Czy umowa spółki cywilnej małżonków przy rozdzielności majątkowej to korzystne rozwiązanie podatkowe? Uregulowana w Kodeksie cywilnym spółka cywilna może być zawiązana w celu realizacji ustalonego celu gospodarczego, który nie musi być tożsamy z prowadzeniem działalności. W artykule przeanalizujemy ten interesujący przypadek pod kątem podatkowym.
Spółka cywilna nieprowadząca działalności gospodarczej
Zgodnie z art. 860 Kodeksu cywilnego (kc) przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem.
Istotą spółki cywilnej jest zatem dążenie do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Kodeks cywilny nie wyjaśnia tego pojęcia, jednak w doktrynie przyjmuje się, że cel gospodarczy jest pojęciem szerszym niż prowadzenie działalności gospodarczej.
Cel gospodarczy nie musi bowiem być jednocześnie zyskiem. Korzyść majątkowa może dotyczyć realizacji przedsięwzięcia, które choć nie generuje zysku, to prowadzi do zaspokojenia interesu majątkowego wspólników.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z 18 czerwca 1991 roku (III CZP 40/91), nie zawsze realizacja wspólnego celu gospodarczego jest równoznaczna z prowadzeniem działalności gospodarczej rozumianej jako zawodowa, podporządkowana regułom opłacalności i zysku, charakteryzująca się powtarzalnością podejmowanych działań oraz stałym uczestnictwem w obrocie gospodarczym.
Ponadto warto też wskazać, że Kodeks cywilny nie wprowadza żadnych szczególnych ograniczeń co do tego, co takim celem gospodarczym może być. Jedyną normą graniczną będzie zatem art. 58 kc, który podaje, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
Jeżeli zatem ustalony cel gospodarczy jest zgodny z prawem lub z zasadami współżycia społecznego, to może być w tym zakresie zawiązana umowa spółki cywilnej.
Przechodząc na grunt podatku dochodowego od osób fizycznych, wskażmy, że zgodnie z art. 5b ust. 2 ustawy PIT, jeżeli pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzi spółka niebędąca osobą prawną (a za taką uznawana jest spółka cywilna), przychody wspólnika z udziału w takiej spółce, określone na podstawie art. 8 ust. 1, uznaje się za przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Jednocześnie zgodnie z art. 5a pkt 6 ustawy PIT za pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się działalność zarobkową:
- wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową;
- polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż;
- polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
– prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–9.
Umowa spółki cywilnej małżonków
Spółka cywilna nieprowadząca działalności gospodarczej może okazać się dobrym rozwiązaniem dla małżonków pozostających w ustroju rozdzielności majątkowej. Przede wszystkim chodzi tutaj o brzmienie art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy PIT, który to podaje, że przepisów tej ustawy nie stosuje się do świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (kro), objętych wspólnością majątkową małżeńską.
Z brzmienia powołanego przepisu wynika zatem, że wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają wyłącznie świadczenia na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 kro, objęte wspólnością majątkową małżeńską.
Stosownie do ww. art. 27 kro oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
W konsekwencji możliwość skorzystania z wyłączenia określonego w art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uzależniona jest od łącznego spełnienia wszystkich zawartych w tym przepisie przesłanek, a mianowicie:
- otrzymane świadczenie musi być przeznaczone na zaspokojenie potrzeb rodziny;
- potrzeby rodziny muszą być zgodne z określonymi w art. 27 kro;
- świadczenie musi być objęte wspólnością majątkową małżeńską.
Natomiast w sytuacji, gdy pomiędzy małżonkami istnieje ustrój rozdzielności majątkowej, art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy PIT nie może znaleźć zastosowania, co z kolei oznacza, że przekazywane świadczenia na utrzymanie rodziny będą podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych jako przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy PIT (tak twierdzi np. Dyrektor KIS w interpretacji z 23 czerwca 2020 roku, nr 0113-KDIPT2-2.4011.201.2020.3.AKU).
Małżonkowie nieprowadzący działalności gospodarczej i jednocześnie pozostający w ustroju rozdzielności małżeńskiej mogą zawrzeć w formie pisemnej umowę spółki cywilnej, określając w jej treści, że celem gospodarczym jest prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego. Naturalnie taka spółka cywilna nie będzie generować zysków (ponieważ wszelkie wpłaty będą przeznaczane na zaspokajanie potrzeb rodziny), w związku z czym nie powstaje przychód podlegający opodatkowaniu.
Jednocześnie jest to opcja korzystna podatkowo z uwagi na brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 50b ustawy PIT. Otóż zgodnie z treścią tego przepisu zwalnia się od podatku przychody z tytułu przeniesienia własności składników majątku będących przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu) wnoszonych do spółki niebędącej osobą prawną.
Również i wniesienie wkładu pieniężnego do spółki cywilnej nie powoduje powstania przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych po stronie osoby wnoszącej wkład pieniężny.
W rezultacie wniesienie przez małżonków wkładu niepieniężnego jest zwolnione od podatku PIT, a wniesienie wkładu pieniężnego nie podlega pod ustawę PIT (z uwagi na fakt, że w tym przypadku w ogóle nie powstaje przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Umowa spółki cywilnej nieprowadzącej działalności gospodarczej jest rozwiązaniem nietypowym, choć dopuszczalnym, biorąc pod uwagę przepisy prawne. Taka konstrukcja oferuje również pewne korzystne rozwiązania, jeżeli chodzi o kwestie związane z rozliczeniem podatku dochodowego od osób fizycznych.
Polecamy:
