0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Struktura sądów a postępowanie cywilne

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

W polskim systemie prawnym katalog rodzajów sądów jest zamknięty. Art 175 Konstytucji RP stanowi, że wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Konstytucja zakłada również, że każdy ma prawo do środka zaskarżenia, dlatego system jest dwuinstancyjny. Zobacz jak prezentuje się struktura sądów.

Sąd Najwyższy jest organem nadzorczym wobec sądów powszechnych i wojskowych. Sądami powszechnymi są sądy rejonowe i okręgowe. 

Rozpoznawanie spraw a struktura sądów

Rozpatrywaniem spraw zajmują się sądy powszechne, sądy szczególne lub Sąd Najwyższy, chyba że przepis prawny szczególny stanowi inaczej.

Zgodnie z art. 2 Kodeksu postępowania cywilnego, sądami szczególnymi są sądy wojskowe i administracyjne, które rozpatrują sprawy wyjęte spod rozpoznania przez sądy powszechne.

Art. 2. § 1. Do rozpoznawania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne, o ile sprawy te nie należą do właściwości sądów szczególnych, oraz Sąd Najwyższy.

§ 3. Nie są rozpoznawane w postępowaniu sądowym sprawy cywilne, jeżeli przepisy szczególne przekazują je do właściwości innych organów.

Sprawy cywilne możemy podzielić na sprawy w znaczeniu materialnym i formalnym.

  1. Sprawy cywilne w znaczeniu materialnym to sprawy wynikające ze stosunków uregulowanych przez prawo cywilne, rodzinne i opiekuńcze oraz prawo pracy.

  2. Sprawy cywilne w znaczeniu formalnym to inne sprawy przekazane sądom powszechnym do rozpoznania na podstawie kodeksu postępowania cywilnego oraz ustaw szczególnych.

W polskim systemie prawnym rozróżniamy sądy

  • rejonowe,

  • okręgowe,

  • apelacyjne.

Sądy rejonowe tworzone są zazwyczaj dla gminy, a w uzasadnionych wypadkach można utworzyć kilka sądów rejonowych na terenie jednej gminy, a nawet miasta. Najczęściej dodatkowe sądy tworzy się dla dużych miast, w których właściwość miejscowa zależna jest od danej dzielnicy czy nawet ulicy. Przykładem takiego rozwiązania może być gmina Wrocław, w której są 3 sądy rejonowe - Sąd Rejonowy dla Wrocławia Krzyków, Sąd Rejonowy dla Wrocławia Fabrycznej i Sąd Rejonowy dla Wrocławia Śródmieście.

Sąd okręgowy tworzony jest dla przynajmniej 2 sądów rejonowych. Stanowią one drugą instancję w stosunku do sądów rejonowych lub są I instancją w sprawach, dla których została przewidziana ustawą ich właściwość. Przykładem może być Sąd Okręgowy we Wrocławiu, który obejmuje obszar właściwości Sądów Rejonowych w Oleśnicy, Strzelinie, Trzebnicy, Wołowie, Wrocławia - Fabrycznej, Wrocławia - Krzyków i Wrocławia Śródmieścia.  

Sądy apelacyjne stanowią sąd II instancji w stosunku do sądów, które z racji przepisów były sądem właściwym dla rozpoznania spraw w I instancji. Rozpatruje również kwestie szczególne przekazane mu bezpośrednio przez ustawę. Obszarem właściwości Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu są Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze, Sąd Okręgowy w Legnicy, Sąd Okręgowy w Opolu, Sąd Okręgowy w Świdnicy, Sąd Okręgowy we Wrocławiu.

Ważne!

W zakresie właściwości sądów obowiązuje generalna zasada, że wszystkie sprawy cywilne podlegają rozpoznaniu w pierwszej instancji przez sądy rejonowe, z wyjątkiem tych spraw, dla których została przewidziana właściwość sądów okręgowych.

Gdzie wnieść pozew? Struktura sądów 

Właściwość sądów okręgowych w sprawach cywilnych

Do właściwości sądów okręgowych w sprawach cywilnych należą sprawy:

1) o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa oraz o rozwiązanie przysposobienia,

2) o ochronę praw autorskich (majątkowych i niemajątkowych), o roszczenia wynikające z prawa własności przemysłowej,

3) o roszczenia wynikające z Prawa prasowego (majątkowe i niemajątkowe) np. sprostowanie informacji prasowej,

4) o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa 75 000 zł,

5) o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji,

6) o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni,

7) o uchylenie/stwierdzenie nieważności/ustalenie uchwał organów osób prawnych, jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi ale ze zdolnością prawną,

8) o odszkodowanie za prawomocne orzeczenia niezgodne z prawem,

9) o ubezwłasnowolnienie,

10) o separacje na zgody wniosek stron,

11) z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych.

Uwaga!

Sąd Okręgowy w Warszawie- Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest właściwy w sprawach z zakresu ochrony konkurencji, energetyki, telekomunikacji, poczty i transportu kolejowego.

