niezespolona to terenowa forma administracji rządowej. Oznacza to, że nie podlega wojewodom jak wszystkie inne służby, inspekcje, agencje działające na terenie województw - jej organy podlegają bezpośrednio właściwym w konkretnej sprawie ministrom, premierowi lub innemu organowi administracji rządowej. Nie znaczy to jednak, że organy administracji niezespolonej działają w zupełnym oderwaniu od tego, czym zajmuje się wojewoda i podległe mu organy administracji. Ze względu na to, że administracja niezespolona działa zazwyczaj na terenie województwa, w wielu sytuacjach musi uzgadniać podejmowane czynności z wojewodą - może on opiniować działania jej organów, jeśli przepisy tak stanowią, koordynować je i kontrolować, jednak nie może wpływać na nie władczo. Organy administracji niezespolonej mają także obowiązek konsultować z wojewodą wszelkie wydawane przez siebie akty prawne, zwłaszcza te, które mogłyby wpływać na działania wojewody i instytucji mu podlegających, a także składać mu roczny raport z działalności do końca lutego każdego roku, a w razie nadzwyczajnych okoliczności także informacji o konkretnym zdarzeniu lub podjętych działaniu. Organ administracji niezespolonej powinien na bieżąco kontrolować zasięg wydawanych przez siebie aktów - jeżeli obejmuje on swoim zasięgiem więcej niż jedno województwo, powinien składać informację roczną, ale także konsultować swoje decyzje ze wszystkimi właściwymi miejscowo wojewodami.
Choć ustawa wskazuje właśnie wojewodę jako organ wnioskujący o powołanie nowego organu administracji niezespolonej, to nie on wybiera konkretną osobę. Nie może on też odwołać organu i jedynie w wyjątkowej sytuacji może wszcząć przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne.
Administracja niezespolona - organy
Organy administracji niezespolonej wskazuje ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie. W art. 56 dokładnie wskazuje ich katalog.
| Art. 56. 1. Organami niezespolonej administracji rządowej są terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej oraz kierownicy państwowych osób prawnych i kierownicy innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej w województwie: 1) szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowi komendanci uzupełnień;2) dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych; 3) dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej; 4) dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i dyrektor Specjalistycznego Urzędu Górniczego; 5) dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar; 6) dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych; 7) dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej; 8) dyrektorzy urzędów morskich; 9) dyrektorzy urzędów statystycznych; 10) dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej; 11) graniczni i powiatowi lekarze weterynarii; 12) komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci placówek i dywizjonów Straży Granicznej; 13) okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego; 14) państwowi graniczni inspektorzy sanitarni; 15) regionalni dyrektorzy ochrony środowiska. |
