Świadczenia mogą zostać zmniejszone bądź całkowicie zawieszone w wyniku podjęcia dodatkowej pracy zarobkowej przez osobę pobierającą rentę lub emeryturę przed ukończeniem wieku emerytalnego. Dzieje się tak w sytuacji, kiedy zarobki przekroczą określony limit kwotowy. Zaświadczenie o przychodach emeryta i rencisty może uchronić przed utratą świadczenia. Do kiedy je złożyć i jakie dane powinno zawierać? O tym poniżej!
Podjęcie pracy zarobkowej podczas pobierania emerytury
Przepisy nie zabraniają dorabiania podczas pobierania emerytury czy renty. Jednakże w sytuacji, gdy świadczeniobiorca jest zgłoszony z tytułu wykonywania pracy do ubezpieczeń społecznych, wówczas musi pamiętać, że jego zarobek nie powinien przekroczyć określonego progu. Osiąganie zbyt wysokiego wynagrodzenia może być przyczyną zmniejszenia lub całkowitego zawieszenia wypłaty świadczenia.
- emerytura pomostowa;
- nauczycielskie świadczenie kompensacyjne;
- renta z tytułu niezdolności do pracy;
- renta z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy sprzed 1 stycznia 2003 roku, lub chorobą zawodową;
- renta inwalidy wojskowego, jeżeli niezdolność do pracy nie ma związku ze służbą wojskową;
- renta rodzinna po inwalidzie wojskowym, jeśli śmierć inwalidy nie pozostawała w związku ze służbą wojskową;
- renta rodzinna.
Aby ZUS mógł zweryfikować, czy ubezpieczony może w dalszym ciągu pobierać świadczenia w przyznanej wysokości, konieczne jest, aby przekazać do tej instytucji zaświadczenie o przychodach emeryta i rencisty. Taki dokument wystawić powinni płatnicy składek z tytułów mogących mieć wpływ na wysokość emerytury czy renty. Zgodnie z art. 104 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zaświadczeniu wskazuje się przychody podlegające oskładkowaniu m.in. z tytułu:
- stosunku pracy;
- umowy zlecenia (lub innej umowy o świadczenie usług, do której zastosowanie mają przepisy o zleceniu) albo współpracy przy zleceniu;
- umowy o dzieło, ale tylko z tych zawartych z własnym pracownikiem;
- prowadzenia pozarolniczej działalności;
- współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej.
Kto i do kiedy powinien dostarczyć informację do ZUS-u?
Zaświadczenie o przychodach emeryta i rencisty powinien przekazać sam świadczeniobiorca, ale także zakład pracy zatrudniający taką osobę. Taki obowiązek na płatnika nakłada ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Informację o zarobkach w danym roku należy dostarczyć do ZUS-u osobiście lub listownie najpóźniej do końca lutego roku kolejnego.
Kto nie musi przekazywać zaświadczenia o zarobkach emeryta lub rencisty?
Zaświadczenia o przychodzie emeryta i rencisty nie składa się za osoby:
- pobierające emeryturę, którzy przed podjęciem pracy ukończyli wiek emerytalny, tj. 60 lat w przypadku kobiet, 65 lat w przypadku mężczyzn;
- które nie zostały objęte ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi z tytułu podjęcia zatrudnienia. Chodzi tu np. o wykonawców dzieła zwolnionych z podlegania ubezpieczeniom w ZUS-ie, a także np. studentów do 26. roku życia zatrudnionych na umowie zlecenie czy osób, które z umowy zlecenie objęte są wyłącznie ubezpieczeniem zdrowotnym;
- pobierające rentę socjalną;
- pobierające rentę dla inwalidów wojennych;
- pobierające rentę inwalidów wojskowych, których niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową;
- pobierające renty rodzinne po uprawnionych do renty dla inwalidów wojennych lub inwalidów wojskowych (których niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową).
Pracodawca takiej osoby również jest zwolniony z przekazywania dodatkowych dokumentów do ZUS-u.
Przykład 1.
Pani Roksana pobiera emeryturę pomostową. Świadczenie to nie jest dla niej jednak wystarczające i dodatkowo ma podpisaną umowę o pracę z wynagrodzeniem minimalnym oraz umowę zlecenie, z której podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Czy pracodawca i zleceniodawca są zobowiązani do przekazania do ZUS-u zaświadczenia o przychodach emeryta i rencisty?
