Akty prawne są efektem tworzenia prawa przez właściwy organ państwowy lub inny organ do tego upoważniony. Aktem prawnym jest również działanie organu państwowego lub podmiotu prawnego zgodne z obowiązującymi przepisami prawa zmierzające do zmiany stosunku prawnego.
Akty prawne - ich rodzaje
Aktem prawnym będzie więc np. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia wzorów i sposoby udostępniania urzędowych formularzy pism procesowych w postępowaniu cywilnym.
-
Akt prawny - Rozporządzenie
-
Upoważniony do wydania aktu prawnego organ - Minister Sprawiedliwości
-
Obowiązujące przepisy - do kompetencji Ministra Sprawiedliwości należą sprawy z zakresu sądownictwa, czyli min. do określania wzorów i sposobu udostępniania urzędowych formularzy pism procesowych w postępowaniu cywilnym. na podstawie art. 125 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.1)
-
Zmiana stosunku prawnego - celem rozporządzenia jest uregulowanie kwestii określania wzorów i sposobu udostępniania urzędowych formularzy. Zmianie ulegnie Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia wzorów i sposobu udostępniania urzędowych formularzy pism procesowych w postępowaniu cywilnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 723) załączniki nr 7–9 i 11, czego dowiadujemy się z treści § 1. przytaczanego rozporządzenia.
| Ważne! Aktem prawnym jest podpisany i opublikowany dokument. Jego obligatoryjnymi elementami są nazwa, data wydania, tytuł i podpis osoby upoważnionej. |
W polskim prawie wyróżniamy trzy rodzaje aktów prawnych:
-
akty prawne jednostronne lub dwustronne,
-
akty prawne konstytutywne lub deklaratoryjny,
-
akty prawne powszechnie obowiązujące oraz wewnętrznie obowiązujące.
Akty prawne jednostronne występują najczęściej w kontekście prawa międzynarodowego, jest to deklaratoryjne oświadczenie woli. Może nim być np. akt prawny uznający prawa innego państwa lub notyfikacja, czyli oficjalne pisemne powiadomienie innego podmiotu o pewnym wydarzeniu.
Akty prawne dwustronne wymagają zgodnego oświadczenia woli dwóch stron, przykładem takiego aktu może być np. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych.
Aktem konstytutywnym jest akt kształtujący czyli tworzący nowe prawa i obowiązki adresata, do którego jest skierowany, np. nadanie renty.
Akt prawny deklaratoryjny w przeciwieństwie do aktu konstytutywnego, nie zmienia ani nie tworzy nowego prawa a jedynie potwierdza istniejące prawa i obowiązki adresatów, np. akt urodzenia.
Akty prawa powszechnie obowiązujące obowiązują na całym terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, są wydawane np. przez ministra oświaty. Krąg adresatów jest nieograniczony podmiotowo.
Aktem prawa wewnętrznie (miejscowo) obowiązującego jest np. uchwała Rady Miejskiej Wrocławia, która obowiązuje w obrębie Wrocławia, krąg adresatów jest więc ograniczony podmiotowo do mieszkańców Wrocławia.
Hierarchia aktów prawnych
W polskim systemie prawa akty prawne są uporządkowane hierarchicznie, co oznacza, że akty niższego szczebla muszą być podporządkowane aktom wyższego szczebla.
Najważniejszymi aktami prawnymi w Polsce są:
-
konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej,
-
ratyfikowane umowy międzynarodowe,
-
rozporządzenia, dyrektywy i decyzje Unii Europejskiej,
-
ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy,
-
rozporządzenia,
-
akty prawa miejscowego.
Forma aktu prawnego
Akt prawny w zależności od tego, jaką dziedzinę reguluje, może mieć różną długość - rozporządzenia składają się czasami tylko z kilku zdań, ustawy natomiast dzielą się na rozdziały, artykuły, paragrafy, podpunkty.
Budowa aktu prawnego
Akt prawny powinien być skonstruowany w sposób logiczny i spójny, dlatego powinien zawierać:
- określenie rodzaju aktu prawnego,
- datę uchwalenia,
- nazwę i tytuł aktu,
- część właściwą
- przepisy ogólne - czyli opis przedmiotu podlegającego regulacji,
- przepisy szczególne - doprecyzowanie regulacji,
- przepisy przejściowe i dostosowujące - regulacja wpływu nowego aktu na dotychczasowy stan prawny,
- przepisy końcowe - termin wejścia w życie aktu (vacatio legis),
- podpis osoby pełniącej funkcję organu, który jest uprawniony do promulgacji (ogłoszenia aktu).
Publikacja aktu prawnego
Wszystkie akty prawne powszechnie obowiązujące są udostępniane poprzez opublikowanie ich w specjalnych wydawnictwach - organach promulgacyjnych, czyli publikacjach przeznaczonych do ogłoszenia aktów prawnych. W Polsce akty prawne ogłaszane są w Dzienniku Ustaw RP oraz Dzienniku Urzędowym RP “Monitor Polski”. Wszystkie obowiązujące oraz archiwalne akty prawne dostępne są również w Internetowym Systemie Aktów Prawnych - ISAP, który zawiera opisy bibliograficzne i tekst aktów prawnych opublikowanych w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim. Akty prawne publikuje również każde ministerstwo, natomiast akty prawa miejscowego publikowane są w wojewódzkich dziennikach urzędowych.
Polecamy:
