Przedsiębiorcy, podobnie jak innej osobie pracującej na etacie, po ukończeniu określonego wieku, w przypadku kobiet – 60. roku życia, a w przypadku mężczyzn – 65. roku życia, przysługuje uprawnienie do złożenia wniosku o emeryturę i uzyskanie odpowiedniego świadczenia. Postępowanie w zakresie uzyskania emerytury jest tożsame do przypadku pracownika pracującego na etacie. Na co powinien zwrócić uwagę przedsiębiorca przy staraniu się o emeryturę, co może wpłynąć na jej wysokość? W artykule szczegółowo omawiamy kiedy i na jakich zasadach przysługuje prawo do emerytury dla prowadzących własną działalność.
Jakie składki powinien odprowadzać przedsiębiorca do ZUS-u?
Przedsiębiorca w toku prowadzonej działalności winien rozliczać i opłacać do ZUS-u składki za siebie na:
ubezpieczenia społeczne, z których:
ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe – są obowiązkowe,
ubezpieczenie chorobowe – jest dobrowolne;
Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS);
ubezpieczenie zdrowotne.
Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe są wyrażone w procentach i wynoszą:
na ubezpieczenie emerytalne – 19,52% podstawy;
na ubezpieczenia rentowe – 8,00% podstawy;
na ubezpieczenie chorobowe – 2,45% podstawy;
na ubezpieczenie wypadkowe – stopa procentowa jest zróżnicowana i zależy od liczby osób ubezpieczonych oraz branży, w której działa firma.
Stopa składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi od 0,67 do 3,33% podstawy wymiaru na ubezpieczenie wypadkowe.
Przykład liczony według stanu na 2025 rok
Minimalna podstawa, od której liczy się składki w 2024 roku, wynosi 5203,80 zł, tym samym wysokość składek (bez składki zdrowotnej liczonej na innych zasadach) wynosi:
Składka emerytalna (19,52%) | 1 015,78 zł |
Składka rentowa (8,00%) | 416,30 zł |
Składka chorobowa (dobrowolna) (2,45%) | 127,49 zł |
Składka wypadkowa od 1 kwietnia 2024 (1,67%) | 86,90 zł |
Składka na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy (2,45%) | 127,49 zł |
Razem (bez składki zdrowotnej) | 1 646,47 zł (bez chorobowej 1 518,98 zł) |
Wysokość poszczególnych składowych, sumujących się na podstawę liczy się w następujący sposób: procent składki × 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto, np. w 2024 roku składka emerytalna: 19,52% × 5023,80 zł = 1015,78 zł.
Jeżeli przedsiębiorca rozlicza się z podatku dochodowego na zasadach ogólnych (według skali podatkowej), składka na ubezpieczenie zdrowotne stanowi 9% podstawy wymiaru składki (dochodu z działalności gospodarczej). Natomiast jeżeli przedsiębiorca rozlicza się w formie podatku liniowego (19%), zapłaci składkę zdrowotną w wysokości 4,9% podstawy wymiaru składki (dochodu z działalności gospodarczej).
Minimalna składka zdrowotna w 2025 roku za każdy miesiąc roku składkowego od:
- 1 stycznia do 31 stycznia 2025 roku wynosi 381,78 zł,
- 1 lutego do 31 grudnia 2025 roku wynosi 314,96 zł.
Prawo do emerytury dla prowadzących własną działalność - jak się ubiegać o świadczenie?
Postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że przepisy ustawy przewidują wszczęcie tego postępowania z urzędu.
Zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy powinien dołączyć do wniosku dokumenty stwierdzające:
datę urodzenia;
okresy uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość;
stan zdrowia, a także wywiad zawodowy sporządzony przez płatnika składek, jeżeli ubezpieczony pozostaje w zatrudnieniu – w przypadku, gdy prawo do świadczenia jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy;
wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu i uposażenia przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń;
okoliczności niezbędne do ustalenia świadczeń przysługujących z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych, jeżeli umowy międzynarodowe, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, tak stanowią.
Dokumenty, o których mowa w pkt 1, 2 i 4, nie są wymagane, jeżeli konto ubezpieczonego zawiera dane pozwalające na ustalenie prawa i wysokości świadczenia.
Dokumenty, o których mowa w pkt 1, 2, 4 i 5, nie są wymagane, jeżeli zostały złożone w organie rentowym dla celów ustalenia kapitału początkowego albo prawa lub wysokości świadczeń na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub odrębnych przepisów.
Przy ustalaniu okresów zatrudnienia, zwłaszcza takich sprzed wielu dekad, strona ma obowiązek przedstawić jako miarodajne dowody przede wszystkim oryginalne dokumenty z przebiegu zatrudnienia. Dopiero gdy dokumentacja jest niepełna lub budzi wątpliwości, dopuszczalne jest posiłkowanie się zeznaniami świadków. Dowód z zeznań świadków, jednak zawsze będzie miał charakter uzupełniający. Wniosek o emeryturę dostępny jest tu.
Wysokość przyszłej emerytury przedsiębiorcy zależy od:
wysokości składek odprowadzanych na ubezpieczenia społeczne w okresie prowadzenia działalności i poza tym okresem;
długości okresu, w którym odprowadzane są składki z działalności gospodarczej i poza nią.
Inaczej natomiast będzie, jeżeli po uzyskaniu prawa do emerytury przedsiębiorca zechce nadal prowadzić działalność gospodarczą. W takiej sytuacji:
nie musi odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne – są dobrowolne;
ma obowiązek opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Podsumowując, przedsiębiorca-emeryt jest zwolniony z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzonej działalności, jeśli łącznie spełnione są dwa warunki świadczenie emerytalne brutto nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz dodatkowe przychody z tytułu działalności nie przekraczają miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub opłacany jest podatek dochodowy w formie karty podatkowej.
