Produkt niebezpieczny jest to rzecz ruchoma, mająca cechy niezapewniające bezpieczeństwa, którego można byłoby oczekiwać w zwyczajnym użytku produktu. Przydatne do oceny stopnia niebezpieczeństwa są przepisy zawarte w Ustawie o ogólnym bezpieczeństwie produktów. Ponadto regulacje unijne wprowadzają harmonizację przepisów wewnętrznych państw członkowskich dotyczącą m.in. bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska.
Coraz częściej zdarza się, że zabawki nie są właściwie przystosowane do użytkowania przez dzieci. Należy zatem sprawdzać oznaczenia umieszczone na produkcie. W przypadku, gdy produkt nie spełnia norm, należy skorzystać z ochrony prawnej, którą zapewniają powyższe regulacje, czyli możliwości odszkodowania.
Kiedy można domniemywać, że dana rzecz to produkt niebezpieczny?
Prostym sposobem na upewnienie się, czy produkt jest bezpieczny, jest sprawdzenie znajdujących się na produkcie oznaczeń. Jeżeli na etykiecie widnieje symbol “CE”, daje to gwarancje bezpieczeństwa. Produkt zawierający takie oznakowanie jest zgodny z dyrektywami Unii Europejskiej. Należy jednak uważać na produkty, które mają opisany znak na etykiecie, ale wygląd symbolu znacznie odbiega od tego właściwego - jest napisany innym krojem pisma lub zawiera duży odstęp między literami.
W Polsce również zapewnia się gwarancję bezpieczeństwa produktu w formie nadawanych przez Polskie Centrum Badań Certyfikacji dobrowolnych oznakowań.
Przepisy dotyczące odpowiedzialności za produkt niebezpieczny w polskim systemie prawa nie wyłączają odpowiedzialności na zasadach ogólnych Kodeksu cywilnego. Określa on szczegółowo odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Oznacza to, że przedsiębiorca może odpowiadać za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, a ponadto za czyn niedozwolony (delikt). Regulacje dotyczące rękojmi za wady i gwarancje jakości są dodatkowym zabezpieczeniem dla konsumenta.
Produkt niebezpieczny to nie tylko rzecz ruchoma, lecz także według przepisów o odpowiedzialności za produkt niebezpieczny jest to zwierzę i energia elektryczna.
Kto ponosi odpowiedzialność za produkt niebezpieczny?
W pierwszej kolejności odpowiedzialność za produkt niebezpieczny ponosi producent, który wytwarza produkt jako wynik swojej działalności gospodarczej. Może to być więc wytwórca ostateczny, ale również wytwórca samego materiału, surowca lub nawet części składowej produktu.
Do kolejnej grupy odpowiedzialnych należą importerzy produktu. W przypadku towarów zagranicznych przedsiębiorcy wprowadzający dany produkt na rynek polski odpowiadają solidarnie z producentem.
Od odpowiedzialności za produkt niebezpieczny nie wyłącza się profesjonalnych zbywców produktów, czyli osób przekazujących własność rzeczy, w tym rozumieniu - sprzedawców. Ich odpowiedzialność powstaje wtedy, kiedy nie można ustalić, kto jest producentem ani importerem produktu niebezpiecznego.
Nie odpowiada za szkody ten producent, który nie wprowadził do obrotu produktu lub wprowadzono produkt poza zakresem jego działalności. Również kiedy niebezpieczne właściwości ujawniły się po wprowadzeniu do obrotu, chyba że przyczyną jest sam produkt. Producent nie odpowiada także wtedy, gdy nie można było przewidzieć niebezpiecznych właściwości z uwzględnieniem stanu nauki i techniki w czasie wprowadzenia do obrotu lub gdy bezwzględnie wiążące normy prawa wyznaczały cechy, jakie ma mieć produkt.
Komu przysługuje ochrona prawna za produkt niebezpieczny?
Ochrona prawna, czyli specjalne oznakowania produktów uznanych za bezpieczne, a z drugiej strony możliwość żądania odszkodowania, przysługuje każdemu, kto poniósł szkodę przez produkt niebezpieczny. Przepisy wprost określają, że ten kto wytwarza produkt niebezpieczny, odpowiada za szkodę wyrządzoną komukolwiek. Odpowiedzialność dotyczy zarówno naruszonego mienia osobistego podmiotu, który bezpośrednio ucierpiał, jak i nabywcy produktu bezpiecznego, który znalazł się w zasięgu oddziaływania produktu niebezpiecznego.
Organami zapewniającymi wsparcie jest m.in. Inspekcja Handlowa oraz UOKiK.
Odpowiedzialność według Kodeksu cywilnego występuje na zasadzie ryzyka. Każdy, kto odnosi korzyści z działalności gospodarczej, ponosi ryzyko i odpowiada za szkody, mimo że mogą być one przez niego niezawinione.
Jakie są terminy przedawnienia roszczeń za produkt niebezpieczny?
Poszkodowany w okresie do 3 lat od czasu, w którym dowiedział się o niebezpieczeństwie, ma możliwość dochodzenia odszkodowania. Odpowiedzialność jest jednak ograniczona czasowo i po upływie 10 lat od wprowadzenia do obrotu produktu przedawnia się, mimo że poszkodowany dowiedział się o fakcie po wielu latach.
