Z dniem 1 lipca 2020 r. do kodeksu postępowania cywilnego wprowadzono dział IV g, dotyczący postępowania w sprawach własności intelektualnej. Dotychczas sprawy związane z tą dziedziną prawa rozstrzygał XXII Wydział Sądu Okręgowego w Warszawie - Sąd Unijnych Znaków Towarowych i Wzorów Wspólnotowych. Po stworzeniu Sądów Własności Intelektualnej w sądach okręgowych z dniem 1 lipca 2020 r., XXII Wydział Sądu Okręgowego w Warszawie, będzie rozpoznawał sprawy z zakresu własności w intelektualnej w sprawach dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym.
Art. 47990. § 1. k.p.c stanowi, że sprawy własności intelektualnej należą do właściwości sądów okręgowych. Rzecz jednak w tym, że sprawy te nie będą rozpoznawane przez wszystkie sądy okręgowe w Polsce, a jedynie przez te, w których wydziały takie powstały.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 czerwca 2020 r., w sprawie przekazania niektórym sądom okręgowym rozpoznawanie spraw własności intelektualnej z właściwości innych sądów okręgowych, na chwilę obecną wyodrębniono 5 sądów okręgowych do prowadzania spraw z zakresu własności intelektualnej, są to:
-
SO w Warszawie;
-
SO w Poznaniu;
-
SO w Lublinie;
-
SO w Katowicach;
-
SO w Gdańsku.
Tak jak wskazano powyżej, Sąd Okręgowy w Warszawie jest wyłącznie właściwy w sprawach własności intelektualnej dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym.
Prawa własności intelektualnej
Wydaje się uzasadnionym wyjaśnienie, czym właściwe są prawa własności intelektualnej. Otóż są to prawa odnoszące się np. do dzieł literackich, artystycznych i naukowych, interpretacji artystów interpretatorów oraz do wykonań artystów wykonawców, do fonogramów i do programów radiowych i telewizyjnych, wynalazków we wszystkich dziedzinach działalności ludzkiej, odkryć naukowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych i usługowych, jak również do nazw handlowych i oznaczeń handlowych, ochrony przed nieuczciwą konkurencją oraz wszelkich innych praw dotyczących działalności intelektualnej w dziedzinie przemysłowej, naukowej, literackiej i artystycznej.
Ponadto sprawami własności intelektualnej w są także sprawy o:
-
zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji;
-
ochronę dóbr osobistych w zakresie, w jakim dotyczy ona wykorzystania dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług;
-
ochronę dóbr osobistych w związku z działalnością naukową lub wynalazczą.
Fachowy pełnomocnik potrzebny od zaraz
W sprawach dotyczących własności intelektualnej wprowadzono jako regułę obowiązkowe zastępstwo przez fachowych pełnomocników.
Możliwość zasądzenia odpowiedniej sumy przez sąd za naruszenie bez ścisłego udowodnienia
„W praktyce projektowana regulacja znajdować będzie zastosowanie przede wszystkim w odniesieniu do roszczeń związanych z eksploatacją praw własności intelektualnej wobec przedmiotów, które nie występują już w obrocie, a co, do których pełne odtworzenie ich cech (np. funkcjonalności programu komputerowego) nie jest możliwe”.
Nowe środki procesowe ułatwiające dochodzenie praw
Ustawodawca wzbogacił na etapie nowelizacji k.p.c, postępowanie o nowy środek procesowy, który opiera się zabezpieczeniu środka dowodowego. Idea sprowadza się do udzielenia stronie możliwości uzyskania dostępu do informacji o faktach dotyczących naruszeń prawa, aby mógł on przygotować się do wytoczenia sprawy przed sądem.
Jeżeli strona musi udowodnić, że doszło do naruszeń jej praw, pewna część dowodów może znajdować się w rękach przyszłego przeciwnika procesowego, zaś to utrudnia wykazanie, że do naruszenia doszło i że odszkodowanie jest uzasadnione.
Zabezpieczenie może nastąpić w różnych fazach, zarówno przed wszczęciem postępowania, jak i w jego trakcie. Zawsze jednak konieczne jest spełnienie podstaw do udzielenia zabezpieczenia tj. poprzez uprawdopodobnienie roszczenia i wykazanie interesu prawnego.
Warto jednak mieć na uwadze, że jeżeli strona skorzysta z możliwości zabezpieczenia środka przed wszczęciem sprawy, to będzie zobligowana do wniesienia pozwu w określonym przez sąd terminie. W przeciwnym razie udzielone zabezpieczenie upadnie. Postanowienie o zabezpieczeniu takiego środka można zaskarżyć do sądu II instancji. Co ciekawe, przepis wskazuje, że w przypadku złożenia takiego zażalenia, sąd odwoławczy powinien go rozpatrzyć bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie miesiąca od dnia jego wpływu. Cały czas jest chroniona tajemnica przedsiębiorstwa. Ponadto w tym zakresie sprawa zażaleniowa (o ile taki zarzut pojawił się w zażaleniu) rozpoznawana jest bez udziału stron na posiedzeniu niejawnym.
Innym nowym środkiem procesowym obowiązującym od 1 lipca 2020 r. jest wyjawienie lub wydanie środkowa dowodowego. Istota tej instytucji sprowadza się do tego, że podmiot wszczynający postepowanie, który uprawdopodobnił roszczenie, może żądać, aby druga strona wyjawiła lub wydała środek dowodowy, którym dysponuje.