Pracodawca jest zobligowany przekazać do ZUS-u taki dokument, zwolniony z tego obowiązku będzie natomiast zleceniodawca.
Jaki przychód wykazuje się w zaświadczeniu?
W przypadku umowy o pracę, umowy zlecenie czy dzieła zawartego z własnym pracodawcą w zaświadczeniu wskazuje się wynagrodzenie stanowiące podstawę ubezpieczeń emerytalno-rentowych. Natomiast warto pamiętać, że dla przedsiębiorców przychodem w rozumieniu przepisów jest podstawa naliczania składek społecznych, a nie faktyczny przychód osiągnięty z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.
Przykład 2.
Pan Jakub prowadzi działalność gospodarczą i pobiera jednocześnie rentę z tytułu niezdolności do pracy. Jako przedsiębiorca podlega pod obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz opłaca tzw. duży ZUS. Jakie informacje powinien wykazać w zaświadczeniu o przychodzie?
W tej sytuacji przedsiębiorca powinien wykazać w zaświadczeniu łączny przychód stanowiący podstawę ubezpieczeń społecznych w 2024 roku. Jest to 4694,40 zł za każdy miesiąc.
Jakie są limity dorabiania do emerytury i renty?
Limit dorabiania do emerytury i renty ulega zmianie co kwartał. Wskaźnikiem, na podstawie którego opierane są kwoty decydujące o zmniejszeniu lub zawieszeniu świadczenia, jest wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Limity dorabiania do emerytury i renty obowiązujące w 2022, 2023 i 2024 roku przedstawia poniższa tabela:
Okres | Kwota, od której następuje zmniejszenie świadczenia | Kwota, od której następuje zawieszenie świadczenia |
od 1.01.22 r. do 28.02.22 r. | 3 960,20 zł | 7 354,50 zł |
od 1.03.22 r. do 31.05.22 r. | 4 196,60 zł | 7 793,70 zł |
od 1.06.22 r. do 31.08.22 r. | 4 364,70 zł | 8 105,80 zł |
od 1.09.22 r. do 30.11.22 r. | 4 309,40 zł | 8 003,20 zł |
od 1.12.22 r. do 28.02.23 r. | 4 536,50 zł | 8 424,90 zł |
od 1.03.23 r. do 31.05.23 r. | 4 713,50 zł | 8 753,60 zł |
od 01.06.23 r. do 31.08.23 r. | 4 987,00 zł | 9 261,60 zł |
od 01.09.23 r. do 30.11.23 r. | 4 904,10 zł | 9 107,50 zł |
od 01.12.23 r. do 29.02.24 r. | 5 036,50 zł | 9 353,50 zł |
od 01.03.24 r. do 31.05.24 r. | 5 278,30 zł | 9 802,50 zł |
od 01.06.24 r. do 31.08.24 r. | 5703,20 zł | 10 591,60 zł |
| od 01.09.24 r. do 30.11.24 r. | 5626,90 zł | 10 450,00 zł |
| od 01.12.24 r. do 29.02.25 r. | 5713,20 zł | 10 610, 20 zł |
Co powinno zawierać zaświadczenie o przychodach emeryta i rencisty?
Informacja o przychodzie emeryta czy rencisty powinna zawierać dane dotyczące:
- samego świadczeniobiorcy (imię i nazwisko, datę urodzenia, PESEL);
- płatnika składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (nazwę, adres, NIP, REGON);
- wysokości osiągniętego przychodu w wymiarze miesięcznym oraz rocznym;
- okresu, na jaki emeryt/rencista został zatrudniony / na jaki zawarto umowę.
Na jej podstawie ZUS określa prawo do dalszego pobierania wcześniejszej emerytury lub emerytury pomostowej, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej, a także nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.
Podsumowując, płatnicy składek są zobowiązani do przekazania do ZUS-u zaświadczenia o przychodach osiągniętych przez osobę uprawnioną do emerytury i renty. Odnosi się to zarówno do zatrudnionych pracowników czy zleceniobiorców, jak i samych osób prowadzących działalność gospodarczą. Od tego dokumentu zależy to, czy pobierane świadczenie podlega zmniejszeniu lub całkowitemu zawieszeniu. Zaświadczenie takie należy przekazać do ZUS-u do końca lutego.
