Czasami zdarza się tak, że pracownik – pomimo leczenia i rehabilitacji – nie jest w stanie odzyskać pełnej sprawności umożliwiającej świadczenie pracy. Jeżeli ma uprawnienia emerytalne, pracodawca musi podjąć określone działania, aby pracownik mógł przejść na emeryturę bezpośrednio po zakończeniu okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego. Co powinien zrobić pracodawca, aby umożliwić pracownikowi przejście na emeryturę? O tym piszemy poniżej.
Pracownik z uprawnieniami emerytalnymi na świadczeniu rehabilitacyjnym – jakie działania powinien podjąć pracodawca?
Pracodawca zetknął się z następującym problemem: pracownik posiadający uprawnienia emerytalne (osiągnął wiek ustawowy umożliwiający mu przejście na emeryturę) przebywa na świadczeniu rehabilitacyjnym ponad 10 miesięcy. Wkrótce upłynie okres pobierania tego świadczenia, jednak pracownik nie będzie mógł prawdopodobnie wrócić do pracy ze względu na brak odzyskania pełnej sprawności umożliwiającej mu podjęcie zatrudnienia. Zamierza on skorzystać z prawa do emerytury. W związku z tym, jakie działania powinny zostać podjęte przez pracodawcę?
Najważniejsze informacje dotyczące świadczenia rehabilitacyjnego
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest w dalszym ciągu niezdolny do pracy, przy czym dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy – wynika z art. 18 ust. 1 Ustawy
z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej dalej ustawą zasiłkową.
Przyznanie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego jest powiązane z rokowaniem dotyczącym odzyskania przez chorego zdolności do podjęcia zatrudnienia – o tym, czy przyznanie tego świadczenia jest zasadne oraz jak długi ma być okres jego pobierania, orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Od orzeczenia lekarza orzecznika ubezpieczonemu przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS w terminie i na zasadach przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto Prezes ZUS może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia lekarza orzecznika w terminie i na zasadach określonych we wskazanych wyżej przepisach.
Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do:
- emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy;
- zasiłku dla bezrobotnych;
- zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego;
- rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego;
- nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów;
- tzw. mundurowej emerytury lub renty.
Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego wynosi:
- 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy;
- 75% tej podstawy za pozostały okres;
- 100% tej podstawy – jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży.
Konieczność rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem
Aby pracownik mógł skorzystać z uprawnień emerytalnych po upływie okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, niezbędne jest w pierwszej kolejności rozwiązanie umowy o pracę.
W omawianej sytuacji można, jak w każdym przypadku, zastosować tryb rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem, czyli na podstawie art. 30 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy (kp).
Dopuszczalne jest także skorzystanie z możliwości rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika. Zgodnie z art. 53 § 1 pkt 1 lit. b kp pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy.
Obowiązki pracodawcy wynikające z ustawy emerytalnej
Kolejne obowiązki, tym razem już ściśle związane z ubieganiem się przez pracownika o świadczenie emerytalne, zostały określone w Ustawie z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanej dalej ustawą emerytalną.
Oznacza to, że w myśl postanowień art. 125 ust. 1 ustawy emerytalnej pracodawcy są obowiązani do:
- współdziałania z pracownikiem w gromadzeniu dokumentacji niezbędnej do przyznania świadczenia;
- wydawania pracownikowi lub organowi rentowemu zaświadczeń niezbędnych do ustalenia prawa do świadczeń i ich wysokości;
- przygotowania wniosku o emeryturę i przedłożenia go za zgodą pracownika organowi rentowemu nie później niż na 30 dni przed zamierzonym terminem przejścia pracownika na emeryturę;
- przygotowania, za zgodą pracownika, wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy i przedłożenia go organowi rentowemu na 30 dni przed ustaniem prawa do zasiłków chorobowych;
- poinformowania bezzwłocznie, po śmierci pracownika, pozostałej po nim rodziny o warunkach uzyskania renty rodzinnej, przygotowania wniosku o rentę i przedłożenia go organowi rentowemu.
Jeżeli pracownik pracował w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze, to płatnik składek jest zobowiązany do wystawienia dokumentów (zaświadczeń) w celu udowodnienia okresów takiej pracy, okresów pracy górniczej oraz okresów pracy na kolei.
Płatnik składek jest również zobowiązany do wystawienia zaświadczenia o wysokości przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, wypłaconego za okresy, za które przychód ten przysługuje, a także o wysokości wypłaconych wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy, świadczeń i zasiłków oraz innych należności z ubezpieczeń społecznych w razie choroby i macierzyństwa.
Pracownik na świadczeniu rehabilitacyjnym a przejście na emeryturę – podsumowanie
Pracownik przebywający na świadczeniu rehabilitacyjnym powinien – po zakończeniu pobierania tego świadczenia – odzyskać zdolność do wykonywania pracy. Jeżeli tak się nie stanie, a pracownik posiada uprawnienia emerytalne, może ubiegać się o emeryturę po upływie okresu przysługiwania świadczenia rehabilitacyjnego. W tym celu konieczne jest w pierwszej kolejności rozwiązanie umowy o pracę. Może to nastąpić w trybie porozumienia zmieniającego lub bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika. Pracodawca jest ponadto zobowiązany współdziałać z pracownikiem w zakresie gromadzenia niezbędnej dokumentacji, wystawiania wymaganych zaświadczeń oraz innych dokumentów niezbędnych do uzyskania emerytury.
