Aby ustalić przedmiot postępowania cywilnego w procesie, należy rozpocząć od wniesienia do sądu pozwu. Konieczne jest więc sporządzenie pisma procesowego. Pozew, czyli pismo procesowe powinno zawierać:
- określenie sądu, do którego jest skierowany,
- imię, nazwisko, zawód i miejsce zamieszkania stron oraz pełnomocników,
- określenie przedmiotu sporu i związane z nim żądanie,
- dowody na poparcie przytoczonych okoliczności,
- podpis strony albo jej pełnomocnika.
Przedmiot postępowania cywilnego, to konkretny przedmiot/element sporny przedstawiający wartość, o który jedna strona (strona powodowa/powód) ma roszczenie w stosunku do drugiej strony (strona pozwana/pozwany).
Czym jest przedmiot postępowania cywilnego?
Przedmiot postępowania cywilnego i jego rodzaje
Sprecyzowanie żądania w pozwie ma istotne znaczenie dla sądu, nie może on bowiem rozpatrywać niczego poza sprawami, których wyjaśnienia się domagamy.
Obligatoryjnym elementem pozwu jest zatem dokładnie określenie jaki jest konkretny przedmiot postępowania cywilnego.
Można je sformułować jako:
- żądanie o spełnienie świadczenia (odszkodowanie, zadośćuczynienie),
- żądanie ustalenia prawa lub stosunku prawnego,
- żądanie ukształtowania prawa lub stosunku prawnego,
| Trzy rodzaje powództw:
|
Powództwo o zasądzenie świadczenia
W praktyce jest najczęściej wytaczanym powództwem. W jego ramach możemy żądać zasądzenia od pozwanego określonego świadczenia, którego treścią może być: danie, czynienie, nieczynienie, zaprzeczenie i znoszenie.
Np. powództwo może być wytoczone o zapłatę zaległej faktury, wydanie lokalu, zaprzeczenie ojcostwa, zniesienie egzekucji z nieruchomości.
W powództwie o świadczenie można dochodzić roszczeń już wymagalnych, tych które stały się wymagalne w toku sprawy oraz tych, które jeszcze nie są wymagalne (ale z dużym prawdopodobieństwem możemy stwierdzić, że w najbliższej przyszłości będą - np. alimenty). Warunkiem dochodzenia roszczeń w tego typu powództwie jest zaskarżalność tych roszczeń.
| Warunkiem dochodzenia roszczeń w drodze powództwa o świadczenie jest zaskarżalność roszczeń. |
-
jako zasądzenie określonego świadczenia,
-
alternatywnie - np. zwrot rzeczy lub zapłata określonej sumy. Roszczenia alternatywne możemy formułować dowolnie.
Powództwo o ustalenie prawa lub stosunku prawnego
Celem powództwa o ustalenie prawa lub stosunku prawnego jest określenie przez sąd, czy dane prawo/stosunek prawny istnieje, czy też nie. Powództwo takie może wytoczyć tylko osoba/podmiot prawny, który ma interes prawny w uregulowaniu danych kwestii.
Najczęstszymi sprawami o ustalenie prawa lub stosunku prawnego są sprawy z zakresu prawa własności oraz stosunku pracy.
Powództwo o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego
Celem powództwa o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego jest zmiana stanu prawnego poprzez ukształtowanie nowego bądź zmianę dotychczasowego. W przeciwieństwie do pozwu o ustalenie stosunku prawnego nie jest wymagany interes prawny osoby/osoby prawnej, która składa pozew. Do zmiany bądź ukształtowania prawa lub stosunku prawnego wymagana jest obecność wszystkich osób, których stosunek prawny ma zostać zmieniony.
Np. w przypadku pozwu o rozwód wymagana jest obecność męża i żony.
| Przedmiot postępowania cywilnego składa się z:
|
Prawidłowe określenie wartości przedmiotu sporu
Prawidłowe określenie wartości przedmiotu sporu jest niezwykle istotne. Określona wysokość przedmiotu sporu w pierwszej kolejności wpływa na skierowanie pozwu do odpowiedniego sądu. Sądy okręgowe rozpatrują w pierwszej instancji sprawy o prawa majątkowe, których WPS przewyższa 75 000 zł (w sprawach gospodarczych 100 000 zł).
Od wysokości WPS obliczana jest również opłata sądowa zwana też wpisem sądowym. Jest to opłata, jaką ponosi powód za to, że sąd zajmie się jego sprawą. Wyliczana jest proporcjonalnie do wysokości WPS, a jej wysokość określają przepisy. Jest to 5%, ale w wielu przypadkach nie wnosi się całości opłaty sądowej, np. w postępowaniu nakazowym należy zapłacić ¼ wyliczonej kwoty.
Kolejną istotną kwestią zależną od WPS jest określenie trybu, w którym będzie rozpatrywana sprawa. Sprawy należące do właściwości sądów rejonowych rozpatrywane mogą być w postępowaniu zwykłym lub uproszczonym (gdy WPS nie przekracza 10 000 zł). W przypadku postępowania uproszczonego pozew należy złożyć na odpowiednim formularzu, a wysokość opłaty uzależniona jest od przekroczenia progów:
- jeżeli WPS nie przekracza 2000 zł, opłata sądowa wynosi 30 zł
- jeżeli WPS przekracza 2000 zł, a nie przekracza 5000 zł, opłata sądowa wynosi 100 zł
- jeżeli WPS przekracza 5000 zł, a nie przekracza 7500 zł, opłata sądowa wynosi 250 zł
- jeżeli WPS przekracza 7500 zł, a nie przekracza 10 000 zł, opłata sądowa wynosi 300 zł
Wartość przedmiotu sporu w sprawach cywilnych
Wartość przedmiotu sporu to kwotowo określona wartość sprawy. Jest to jeden z niezbędnych elementów pozwu. Wartość przedmiotu sporu zawsze będzie określana przy sprawach majątkowych. W przypadku powództwa o zapłatę zaległego świadczenia to właśnie wysokość niezapłaconej np. faktury czy umowy będzie stanowiła WPS. Zdarzają się jednak sytuacje, w których pozew dotyczy np. przywrócenia do pracy czy zwrotu rzeczy. W takich przypadkach WPS będzie określana przez osobę wnoszącą pozew do sądu. Sąd może sprawdzić podaną przez powoda wartość przedmiotu sporu poprzez przeprowadzenie dochodzenia.
Ważne kwestie przy określaniu WPS
Określając WPS, należy pamiętać o kilku ważnych kwestiach.
- W sprawach o zapłatę, WPS zaokrąglamy do pełnych złotych w górę.
- Do WPS nie wliczamy odsetek, pożytków i kosztów obok roszczenia głównego.
- W sprawach o prawa do świadczeń powtarzających się WPS stanowi suma świadczeń za rok, jeżeli świadczenia trwają krócej niż rok - za cały okres ich trwania.
- WPS w sprawach wynikających z umów najmu i dzierżawy, stanowi sumę czynszu za sporny okres, nie więcej niż za rok, a które zostały zawarte na czas oznaczonych oraz gdy spór dotyczy
- istnienia
- unieważnienia
- rozwiązania
- wydania przedmiotu umowy
- nawiązania
- istnienia
- rozwiązania
