Coraz większy nacisk kładzie się na jawność i transparentność działań władzy publicznej, społeczeństwo chce wiedzieć i kontrolować wydatki publiczne oraz sposób gospodarowania własnością podatników. W Prawie Zamówień Publicznych prawo do informacji publicznej mierzy się z prawem do tajemnicy przedsiębiorstwa po stronie Wykonawcy.
Czym są informacje publiczne?
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej w art. 61 oraz art. 1 ust. 1 ustawy z 6.09.2001 r. o dostępie do informacji publicznej kreują obszerną definicję informacji publicznej, wskazując, że jest to „każda informacja o sprawach publicznych”. Informacja publiczna podlega udostępnieniu i ponownemu wykorzystywaniu przez podmioty wnioskujące o dostęp do takiej informacji. Prawo do pozyskiwania takich informacji obejmuje także informacje o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Informacja publiczna jest wytwarzana przede wszystkim przez organy władzy publicznej, a także przez inne podmioty, które w ramach swojej działalności wykonują zadania publiczne lub gospodarują mieniem publicznym. Cechą charakterystyczną informacji publicznej jest to, że dotyczy ona faktów z zakresu spraw publicznych. Prawo zamówień publicznych z kolei określa zasady w ramach, których podmioty publiczne, dokonują zakupów towarów i usług.
Udostępnieniu podlega informacja publiczna na majątku, którym dysponują podmioty obowiązane do udostępnienia informacji publicznej. Przepis ten (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. f ustawy o udostępnianiu informacji publicznej) stanowi podstawę do udzielenia informacji o trybach zamówień realizowanych przez organy publiczne.
Ustawa o dostępie do informacji publicznej stanowi lex generalis w zakresie udostępniania informacji publicznej i tylko w szczególnym odsyła do ustaw szczególnych, które określają odmienne zasady i tryb dostępu do informacji publicznych. Jedną z takich regulacji jest prawo zamówień publicznych.
Prawo zamówień publicznych a prawo do informacji publicznej
Ustawa określa, że postępowanie o udzielenie zamówienia jest jawne. Dostęp do informacji związanych z postępowaniem o udzielenie zamówienia może zostać ograniczony tylko w przypadkach określonych w ustawie.
Przede wszystkim, jeżeli miałyby zostać udostępnione informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, pod warunkiem, że wykonawca wraz z przekazaniem takich informacji, zastrzegł, że nie mogą być one udostępniane oraz wykazał, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa.
Przykład 1.
Przedsiębiorca zastrzegł, że informacje przekazane w przetargu stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Jednak do zamawiającego wpłynął wniosek o udostępnienie tych informacji. Zamawiający powinien zweryfikować czy tajemnica została prawidłowo zastrzeżona oraz czy faktycznie istniała podstawa jej zastrzeżenia.
Pomimo nowelizacji ustawy przyjmuje się, że zastrzeżenie jest skuteczne jeżeli przedsiębiorca złoży je nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu.
Wykonawca nie może zastrzec informacji o:
- nazwach albo imionach i nazwiskach oraz siedzibach lub miejscach prowadzonej działalności gospodarczej albo miejscach zamieszkania wykonawców, których oferty zostały otwarte;
- cenach lub kosztach zawartych w ofertach,
które to powinny zostać udostępnione przez zamawiającego na stronie internetowej niezwłocznie po otwarciu ofert.
Odmowa udostępnienia informacji publicznej
Zamawiający, jeżeli jest to uzasadnione ochroną prywatności lub interesem publicznym, może nie ujawniać:
- danych osobowych, w przypadku zamówienia udzielonego w trybie zamówienia z wolnej ręki, gdy podstawą jego przeprowadzenia jest ochrona praw wyłącznych wynikających z odrębnych przepisów;
- wysokości wynagrodzenia, w przypadku zamówienia udzielonego w trybie zamówienia z wolnej ręki, gdy dostawy, usługi lub roboty budowlane mogą być świadczone tylko przez jednego wykonawcę, w przypadku udzielenia zamówienia w zakresie działalności twórczej lub artystycznej;
- w zakresie dostaw lub usług, z zakresu działalności kulturalnej związanej z organizacją wystaw, koncertów, konkursów, festiwali, widowisk, spektakli teatralnych, przedsięwzięć z zakresu edukacji kulturalnej lub z gromadzeniem materiałów bibliotecznych przez biblioteki lub muzealiów, a także z zakresu działalności archiwalnej związanej z gromadzeniem materiałów archiwalnych, jeżeli zamówienia te nie służą wyposażaniu zamawiającego w środki trwałe przeznaczone do bieżącej obsługi jego działalności, o ile wykonawca, przed zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego, zastrzegł, że dane te nie mogą być udostępniane.
Szczególne zasady dostępu do dokumentacji wytworzonej lub zgromadzonej w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego określa ustawa prawo zamówień publicznych wskazując na jawność protokołu sporządzanego przez zamawiającego w toku prowadzenia postępowania i jego załączników. Prawo zamówień publicznych wskazywało na jawność umowy. Pomimo, że po nowelizacji przepis taki nie występuje, umowy z uwago na to, że stanowią załącznik do protokołu również pozostają jawne i podlegają udostępnieniu.
Wydawać by się mogło że niemożliwym do pogodzenia jest zasada jawności procedury zamówień publicznych oraz ochrona danych osobowych na podstawie rozporządzenia RODO. Rozporządzenie jednak wprost wskazuje, że dane osobowe zawarte w dokumentach urzędowych, które posiada organ lub podmiot publiczny lub podmiot prywatny w celu wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym, mogą zostać przez ten organ lub podmiot ujawnione zgodnie z prawem Unii lub prawem państwa członkowskiego, któremu podlegają ten organ lub podmiot, dla pogodzenia publicznego dostępu do dokumentów urzędowych z prawem do ochrony danych osobowych na mocy niniejszego rozporządzenia. Taką regulacja jest właśnie prawo zamówień publicznych. Przy stosowaniu ogólnych zasad przetwarzania danych osobowych, np. zasada minimalizmu bezpodstawne jest zasłanianie się RODO przy udostępnianiu informacji stanowiących informacje publiczną. Wykonawca ubiegający się o zamówienie, w obawie przed udostępnieniem danych wrażliwych powinien podnosić, że stanowią one tajemnicę przedsiębiorstwa. Wyjątki od zasad jawności postepowania mają charakter szczególny, nie należy interpretować ich rozszerzająco.
Podmiot ubiegający się o uzyskanie informacji publicznej nie ma obowiązku wykazywania, że posiada interes prawny lub faktyczny w uzyskaniu takiej informacji. Prawo to nie doznaje ograniczeń także w sprawach bezpośrednio dotyczących stron postępowania. Wykonawca może starać się o uzyskaniu informacji publicznej także w sprawie, która go bezpośrednio dotyczy. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 15 lipca 2022 r. sygn. III OSK 1362/21 wskazał, że „organ nie może decydować o udostępnieniu informacji publicznej lub odmowie w oparciu o własne interesy i chęć uniknięcia potencjalnych zarzutów czy sporów cywilnych ze swoim udziałem. W rezultacie sam fakt, że skarżąca jest generalnym wykonawcą innego zadania w ramach tej samej inwestycji, nie może stanowić podstawy do odmowy udostępnienia informacji publicznej.”
Organ powinien udostępniać te informacje, w których posiadaniu się znajduje, nie ma obowiązku uzyskiwania szczególnych wiadomości od wykonawcy, które nie były wymagane w czasie składania ofert, a o których udostępnienie zwrócono się z wnioskiem o udostępnienie. Informacja, w posiadaniu której znajduje się podmiot trzeci nie stanowi informacji publicznej. Odmowa udzielenia informacji następuje w drodze decyzji.
Prawo do informacji w zamówieniach publicznych jest wyrazem kontroli społecznej, wyrażającej się między innymi w zasadzie jawności postępowania, która doznaje ograniczeń tylko w ściśle określonych przypadkach. Przedsiębiorcy mają prawo do zachowanie tajemnicy przedsiębiorstwa, nie wszystkie jednak wiadomości ich dotyczące będą podlegać ochronie.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia z dnia 6 września 2001 r o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2022 r. poz. 902 t.j.);
Ustawa z dnia 11 września 2019 r Prawo Zamówień Publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1710 t.j).
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
