Praktyka obrotu prawnego pokazuje, że poręczenie cywilne jest jednym z najczęstszych sposób zabezpieczania wierzytelności. W procesie windykacji należności zwiększa szansę wierzyciela na zaspokojenie.
Poręczenie cywilne jako zabezpieczenie wierzytelności
Jak już wspomniano, poręczenie cywilne służy zabezpieczeniu wierzytelności. W polskim systemie prawnym ma charakter umowy cywilnoprawnej nazwanej (zawarta w kodeksie cywilnym), w której poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.
Co do zasady, poręczyciel odpowiada względem wierzyciela jak współdłużnik solidarny dłużnika głównego (jeżeli umowaporęczenia nie formułuje innych przesłanek) odpowiedzialności poręczyciela (m.in. pierwszeństwo bezskuteczności egzekucji z majątku dłużnika). Pod względem formy, umowa poręczenia pod rygorem
O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika. Przedmiotem poręczenia cywilnego przedmiot zobowiązania głównego mogą być świadczenia nie tylko pieniężne, ale ta także niepieniężne. W takim wypadku poręczenie obejmuje ewentualne odszkodowanie należne z tytułu niewykonania zobowiązania. Poręczenie cywilne może być ograniczone do części zobowiązania głównego lub do oznaczonej wysokości, jak również do czasu trwania odpowiedzialności poręczyciela.
Poręczenie cywilne a dłużnik, który zwleka z zapłatą
Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela. Jeżeli termin płatności długu nie jest oznaczony albo jeżeli płatność długu zależy od wypowiedzenia, poręczyciel może po upływie sześciu miesięcy od daty, w którym poręczenie cywilne zostało zawarte, a jeżeli poręczył za dług przyszły – od daty powstania długu żądać, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia. Jeżeli wierzyciel nie uczyni zadość powyższemu żądaniu, zobowiązanie poręczyciela wygasa.
Poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi; w szczególności poręczyciel może potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela. W relacjach poręczyciela z dłużnikiem, ciekawa jest teza z wyroku SN z dnia 30 września 1996 r., III CZP 85/96:
| Poręczyciel nie może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli z powodu błędu wywołanego podstępnie przez dłużnika co do jego wypłacalności w dacie poręczenia. |
Po dokonaniu zaspokojenia wierzyciela, z mocy ustawy poręczyciel wstępuje w jego sytuację prawną względem dłużnika, od którego może żądać zaspokojenia.
Należy również mieć na uwadze, że umowa poręczenia nie jest ściśle związana z osobą poręczyciela i obowiązki z niej wynikające przechodzą na spadkobierców.
