Wykluczenie wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego

Od 1 stycznia 2021 roku obowiązuje nowa ustawa – Prawo zamówień publicznych. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, jakie zasady przewiduje nowa ustawa w zakresie wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Kiedy zatem może nastąpić wykluczenie wykonawcy z tego rodzaju czynności?

Obligatoryjne wykluczenie wykonawcy

Z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się wykonawcę będącego osobą fizyczną, którego prawomocnie skazano za przestępstwo:

• udziału w zorganizowanej grupie przestępczej albo związku mającym na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego;

• handlu ludźmi;

• o którym mowa w art. 228–230a, art. 250a Kodeksu karnego lub w art. 46 lub art. 48
  Ustawy z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie;

• finansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym lub przestępstwo udaremniania lub utrudniania stwierdzenia przestępnego pochodzenia pieniędzy lub ukrywania ich pochodzenia;

• o charakterze terrorystycznym lub mające na celu popełnienie tego przestępstwa;

• powierzenia wykonywania pracy małoletniemu cudzoziemcowi;

• przeciwko obrotowi gospodarczemu, o których mowa w art. 296–307 Kodeksu karnego, przestępstwo oszustwa, o którym mowa w art. 286 Kodeksu karnego, przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, o których mowa w art. 270–277d Kodeksu karnego, lub przestępstwo skarbowe;

• o którym mowa w art. 9 ust. 1 i 3 lub art. 10 Ustawy z dnia 15 czerwca 2012 roku o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Obligatoryjną przesłanką wykluczenia jest również odpowiedni w stosunku do wymienionych powyżej czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego.

Wykonawca będzie ponadto obowiązkowo wykluczony, jeżeli wobec niego wydano prawomocny wyrok sądu lub ostateczną decyzję administracyjną o zaleganiu z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, chyba że wykonawca odpowiednio przed upływem terminu do składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo przed upływem terminu składania ofert dokonał płatności należnych podatków, opłat lub składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne wraz z odsetkami lub grzywnami bądź zawarł wiążące porozumienie w sprawie spłaty tych należności.

• jeżeli zamawiający może stwierdzić, na podstawie wiarygodnych przesłanek, że wykonawca zawarł z innymi wykonawcami porozumienie mające na celu zakłócenie konkurencji, w szczególności jeżeli, należąc do tej samej grupy kapitałowej, złożyli odrębne oferty, oferty częściowe lub wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, chyba że wykażą, że przygotowali te oferty lub wnioski niezależnie od siebie;

• jeżeli doszło do zakłócenia konkurencji wynikającego z wcześniejszego zaangażowania tego wykonawcy lub podmiotu, który należy z wykonawcą do tej samej grupy kapitałowej, chyba że spowodowane tym zakłócenie konkurencji może być wyeliminowane w inny sposób niż przez wykluczenie wykonawcy z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia.

Z postępowania o udzielenie zamówienia, w przypadku zamówienia o wartości równej lub przekraczającej wyrażoną w złotych równowartość kwoty dla robót budowlanych – 20 000 000 euro, a dla dostaw lub usług – 10 000 000 euro, wyklucza się wykonawcę, który udaremnia lub utrudnia stwierdzenie przestępnego pochodzenia pieniędzy lub ukrywa ich pochodzenie, w związku z brakiem możliwości ustalenia beneficjenta rzeczywistego.

Nieobowiązkowe wykluczenie wykonawcy

Oprócz tych przypadków, które obowiązkowo prowadzą do wykluczenia wykonawcy z przetargu, nowa ustawa przewiduje również takie, które mogą prowadzić do wykluczenia wtedy, gdy zamawiający zadecyduje o tym w dokumentacji przetargowej.

Fakultatywnie z postępowania o udzielenie zamówienia zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który naruszył obowiązki dotyczące płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, chyba że wykonawca odpowiednio przed upływem terminu do składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo przed upływem terminu składania ofert dokonał płatności należnych podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne wraz z odsetkami lub grzywnami lub zawarł wiążące porozumienie w sprawie spłaty tych należności.

Wykluczony przez zamawiającego może być również wykonawca, który naruszył obowiązki w dziedzinie ochrony środowiska, prawa socjalnego lub prawa pracy:

• będący osobą fizyczną, wtedy gdy został skazany prawomocnie za przestępstwo przeciwko środowisku, o którym mowa w rozdziale XXII Kodeksu karnego lub za przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, o którym mowa w rozdziale XXVIII Kodeksu karnego, lub za odpowiedni czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego;

• będący osobą fizyczną, jeżeli jest prawomocnie ukarany za wykroczenie przeciwko prawom pracownika lub wykroczenie przeciwko środowisku oraz jeżeli za popełnienie takiego czynu wymierzono karę aresztu, ograniczenia wolności lub karę grzywny;

• wobec którego wydano ostateczną decyzję administracyjną o naruszeniu obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska, prawa pracy lub przepisów o zabezpieczeniu społecznym, jeżeli wymierzono tą decyzją karę pieniężną.

Wykluczeniu wykonawca może również podlegać wtedy, gdy wskazane wyżej przesłanki zajdą w stosunku do urzędującego członka organu zarządzającego lub nadzorczego wykonawcy, wspólnika spółki w spółce jawnej lub partnerskiej bądź komplementariusza w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, bądź prokurenta.

Zamawiający może również zastrzec, że wykluczeniu będzie podlegać wykonawca, w stosunku do którego otwarto likwidację, ogłoszono upadłość, którego aktywami zarządza likwidator lub sąd, zawarł układ z wierzycielami, którego działalność gospodarcza jest zawieszona albo znajduje się on w innej tego rodzaju sytuacji wynikającej z podobnej procedury przewidzianej w przepisach miejsca wszczęcia tej procedury.

Innymi przypadkami mogącymi powodować wykluczenie są:

• poważne naruszenie obowiązków zawodowych, co podważa uczciwość wykonawcy, w szczególności gdy w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa nie wykonał lub nienależycie wykonał on zamówienie, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą stosownych dowodów;

• wystąpienie konfliktu interesów, którego nie można skutecznie wyeliminować w inny sposób niż przez wykluczenie wykonawcy;

• wystąpienie sytuacji, gdy wykonawca z przyczyn leżących po jego stronie w znacznym stopniu lub zakresie nie wykonał lub nienależycie wykonał albo długotrwale nienależycie wykonywał istotne zobowiązanie wynikające z wcześniejszej umowy w sprawie zamówienia publicznego lub umowy koncesji, co doprowadziło do wypowiedzenia lub odstąpienia od umowy, odszkodowania, wykonania zastępczego lub realizacji uprawnień z tytułu rękojmi za wady;

• wystąpienie sytuacji, w której w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wykonawca wprowadził zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji, że nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji, co mogło mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia, lub który zataił te informacje lub nie jest w stanie przedstawić wymaganych podmiotowych środków dowodowych;

• wystąpienie sytuacji, w której wykonawca bezprawnie wpływał lub próbował wpływać na czynności zamawiającego lub próbował pozyskać lub pozyskał informacje poufne, mogące dać mu przewagę w postępowaniu o udzielenie zamówienia;

• wystąpienie sytuacji, w której w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa wykonawca przedstawił informacje wprowadzające w błąd, co mogło mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia.

W niektórych przypadkach zamawiający ma możliwość odstąpienia od wykluczenia wykonawcy na danej podstawie, jeżeli wykluczenie byłoby w sposób oczywisty nieproporcjonalne.