Katalog środków jest otwarty, ustawodawca wskazał tylko niektóre możliwości, do których należą: dokumenty bankowe, finansowe lub handlowe, służące ujawnieniu i udowodnieniu faktów. Pozwany ma prawo wnieść odpowiedź na żądanie wyjawienia lub wydania środka dowodowego, termin ten nie może być krótszy niż 2 tygodnie.
Jeżeli sąd przychyli się do wniosku, to określa termin wyjawienia lub wydania środka dowodowego, a także zasady korzystania z niego i zapoznawania się z nim. Dodatkowo sąd poucza strony o ochronie tajemnicy przedsiębiorstwa. W przypadku, kiedy pozwany uchylałby się od wykonania postanowienia, to powinien się liczyć z negatywnymi następstwami swojego działania.
Takie postepowanie może spotkać się z tym, że sąd może uznać za ustalone fakty, które mają zostać stwierdzone za pomocą tego środka - chyba że pozwany, który uchyla się od wykonania postanowienia nakazującego wyjawienie lub wydanie środka dowodowego lub dopuszcza się zniszczenia takiego środka wykaże co innego. Sąd może także obciążyć pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania (w całości lub części) niezależnie od wyniku sprawy.
Postępowanie w sprawach własności intelektualnej - wezwanie do udzielenia informacji
Znowelizowany k.p.c. w sprawie postępowania w zakresie praw własności intelektualnej, został wzbogacony o wiele możliwości właściwych dla tego postępowania. Między innymi, istnieje możliwość wezwania do udzielenia informacji. Instytucja ta może być stosowania przed wszczęciem postępowania, jak i w trakcie. Podobnie jak przy zabezpieczeniu, w przypadku wezwania przed rozpoczęciem postepowania, postępowanie to powinno być wszczęte nie później niż w terminie miesiąca od dnia wykonania postanowienia o udzieleniu informacji. Jeżeli z kolei postępowanie główne nie zostanie zainicjowane przez stronę w terminie wskazanym przez sąd, a strona przeciwna udzieliła informacji, przysługuje jej prawo o naprawienie szkody wyrządzonej wykonaniem obowiązku udzielenia informacji. Z roszczeniem takim może wystąpić udzielający informacji, jeśli podmiot co prawda złożył pismo wszczynające do sądu, ale z rożnych przyczyn następnie je cofnął, jak również, gdy pismo wszczynające postępowanie zostało zwrócone np. z powodu braków formalnych lub odrzucone albo powództwo bądź wniosek oddalono lub postępowanie umorzono.
Możliwość wezwania do udzielenia informacji, dotyczy pewnego fragmentarycznego zakresu i dotyczy wyłącznie:
-
informacji o firmie, miejscu zamieszkania lub siedzibie i adresie producentów, wytwórców, dystrybutorów, dostawców oraz innych poprzednich posiadaczy, od których lub na rzecz, których nastąpiło nabycie lub zbycie towarów, korzystanie z usług lub ich świadczenie, jak również przewidywanych hurtowników i detalistów tych towarów lub usług;
-
informacji o ilości wyprodukowanych, wytworzonych, wysłanych, otrzymanych lub zamówionych towarów lub świadczonych usług, jak również cenach otrzymanych w zamian za towary lub usługi;
-
w szczególnie uzasadnionych okolicznościach innych informacji, które są niezbędne do wykazania wysokości roszczenia.
Powództwo wzajemnie i powództwo o ustalenie, jako dwa szczególne powództwa
Kolejne zmiany dotyczą wprowadzenia powództw szczególnych. Pierwsze z nich, to powództwo wzajemne, a drugie - powództwo o ustalenie, że określone czynności nie naruszają określonego patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji.
Regulacja wprowadza możliwość wytoczenia powództwa o unieważnienie lub stwierdzenie wygaśnięcia prawa, które do tej pory możliwe było wyłącznie w drodze postępowania przed Urzędem Patentowym RP. Dodatkowo wprowadzono zapisy, wskazujące, że jeżeli sprawa będzie się toczyła przed Urzędem Patentowym RP, to sąd cywilny zawiesi postępowanie do czasu prawomocnego zakończenia postępowania przez Urzędem Patentowym RP.
Postulaty w zakresie wprowadzenia wyspecjalizowanych sądów w zakresie własności intelektualnej
Ustawodawca przyjął omawiane rozwiązania, wskazując, że są one odpowiedzią na masowe postulaty przedsiębiorców i przedstawicieli organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi oraz dotyczą wcielenia do polskiego wymiaru sprawiedliwości wyspecjalizowanych sądów w zakresie własności intelektualnej. Wprowadzone regulacje proponują stronom wiele możliwości i instytucji procesowych, z których można skorzystać na różnych poziomach prowadzonej sprawy.
Proponowane rozwiązania wymagają rzecz jasna wyspecjalizowanej kadry w tym obszarze, nie mniej na obecnym etapie, kiedy wyznaczonych sądów jest niewiele, wydaje się, że w tych dużych aglomeracjach, gdzie je powołano oddelegowanie sędziów do wydziałów, może być korzystne dla wszystkich stron.
Podstawa Prawna:
-
Konwencja o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej sporządzona w Sztokholmie dnia 14 lipca 1967 r. (Dz. U. Z 1975 r. poz. 49).
-
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, (Dz.U.2019.1460 t.j.).
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”. Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