Właściwość sądów rejonowych w sprawach cywilnych

Do właściwości sądów rejonowych w sprawach cywilnych należą wszystkie sprawy, które nie są zastrzeżone dla sądów okręgowych. Mimo zastrzeżenia, że sądy okręgowe zajmują się sprawami niemajątkowymi to jednak czasem właściwy będzie sąd rejonowy a dokładniej w sprawach:

1) o ustalenie pochodzenia dziecka,

2) o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa.

Sądy rejonowe ponadto są zawsze właściwe w sprawach:

1) o alimenty,

2) o naruszenie posiadania,

3) o ustalenie rozdzielności majątkowej małżonków,

4) o uzgodnienie treści księgi wieczystej,

5) rozpoznawanych w EPU.

Ważne!

Sąd rejonowy w żadnym przypadku nie może rozpoznać sprawy, która podlega przepisom o właściwości rzeczowej sądu okręgowego.

Sąd rejonowy może jednak przekazać swoją sprawę do rozpoznania sądowi okręgowemu, jeżeli napotka przy rozpoznawaniu tej sprawy zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości. Sąd okręgowy nie jest związany tym przekazaniem, może odmówić przyjęcia sprawy do rozpoznania i zwrócić ją sądowi rejonowemu.

Struktura sądów- wydziały

Każdy sąd, niezależnie od tego, czy jest to sąd rejonowy, okręgowy czy apelacyjny, jest podzielony na wydziały.

W sądzie rejonowym zawsze jest wydział karny i cywilny. Fakultatywny może być wydział rodzinny i nieletnich (tzw. sąd rodzinny), wydział ksiąg wieczystych, wydział pracy i ubezpieczeń społecznych, a także wydział gospodarczy.

Jeżeli w sądzie właściwym dla rozpoznania sprawy nie ma odpowiedniego wydziału, sprawa przekazywana jest do okręgu, w którym jest odpowiedni wydział i co do zasady jest najbliższy. Dodatkowo minister sprawiedliwości może utworzyć w miarę potrzeby inne wydziały.  

Dzięki temu zabiegowi poszczególne wydziały są lepiej zorganizowane i szybciej rozpatrują sprawy, ponieważ są specjalistami w swojej dziedzinie. We Wrocławiu ze względu na bardzo dużą ilość spraw gospodarczych w sądzie rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej wydział gospodarczy podzielono na Wydział Gospodarczy KRS i Rejestru Zastawów.

W sądzie okręgowym obligatoryjnie jest wydział karny i cywilny. Zawsze są one jednak podzielone dodatkowo na wydział cywilny i karny oraz wydział odwoławczy cywilny i odwoławczy karny. Możliwe jest również utworzenie wydziału z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych oraz wydziału gospodarczego.

Przy Sądzie Okręgowym w Warszawie jest dodatkowo utworzony Wydział Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Sąd Wspólnotowych Znaków Towarowych i Wzorów Przemysłowych.

W sądzie apelacyjnym mamy obligatoryjnie wydział cywilny i karny, istnieje również możliwość utworzenia  wydziału z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

Właściwość poszczególnych wydziałów

  1. Wydział Cywilny - rozpatruje sprawy z zakresu prawa cywilnego,

  2. Wydział Karny - rozpatruje sprawy z zakresu prawa karnego,

  3. Wydział Rodzinny i Nieletnich - rozpatruje sprawy z zakresu:

    1. prawa rodzinnego i opiekuńczego

    2. dotyczących demoralizacji i czynów karalnych nieletnich

    3. dotyczących leczenia osób uzależnionych od alkoholu oraz środków odurzających i psychotropowych

    4. należących do sądu opiekuńczego na podstawie innych ustaw

  4. Wydział Pracy - rozpatruje sprawy  zakresu prawa pracy, w szczególności:
    1. ustala istnienie stosunku pracy,
    2. zasadność zwolnień,

    3. bezskuteczności wypowiedzenia,

    4. podstawy do przywrócenia do pracy,

    5. przywrócenia poprzednich warunków pracy i płacy,

    6. rozstrzyga roszczenia związane z odszkodowaniami,

    7. naruszeniami przepisów pracy,

    8. łamaniem przepisów prawa pracy,

    9. nakłada kary porządkowe,

  5. Wydział Gospodarczy - rozpatruje sprawy gospodarcze,
  6. Wydział Ksiąg Wieczystych - rozpatruje sprawy z zakresu prawa wieczysto-księgowego. 
    1. ustala istnienie stosunku pracy,

    2. zasadność zwolnień,

    3. bezskuteczności wypowiedzenia,

    4. podstawy do przywrócenia do pracy,

    5. przywrócenia poprzednich warunków pracy i płacy,

    6. rozstrzyga roszczenia związane z odszkodowaniami,

    7. naruszeniami przepisów pracy,

    8. łamaniem przepisów prawa pracy,

    9. nakłada kary porządkowe,

Wydział Prawa Pracy może być połączony z Wydziałem Ubezpieczeń Społecznych.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów