Rok 2014 będzie rokiem wielkich zmian na gruncie podatku VAT. Do najistotniejszych z nich można zakwalifikować nowe terminy wystawiania faktur, powstawania obowiązku podatkowego oraz uchylenie artykułu definiującego towary używane. Tej ostatniej zmianie poświęcony jest poniższy artykuł.
Sprzedaż środka trwałego do końca 2013 roku
Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązujące do końca roku 2013, pozwalają na skorzystanie ze zwolnienia z VAT w przypadku sprzedaży posiadanych przez przedsiębiorcę środków trwałych. Kwestia ta została uregulowana w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy. Zgodnie z jego brzmieniem w sytuacji, gdy podatnik dokonuje dostawy towarów używanych, od których nie przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku, wówczas może zastosować zwolnienie na gruncie VAT. Jest to jeden z warunków niezbędnych do skorzystania z tego przywileju. Drugim i de facto najważniejszym, jest spełnienie przez dany składnik majątku definicji towaru używanego. Przez takie należy rozumieć ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel.
Na sporą uwagę zasługują również samochody osobowe, przy których podatnik również ma prawo do zastosowania zwolnienia z VAT, co wynika z par. 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie bowiem z jego brzmieniem, zwolnieniu z VAT podlega dostawa samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych przez podatników, którym przy nabyciu tych samochodów i pojazdów przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w wysokości 50% lub 60% kwoty podatku:
- określonej na fakturze lub
- wynikającej z dokumentu celnego lub
- należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub
- należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca
- nie więcej jednak niż odpowiednio 5.000 zł lub 6.000 zł, jeżeli te samochody i pojazdy są towarami używanymi w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy.
Przykład 1.
Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT zakupił samochód osobowy na podstawie faktury i wprowadził go do ewidencji środków trwałych w styczniu 2012 roku. Przy zakupie podatnik odliczył jedynie 60% podatku VAT (nie więcej niż 6000 zł). W listopadzie 2013 roku postanowił go sprzedać. Czy będzie mógł skorzystać ze zwolnienia?
Tak. Samochód spełnia definicję towaru używanego, gdyż był użytkowany przez okres dłuższy niż 6 miesięcy. Dodatkowo podatnik skorzystał z prawa do częściowego odliczenia podatku VAT. W takiej sytuacji przedsiębiorca może zastosować zwolnienie w VAT, o którym mowa w par. 13 ust. 1 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.
Przykład 2.
Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT zakupił w styczniu 2012 roku ploter na podstawie umowy kupna-sprzedaży i wprowadził do ewidencji środków. W listopadzie 2013 roku chce go sprzedać. Czy będzie mógł skorzystać ze zwolnienia?
Tak. Po pierwsze, ploter spełnia definicję towaru używanego, gdyż był wykorzystywany w działalności przez okres dłuższy niż 6 miesięcy. Po drugie, zakup został udokumentowany umową kupna-sprzedaży, a w takim przypadku podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku VAT. Reasumując, przedsiębiorca może korzystać ze zwolnienia, gdyż spełnił obydwa warunki niezbędne do jego zastosowania.
Przykład 3.
Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT zakupił w grudniu 2011 roku maszynę produkcyjną na podstawie faktury VAT marża. W grudniu 2013 roku postanowił ją sprzedać. Czy będzie mógł skorzystać ze zwolnienia?
Tak. Maszyna ta spełnia definicję towaru używanego, gdyż była wykorzystywana w działalności przez okres dłuższy niż 6 miesięcy. Po drugie, zakup został udokumentowany fakturą VAT marża, z której podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku VAT. Reasumując, podatnik może skorzystać ze zwolnienia, gdyż spełnił obydwa warunki niezbędne do jego zastosowania.
Sprzedaż środka trwałego od 2014 roku
Przepisy ustawy o VAT, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2014 roku bardzo zawężają grupę zwolnień w ramach art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Przepis dający prawo do zwolnienia w przypadku sprzedaży towarów używanych został zmodyfikowany i jasno wskazuje, że przywilej ten będzie przysługiwał przy dostawie towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Wyraźnie widać, że w nowym brzmieniu artykułu 43 ust. 1 pkt 2 ustawy nie ma mowy o towarach używanych, tak jak ma to miejsce w przepisach obowiązujących do końca roku 2013. W związku z tym uchylono ust. 2 tego samego artykułu, który definiował pojęcie towarów używanych.
Przedsiębiorcy, chcąc zastosować zwolnienie z VAT w przypadku sprzedaży składników majątku firmy, muszą odpowiedzieć sobie na dwa zasadnicze pytania:
- czy był wykorzystywany wyłącznie na cele prowadzonej działalności gospodarczej zwolnionej z VAT?
- czy przy jego zakupie nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT?
W sytuacji, gdy odpowiedź na oba będzie twierdząca, wówczas podatnik może skorzystać ze zwolnienia z VAT dla danej transakcji.
Warto podkreślić, że bez znaczenia pozostanie fakt, jak długo dany towar był użytkowany przez podatnika. Ze zwolnienia będzie można skorzystać dokonując sprzedaży w dniu następującym po dniu zakupu, o ile dwa powyższe kryteria zostaną spełnione.
Przykład 4.
Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT zakupił w lipcu 2010 roku maszynę stolarską na podstawie umowy kupna-sprzedaży, którą wprowadził do ewidencji środków trwałych. W marcu 2014 roku podjął decyzję o jej sprzedaży. Czy będzie mógł skorzystać ze zwolnienia?
Nie. Zakup został udokumentowany umową kupna-sprzedaży, która wprawdzie nie daje podatnikowi prawa do odliczenia podatku VAT, jednak maszyna była wykorzystywana w działalności opodatkowanej. Został spełniony tylko jeden z dwóch warunków koniecznych do zastosowania zwolnienia, w związku z czym sprzedaż należy opodatkować odpowiednią stawką podatku VAT.
Wg przepisów obowiązujących do końca roku 2013 przedsiębiorca mógłby zastosować zwolnienie VAT dla tej transakcji.
Przykład 5.
Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT zakupił w grudniu 2011 roku maszynę produkcyjną na podstawie faktury VAT marża. W styczniu 2014 postanowił ją sprzedać. Czy będzie mógł skorzystać ze zwolnienia?
Nie. Przedsiębiorca nie będzie mógł skorzystać ze zwolnienia w przypadku sprzedaży maszyny, ponieważ była ona wykorzystywana w działalności opodatkowanej. Został spełniony tylko jeden z warunków - podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT przy nabyciu. Spełnienie wyłącznie jednego z dwóch koniecznych warunków nie jest wystarczające.
Wg przepisów obowiązujących do końca roku 2013 podatnik mógłby zastosować stawkę “zw.” dla tej transakcji.
Przykład 6. Podatnik prowadzi tzw. sprzedaż mieszaną. W roku 2011 zakupił składnik majątku (środek trwały, wyposażenie) na podstawie umowy kupna-sprzedaży, który był wykorzystywany jedynie w ramach działalności zwolnionej z VAT. W styczniu 2014 przedsiębiorca podjął decyzję o jego sprzedaży. Czy podatnik ma prawo do zastosowania zwolnienia?
Tak. Przedsiębiorca nie dokonał odliczenia podatku VAT, gdyż nie przysługiwało mu takie prawo, a więc jeden z wymogów został spełniony. Po drugie sprzedawany składnik majątku był wykorzystywany tylko i wyłącznie dla celów działalności zwolnionej z VAT. Obydwa warunki nadające podatnikowi prawo do zwolnienia transakcji z VAT, zostały spełnione.
Wg przepisów obowiązujących do końca roku 2013 podatnik również mógłby zastosować zwolnienie, gdyż środek trwały wykorzystywany był w działalności przez okres dłuższy niż 6 miesięcy i - co ważne - podatnik przy jego nabyciu nie dokonał odliczenia podatku VAT naliczonego.
Zmiany w tym zakresie nie będą korzystne dla podatników. Dlatego, jeżeli przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT nosi się z zamiarem sprzedaży środków trwałych czy wyposażenia firmy, powinien rozważyć, czy w jego przypadku sprzedaż majątku przed końcem 2013 roku będzie bardziej opłacalna. Jeżeli były one użytkowane przez okres dłuższy niż 6 miesięcy oraz podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT, wówczas będzie mógł on skorzystać ze zwolnienia w tym zakresie. Jest to rozwiązanie, które pozwoli przedsiębiorcy zaoszczędzić, gdyż większość z tych transakcji w 2014 roku musiałby opodatkować stawką podstawową 23% VAT.
