Każdy pracownik wie, że z jego wynagrodzenia są potrącane składki na ubezpieczenia społeczne. Dlaczego musimy obowiązkowo odprowadzać składki na ubezpieczenie emerytalne? Czy zdajemy sobie sprawę, jak funkcjonuje system emerytalny? Jaki wiek należy osiągnąć, by dostać świadczenie takie jak emerytura? Dowiedz się więcej na temat ubezpieczenia emerytalnego!
Emerytura - co to takiego?
Emerytura to świadczenie finansowe, którego celem jest zapewnienie środków pieniężnych osobom niezdolnym do pracy ze względu na wiek. Oznacza to, że emerytura przeznaczona jest dla tych, którzy utracili możliwość podjęcia pracy zarobkowej oraz nie dysponują innymi źródłami dochodu gwarantującymi utrzymania się.
Systemy emerytalne
Istnieją dwa rodzaje systemów emerytalnych:
-
Stara emerytura – dotyczy osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., które osiągnęły wiek emerytalny i mają udokumentowany wymagany okres zatrudnienia. Przy wyliczeniu dla tych osób emerytury brane są pod uwagę długości okresów składkowych, nieskładkowych oraz podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne.
-
Nowa emerytura – dotyczy osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Tutaj staż pracy jest nieistotny. To, w jakiej wysokości otrzymamy emeryturę, zależy od wysokości środków zebranych na indywidualnym koncie emerytalnym w ZUS. Zarówno okresy składkowe na ubezpieczenie emerytalne, jak i nieskładkowe są uwzględniane przy wyliczeniu kapitału początkowego. Kapitał ten określa, jaką sumę zgromadził dany ubezpieczony w starym systemie emerytalnym, czyli przed 1 stycznia 1999 r.
Ubezpieczenie emerytalne a wiek emerytalny
W przypadku emerytury ustalanej na starych zasadach, czyli dla osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., nabywa się prawo do świadczenia, jeżeli:
-
osiągnęły one wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn,
-
mają one okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Inaczej wygląda to dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku. Tutaj wiek emerytalny zależy od daty urodzenia i do roku 2040 będzie równy dla kobiet i mężczyzn. Od początku 2013 roku jest on podnoszony co 4 miesiące i 1 miesiąc. Poziom 67 lat dla mężczyzn zostanie osiągnięty w 2020 roku, a dla kobiet w 2040 roku – to oznacza, że do 67. roku życia będą pracować kobiety mające dzisiaj 40 lat i młodsze.
Trzy filary w polskim systemie emerytalnym
Po osiągnięciu odpowiedniego wieku osoby podlegające ubezpieczeniu emerytalnemu mają zebrany kapitał, który zostanie wypłacony w postaci świadczenia emerytalnego. Zazwyczaj nie jest on zbyt wysoki i wynosi tylko część tego, co wypracowaliśmy przez całe życie zawodowe. Aktualnie tylko pierwszy filar jest obowiązkowy dla:
-
prowadzących działalność gospodarczą,
-
pracowników etatowych,
-
osób świadczących usługi na podstawie umowy zlecenia,
-
osób wykonujących wolny zawód.
I filar – Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
Ten filar zarządzany jest w całości przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Opiera się na umowie pokoleniowej - emerytury finansowane są ze składek osób obecnie pracujących odprowadzających składki na ubezpieczenie emerytalne. Oznacza to, że wpłacone do ZUS pieniądze nie są nigdzie inwestowane, a przeznaczane są na wypłaty dla osób aktualnie pobierających świadczenia. To właśnie na indywidualne konto ZUS trafia większa część składek potrącanych co miesiąc z wynagrodzenia. Wymiar składki na ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52% naszej miesięcznej pensji. I to właśnie od wysokości odprowadzonych do systemu składek zależy kwota naszej przyszłej emerytury wypłacanej z I filaru.
Obecnie wysokość składek ,na indywidualne konto ZUS to 12,20%. Pozostała część w wysokości 7,30% może trafić na subkonto ZUS lub zostać podzielona. W przypadku podziału wygląda to następująco:
-
2,92% podstawy wymiaru jest odprowadzane przez ZUS do wybranego przez OFE,
-
4,38% podstawy wymiaru jest zapisywane na subkoncie w ZUS.
| Ważne! Składki zgromadzone na subkoncie w przeciwieństwie do składek trafiających na indywidualne konto ZUS podlegają dziedziczeniu. |
II filar – Otwarty Fundusz Emerytalny, czyli OFE
Drugim filarem zarządzają Powszechne Towarzystwa Emerytalne. Składki z ubezpieczenia emerytalnego na OFE odprowadzane są na zasadzie dobrowolności - jeżeli ubezpieczony nie zdecyduje się na OFE, składka w wysokości 2,92% trafi na subkonto ZUS.
Każdy ubezpieczony samodzielnie może wybrać Towarzystwo Emerytalne, które będzie prowadzić jego Otwarty fundusz emerytalny. Zgromadzony na indywidualnym koncie w OFE kapitał jest następnie inwestowany w różne instrumenty dostępne na rynku kapitałowym, dzięki czemu jego wartość zostaje zwiększona.
| Ważne! Wpłacane w II filarze składki są zwolnione z podatku dochodowego i podlegają dziedziczeniu. |
III filar - IKE, IKZE, PPE
Mianem III filaru określa się także wszelkie inne dobrowolne formy oszczędzania na przyszłą emeryturę. Ten filar systemu ubezpieczeń społecznych obejmuje:
-
pracownicze programy emerytalne (PPE),
-
indywidualne konta emerytalne (IKE),
-
indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE).
W przypadku I i II filaru wysokość składek na ubezpieczenie emerytalne, odprowadzanych na dane konta jest z góry ustalona. Jeżeli chodzi o wartość wpłat na konto III filaru, nie jest ona w żaden sposób określona i zależy wyłącznie od naszych możliwości finansowych. Każdy z ubezpieczonych ma prawo zdecydować jaką formę oszczędzania wybierze oraz jakiej instytucji finansowej powierzamy nasze pieniądze. Pieniądze zgromadzone w ostatnim filarze systemu emerytalnego mogą być wypłacone jednorazowo po osiągnięciu przez nas odpowiedniego wieku lub w ratach. Podlegają również dziedziczeniu przez najbliższych członków rodziny.
| Ważne! Zachętą do dodatkowego oszczędzania jest to, iż od zysków kapitałowych inwestycji prowadzonych w ramach III filaru (IKE, IKZE, PPE), przysługuje zwolnienie z 19% podatku dochodowego. Co więcej, z wpłat na IKZE istnieje również możliwość odliczenia dokonanych wpłat od podstawy opodatkowania. |
