Opłata od pozwu, a zatem i koszty postępowania cywilnego są w wielu przypadkach uzależnione od wartości przedmiotu sporu. Wartość przedmiotu sporu należy obliczyć i wskazać w pozwie. Jakie są zasady jej wyliczania? Dowiesz się z poniższego artykułu!
Podstawowe zasady
W sprawach o roszczenia pieniężne, zgłoszone choćby w zamian innego przedmiotu, podana kwota stanowi wartość przedmiotu sporu.
W innych sprawach majątkowych powód obowiązany jest oznaczyć w pozwie kwotą pieniężną wartość przedmiotu sporu, uwzględniając postanowienia zawarte w artykułach poniższych.
Do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego.
Świadczenia cykliczne
W sprawach o prawo do świadczeń powtarzających się wartość przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia trwają krócej niż rok – za cały czas ich trwania.
W sprawach o istnienie, unieważnienie albo rozwiązanie umowy najmu lub dzierżawy, o wydanie albo odebranie przedmiotu najmu lub dzierżawy, wartość przedmiotu sporu stanowi przy umowach zawartych na czas oznaczony suma czynszu za czas sporny, lecz nie więcej niż za rok; przy umowach zawartych na czas nieoznaczony – suma czynszu za okres trzech miesięcy.
Roszczenia pracownicze
W sprawach o roszczenia pracowników dotyczące nawiązania, istnienia lub rozwiązania stosunku pracy wartość przedmiotu sporu stanowi, przy umowach na czas określony, suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny, lecz nie więcej niż za rok, a przy umowach na czas nieokreślony – za okres jednego roku.
Wartość przedmiotu sporu w sprawach o wydanie nieruchomości
W sprawach o wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego lub na podstawie tytułu innego niż najem lub dzierżawa wartość przedmiotu sporu oblicza się, przyjmując stosownie do rodzaju nieruchomości i sposobu korzystania z niej podaną przez powoda sumę odpowiadającą trzymiesięcznemu czynszowi najmu lub dzierżawy należnemu od danego rodzaju nieruchomości.
Wartość przedmiotu sporu przy zabezpieczeniu
W sprawach o zabezpieczenie, zastaw lub hipotekę wartość przedmiotu sporu stanowi suma wierzytelności. Jeżeli jednak przedmiot zabezpieczenia lub zastawu ma mniejszą wartość niż wierzytelność, rozstrzyga wartość mniejsza.
Uprawnienia sądu do sprawdzenia wartości przedmiotu sporu
Sąd może sprawdzić wartość przedmiotu sporu oznaczoną przez powoda i zarządzić w tym celu dochodzenie. Po doręczeniu pozwu sprawdzenie nastąpić może jedynie na zarzut pozwanego zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.
Jeżeli sąd w wyniku sprawdzenia wartości przedmiotu sporu uzna się za niewłaściwy, przekaże sprawę sądowi właściwemu – jeżeli jest kilka sądów właściwych, przekaże temu z nich, który wskaże powód.
Stanowisko orzecznictwa w spornych przypadkach
Sposób obliczania wartości przedmiotu sporu niejednokrotnie stanowi przedmiot sporu w orzecznictwie. Jako przykład stanowiska orzecznictwa co do sposobu obliczania wartości przedmiotu sporu warto wskazać następujące orzeczenia:
-
„W sprawie o zasądzenie odszkodowania z tytułu bezprawnego rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 kp wartość przedmiotu sporu stanowi podana kwota pieniężna (art. 19 § 1 kpc), a nie suma wynagrodzenia za pracę za okres jednego roku (art. 23[1] kpc). Wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi zasądzona kwota pieniężna (art. 19 § 1 kpc), albo podana przez skarżącego wartość innego prawa majątkowego, o którym rozstrzygnął sąd w zaskarżonym wyroku” – Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 8 października 2010 roku, II PZ 28/10.
-
„W sprawie o roszczenie przewidziane w art. 527 kc [skarga pauliańska – przyp. red.] dla oznaczenia wartości przedmiotu sporu miarodajne są dwie wartości: albo wartość tego, co na skutek zaskarżonej czynności z majątku dłużnika wyszło lub do niego nie weszło, albo wysokość wierzytelności wraz z zaległymi należnościami ubocznymi za czas poprzedzający wniesienie pozwu w zależności od tego, która z tych wielkości jest niższa – powód bowiem nie uzyska przecież z egzekucji przeniesionych składników majątkowych kwoty większej niż ich rzeczywista wartość. Wartość przedmiotu sporu nie może przekraczać wartości tego, co skutkiem zaskarżonej czynności wyszło z majątku dłużnika (lub do niego nie weszło), przy czym najwyższą jej granicę stanowi wysokość wierzytelności wierzyciela. Skarga pauliańska nie może mieć zastosowania do czynności prawnej dłużnika polegającej na spełnieniu świadczenia wobec wierzyciela, nawet gdyby ta czynność prowadziła do pokrzywdzenia pozostałych wierzycieli. Dłużnik ma obowiązek spełnić swoje świadczenie i nie można czynić mu zarzutu z wypełnienia tego obowiązku. Dotyczy to jednak tylko takiej realizacji świadczenia, która ściśle odpowiada treści istniejącego zobowiązania” – Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, I Wydział Cywilny z 17 stycznia 2018 roku, I ACa 673/17.
-
„W sprawach o ustalenie, że strony wiązała – nie umowa sprzedaży, lecz – umowa o pośrednictwo przy sprzedaży (art. 734 i nast. kc), wartość przedmiotu sporu stanowi suma pieniężna odpowiadająca prowizji należnej pośrednikowi za jeden rok poprzedzający powstanie tego sporu (art. 19 par. 2 kpc)” – Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z 19 kwietnia 1989 roku, II CZ 59/89.
