Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnik ma prawo do odliczenia VAT z faktur zakupowych, pod warunkiem, że nabyte towary i usługi zostaną wykorzystane do czynności opodatkowanych. Warto podkreślić, że odliczenie VAT jest prawem, a nie obowiązkiem przedsiębiorcy. W związku z tym osoba prowadząca działalność gospodarczą, będąca czynnym podatnikiem VAT ma prawo sama zdecydować, czy chce odliczyć VAT z faktur zakupowych, czy też nie. Jak w praktyce wygląda rezygnacja z odliczenia VAT?
Terminy odliczenia VAT
Odliczenia VAT od nabycia towarów oraz usług wykorzystywanych do czynności opodatkowanych co do zasady należy dokonać w tym samym okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy po stronie sprzedawcy (jednak nie wcześniej niż w okresie, w którym podatnik otrzymał fakturę) lub w dwóch kolejnych okresach rozliczeniowych. W ten sposób podatnik, który rozlicza się z podatku VAT w systemie miesięcznym na odliczenie podatku VAT z faktur zakupowych ma nawet trzy miesiące. W jeszcze lepszej sytuacji znajdują się podatnicy, którzy z podatku VAT rozliczają się z urzędem skarbowym w systemie kwartalnym. Otóż na odliczenie VAT od faktur zakupowych co do zasady mają oni 3 kwartały, a więc nawet 9 miesięcy.
Nieodliczenie VAT w terminie
Jeśli przedsiębiorca nie odliczy VAT we wspomnianych terminach (np. jeśli zapomni o otrzymanej fakturze kosztowej) ma dwa wyjścia.
Jeśli po przekroczeniu terminów, w których przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia, zdecyduje się on odliczyć zapomniany VAT, zobowiązany będzie cofnąć się do okresu, w którym powstało pierwotne prawo do odliczenia. W celu odliczenia VAT konieczne więc będzie złożenie korekty deklaracji VAT wraz z uzasadnieniem za właściwy okres rozliczeniowy.
Podatnik może też nie odliczać podatku VAT i jedynie zaksięgować fakturę do kosztów. Należy jednak pamiętać, że nieodliczony podatek VAT w tym przypadku nie może stanowić kosztów uzyskania przychodu. Podatek naliczony w niektórych przypadkach nie jest bowiem kosztem uzyskania przychodów (zgodnie z art.23 ust.1 pkt 43 ustawy o pod. doch. od osób fizycznych). W związku z powyższym, mimo nieodliczonego VATu, faktura trafi do kosztów jedynie w wartości netto.
Rezygnacja z odliczenia VAT
W praktyce może zdarzyć się również sytuacja, gdy podatnik nie skorzysta z przysługującego mu prawa do odliczenia podatku VAT w wyniku swojej świadomej decyzji. Czy możliwa jest rezygnacja z odliczenia VAT? Jak najbardziej. W takich przypadkach należy jednak pamiętać, że nieodliczony podatek VAT również nie może stanowić kosztów uzyskania przychodu. Dobrowolna rezygnacja z odliczenia VAT w żadnym przypadku nie upoważnia bowiem do uwzględnienia VAT w kosztach podatkowych.
Odliczenie VAT z faktur przed rejestracją jako czynny podatnik VAT
Rezygnacja z odliczenia VAT z faktur otrzymanych przed rejestracją jako czynny podatnik VAT również nie upoważnia do zaliczenia nierozliczonego podatku naliczonego w kosztach uzyskania przychodu. W przypadku zakupów służących działalności opodatkowanej jednak dokonanych jeszcze przed rejestracją jako czynny podatnik VAT, podatnikowi przysługuje bowiem prawo do odliczenia podatku VAT w deklaracji za pierwszy okres po rejestracji.
VAT w kosztach podatkowych
Co do zasady nieodliczony VAT nie stanowi kosztów uzyskania przychodu. Od każdej zasady jest jednak wyjątek. Podatek VAT może stanowić koszt uzyskania przychodu, ale tylko wtedy, gdy podatnikowi w ogóle nie przysługuje prawo do jego odliczenia (tj. w przypadku przedsiębiorcy niebędącego czynnym podatnikiem VAT) oraz gdy nie powiększa on wartości początkowej wartości materialnej i prawnej lub wartości środka trwałego. We wszystkich pozostałych sytuacjach rezygnacja z odliczenia VAT skutkuje tym, że nieodliczony podatek nie może zostać zakwalifikowany jako koszt podatkowy.
