Zgodnie z Kodeksem cywilnym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Czym jeszcze jest umowa pożyczki?
Istotą pożyczki jest to, że w wyniku dokonania świadczenia przez pożyczającego, określone pieniądze albo rzeczy stają się własnością tego, który bierze pożyczkę. Jednakże zasilenie tego majątku ma charakter jedynie czasowy, ponieważ biorący będzie musiał dokonać stosownego zwrotu.
Należy dodać, że pożyczka jest umową konsensualną. Oznacza to, że dla jej skutecznego zawarcia jest potrzebne zgodne oświadczenie stron, bez żadnych dodatkowych czynności jak np. wydanie przedmiotu umowy, jak ma to miejsce przy umowach realnych.
Pobierz darmowy wzór umowy pożyczki w formacie PDF i DOCX!
Umowa pożyczki - forma zawarcia
Generalnie nic nie stoi na przeszkodzie, by pożyczka mogła zostać zawarta w formie ustnej. Jednakże umowa pożyczki, której wartość przekracza 1 000 zł, dla celów dowodowych (ad probationem) powinna być stwierdzona pismem.
W wyroku z dnia 27 lutego 2013 r., sygn. akt V ACa 53/2013 Sąd Apelacyjny w Gdańsku orzekł, że udzielenie pożyczki powyżej tej kwoty bez zachowania formy pisemnej nie wpływa na ważność tej czynności prawnej, ponieważ udzielenie pożyczki może zostać dokonane w sposób dorozumiany.
Oznacza to, że wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde takie zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny.
Co ciekawe, niekiedy samo pokwitowanie odebrania pieniędzy może zostać potraktowane jako wystarczający dowód zawarcia umowy pożyczki (wyrok Sądu Apelacyjnego z roku 2007 r, sygn. akt ACa 37/2007).
Umowa pożyczki a waluta
Jeżeli przedmiotem pożyczki jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, zaciągający pożyczkę może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub umowa pożyczki zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej.
Wartość waluty obcej powinno określać się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna stanowi inaczej. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonana.
Nic nie stoi na przeszkodzie, by umowa pożyczki miała charakter nieodpłatny (grzecznościowy). Wówczas umowa swym charakterem jest zbliżona do umowy użyczenia. Drugi wariant zakłada jej odpłatność. Taka sytuacja ma miejsce, gdy dający dokonał zastrzeżenia wynagrodzenia za korzystanie z pieniędzy w postaci odsetek.
Odstąpienie od umowy pożyczki
Pożyczkodawca może odstąpić od umowy oraz odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli jej zwrot jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie przysługuje dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy o takim złym stanie drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.
Przez stan majątkowy należy rozumieć całokształt sytuacji materialnej, a w szczególności relacje, które zachodzą między aktywami a pasywami. Ocena takiego stanu u pożyczkobiorcy na tle jego generalnej sytuacji życiowej może być powodem do odstąpienia od umowy, gdy zwrot pożyczki staje się obiektywnie wątpliwy. Czyli zwrot nie jest niemożliwy, lecz niedostatecznie prawdopodobny.
Należy wspomnieć, że ciężar dowodu wykazania takich okoliczności spoczywa na pożyczkodawcy. Natomiast na pożyczkobiorcy ciąży obowiązek wykazania przesłanek, które wyłączą uprawnienie tego pierwszego.
Odstąpienie od umowy może zostać wykonane w dowolnej formie. Jednakże, gdy umowę zawarto w formie pisemnej, rezygnacja również musi nastąpić w ten sam sposób
Roszczenia z tytułu umowy pożyczki
W sytuacji, gdy pożyczkodawca nie wydaje przedmiotu umowy, roszczenie biorącego pożyczkę przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany.
Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.
Umowa pożyczki - naprawienie szkody
W przypadku, gdy rzeczy otrzymane przez pożyczkobiorcę mają wady, dający pożyczkę obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich. Taka jest zasada ogólna odnośnie czynności odszkodowawczych z tytułu pożyczki.
Reguła ta nie ma zastosowania w wypadku, gdy biorący mógł z łatwością taką wadę zauważyć.
Forma zawiadomienia o poniesionej szkodzie jest dowolna - niezależna od formy zawarcia umowy pożyczki.
Należy w tym miejscu wspomnieć, że zasada ta ma charakter dyspozytywny. Oznacza to, że strony umowy mogą taką odpowiedzialność zmodyfikować lub nawet wyłączyć.
Co powinna zawierać umowa pożyczki?
1. Data, miejsce zawarcia umowy pożyczki
2. Określenie stron umowy
Stronami umowy są dający oraz biorący pożyczkę.
W wypadku osób fizycznych konieczne będzie podanie takich danych, jak: ich imiona, nazwiska, daty urodzenia, adres zamieszkania, numer ewidencyjny dokumentów tożsamości (dowód, osobisty, paszport, ważna legitymacja studencka), opcjonalnie PESEL.
W razie prowadzenia działalności gospodarczej może być zawarty NIP strony.
Jeżeli wśród stron umowy występuje osoba prawna, konieczne będzie podanie adresu jej siedziby, numeru wpisu do KRS, NIP-u oraz osoby uprawnionej do reprezentacji.
3. Wskazanie przedmiotu umowy
Przedmiotem pożyczki mogą być pieniądze lub rzeczy. Przedmiot pożyczki powinien być opisany w sposób wyczerpujący. Postanowienie umowne dotyczy w szczególności zamieszczenia cyfrowego oraz słownego zapisu waluty w przypadku pieniędzy lub dokładny opis jeśli chodzi o wydanie rzeczy.
4. Warunki zwrotu pożyczki
Przykładowe klauzule mogą zakładać, że zwrot następuje z odsetkami, ratalnie, w innej walucie niż pieniądze pożyczono, wskazanie miejsca spełnienia świadczenia, formę zwrotu (w gotówce lub przelewem), możliwość przedwczesnej spłaty itp.
5. Oświadczenie o stanie majątkowym pożyczkobiorcy
Zabezpiecza interesy pożyczkodawcy w przypadku, gdy pożyczkobiorca może stać się niewypłacalny.
6. Warunki wypowiedzenia umowy
Wypowiedzenie może obejmować tryb natychmiastowy, dzienny, tygodniowy itp.
Może przysługiwać zarówno pożyczkobiorcy, jak i dającemu pożyczkę.
7. Podpisy stron
