Umowa o świadczenie usług prawnych (inaczej umowa o obsługę prawną lub umową o świadczenie pomocy prawnej) najczęściej jest zawierana z kancelarią prawną lub bezpośrednio z adwokatem lub radcą prawnym. Należy do umów nienazwanych, dlatego jej treść może być swobodnie kształtowana przez strony, z poszanowaniem zasady swobody umów i jej wymogów (określonej w art. 353(1) k.c.). Jako że jest to umowa dotycząca świadczenia usług, zgodnie z art. 750 k.c. zastosowanie do niej będą miały też przepisy dotyczące umowy zlecenia (art. 734-751 k.c.) oraz ustawy o radcach prawnych lub ustawy - Prawo o adwokaturze czy też ustawy o notariacie (w zależności od tego, jakich usług prawnych umowa dotyczy).
Definicja usług prawnych
W Polsce profesjonalną pomoc prawną mogą świadczyć adwokaci, radcowie prawni, notariusze; w ograniczonym zakresie także rzecznicy patentowi czy doradcy podatkowi. Należy podkreślić, że pojęcie usług prawnych czy świadczenia usług pomocy prawnej nie zostało nigdzie zdefiniowane. Zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług, do usług prawnych zaliczane są takie usługi, jak doradztwo prawnego i reprezentacja w dziedzinie prawa karnego, handlowego, prawa pracy, cywilnego, usługi prawne dotyczące patentów, praw autorskich i pozostałych praw własności intelektualnej, usługi notarialne, arbitrażowe i pojednawcze, usługi prawne związane z aukcjami oraz pozostałe usługi prawne.
W ustawie o radcach prawnych (art. 6) oraz ustawie - Prawo o adwokaturze (art. 4) przez pojęcie pomocy prawnej rozumie się m.in. udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych oraz występowanie przed sądami i urzędami.
Z tego względu należy odróżnić usługi stricte prawnicze, które mogą wykonywać tylko prawnicy, posiadający uprawnienia zawodowe, kwalifikacje i wiedzę prawniczą, zdobytą przede wszystkim podczas aplikacji i pracy zawodowej (adwokaci, radcowie prawni, notariusze). Do takich usług należy przede wszystkim zastępstwo procesowe czy sporządzanie projektów aktów prawnych. Pozostałe usługi prawnicze (mniej skomplikowane), dla których wystarczające jest ukończenie studiów prawniczych, np. pisanie projektów podań, umów, udzielanie prostych porad prawnych, nie wymagają posiadania tytułu zawodowego.
Umowy o świadczenie usług prawnych czy o obsługę prawną zawierane są najczęściej z wykwalifikowanymi podmiotami posiadającymi uprawnienia zawodowe, takimi jak adwokaci czy radcowie prawni, ze względu na ich obszerną wiedzę, doświadczenie, a także kompetencje do występowania przed sądami.
Strony umowy o obsługę prawną
Jedną ze stron umowy jest kancelaria (radcy prawnego, adwokata, notariusza), drugą przedsiębiorca lub osoba fizyczna. Należy podkreślić, że od 1 lipca 2015 r. pozycja radców prawnych i adwokatów zostanie zrównana, ponieważ od tego czasu radcowie prawni będą mogli występować w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe, co dotychczas było zastrzeżone jedynie dla adwokatów.
Przedmiot umowy o obsługę prawną
Określając przedmiot umowy, strony mogą się ograniczyć do konkretnej usługi (np. jako przedmiot umowy znaczyć sporządzanie projektów umów), lub też określić świadczenie usług obsługi prawnej szeroko, tak jak jest to określone w art. 4 ustawy - Prawo o adwokaturze czy art. 6 ustawy o radcach prawnych, lub nawet szerzej, bowiem katalog, zawarty we wspomnianych, ustawach nie jest zamknięty.
Wynagrodzenie
Wysokość wynagrodzenia za obsługę prawną powinna być określona w umowie (najczęściej przyjmowana jest stawka godzinowa, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby wysokość wynagrodzenia była z góry ustalona, przy czym można zastrzec, że w przypadku przekroczenia określonej w danym miesiącu liczby przepracowanych godzin, będzie płatna stawka godzinowa o określonej wysokości za każdą godzinę przekraczającą wymiar czasu pracy). Co do zasady wynagrodzenie to nie obejmuje wynagrodzenia, należnego za zastępstwo procesowe (występowanie w imieniu strony przed sądami), gdyż minimalne stawki za to określone są w rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych.
Zachowanie tajemnicy zawodowej
Na podstawie art. 6 ustawy - Prawo o adwokaturze oraz art. 3 ustawy o radcach prawnych, adwokat oraz radca prawny zobowiązani są zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedzieli się w związku z udzieleniem pomocy prawnej. Obowiązek ten nie może być ograniczony w czasie, więc wszelkie zapisy w umowie tego dotyczące będą nieważne.
