Przedsiębiorcy, którzy mieli już styczność z Funduszami Europejskimi, są świadomi tego, że o dotacje można ubiegać się w ramach programów regionalnych (przeznaczonych dla poszczególnych województw) oraz programów krajowych (przeznaczonych dla firm mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej). Wiedza na temat trzeciego rodzaju wsparcia – programów współpracy transgranicznej – jest ciągle niewielka. Wynika to przede wszystkim z dwóch powodów. Wspomniane projekty mogą być realizowane wyłącznie w partnerstwie oraz muszą przyczyniać się do rozwoju ściśle określonego obszaru. Wskazane elementy zazwyczaj w sposób znaczący odstraszają potencjalnych zainteresowanych. Jakie są zasady ubiegania się o dotację? W ramach opracowania będziemy chcieli udowodnić, że nie taki diabeł straszny, jak go malują. Zachęcam zatem do lektury artykułu, w którym przybliżamy założenia oraz zasady aplikowania do jednego z programów transgranicznych wdrażanego w Polsce, a mianowicie programu Interreg Południowy Bałtyk 2021–2027.
Zasady ubiegania się o dotację a jakie są najważniejsze założenia programu?
Najlepszy dowodem na to, że program Interreg Południowy Bałtyk jest potrzebny, a Unia Europejska widzi realne korzyści z jego wdrażania, jest fakt, że obecnie wdrażana jest jego kolejna edycja. Po okresach programowania 2007–2013 oraz 2014–2020 również w najnowszym rozdaniu środków unijnych zdecydowano przeznaczyć z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) kwotę 93,8 mln euro na realizację wspólnych projektów. Jeżeli mielibyśmy wskazać jeden główny cel programu, to powiemy, że jest to wspieranie zrównoważonego rozwoju oraz podnoszenie jakości życia w regionie Południowego Bałtyku. Tworząc priorytety obecnego programu, Unia Europejska w dużej mierze korzystała z dobrych praktyk oraz rozwiązań, które już się sprawdziły w poprzednich latach. Dlatego też na dofinansowanie mogą liczyć projekty, które będą skutecznie wykorzystywać zasoby naturalne (basen morski, obszary przybrzeżne, rozległe tereny zielone) oraz są zgodne z długoterminową strategią rozwoju regionu. Wśród beneficjentów programu wymienia się instytucje publiczne, organizacje pozarządowe, instytucje badawcze oraz mikro-, małych i średnich przedsiębiorców. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że w ramach programu nie zrealizujemy dużych projektów infrastrukturalnych. Podmioty, które interesują się aplikowaniem o środki, powinny ukierunkować się na działania miękkie, czyli szkolenia transgraniczne, usługi doradztwa biznesowego, wymianę doświadczeń, transfer innowacji czy też rozwój modeli współpracy.
Na jakim obszarze można realizować projekty?
Cechą charakterystyczną każdego programu transgranicznego jest ściśle wyodrębniony obszar realizacji projektów. W przypadku programu Interreg Południowy Bałtyk istnieje jedynie możliwość realizacji przedsięwzięć w regionach przybrzeżnych 5 państw członkowskich Unii Europejskie: Polski, Danii, Niemiec, Litwy i Szwecji. Jeżeli chodzi o nasz kraj, to do obszaru kwalifikowanego zaliczamy województwo pomorskie oraz zachodniopomorskie, a także subregiony: olsztyński i elbląski w województwie warmińsko-mazurskim.
Czy podmioty spoza wskazanego obszaru mogą uczestniczyć w projekcie? Odpowiedź brzmi: tak, ale pod pewnymi warunkami. Potencjalni beneficjenci muszą pochodzi z Unii Europejskiej, a ich działania powinny przynosić korzyści dla regionu Południowego Bałtyku. Zastosowanie tak elastycznego podejścia świadczy przede wszystkim o tym, że to realizacja celów programu, a także współpraca transgraniczna, a nie sztywny podział administracyjny są kluczowe dla sukcesu programu.
Co oznacza współpraca transgraniczna w praktyce?
Wiemy już, jakie są założenia programu oraz na jakich obszarach można realizować przedsięwzięcia. Przyjrzyjmy się teraz temu, co w praktyce oznacza realizacja projektu w partnerstwie. Kluczowym wymogiem programu, od którego nie uciekniemy w żaden sposób, jest to, że wszystkie projekty muszą być bezwzględnie realizowane w partnerstwie międzynarodowym. Konsorcjum musi się składać z co najmniej dwóch partnerów pochodzących z dwóch różnych państw członkowskich. Jest to wymóg minimalny. Zgodnie z założeniami, które przyświecały twórcom programu, preferuje się współpracę multilateralną, w którą zaangażują trzech lub więcej partnerów objętych programem. Aby zachęcić nowe podmioty do aplikowania o środki w przypadku naboru na tzw. małe projekty, istnieje dodatkowy wymóg: co najmniej 1/3 partnerów musi uczestniczyć w programie po raz pierwszy. Oczywiście takie działanie ma na celu przyciągnąć do programu nowicjuszy, którzy powiększą bazę beneficjentów zaangażowanych we współpracę transgraniczną.
Jak wygląda struktura programu?
Jak każdy program finansowany z Funduszy Europejskich, tak i w przypadku Interreg Południowy Bałtyk mamy do czynienia z priorytetami, w ramach których wyróżniamy poszczególne obszary i działania. Ich przybliżenie w ramach opracowania jest kluczowe i pozwoli potencjalnym beneficjentom odpowiedzieć na pytanie: czy mogę znaleźć wsparcie dla swojej inicjatywy? Przedsiębiorcy zainteresowani realizacją projektów partnerskich mogą szukać dla siebie możliwości w:
- Priorytecie 1. Innowacyjny Południowy Bałtyk
- Działanie 1.1 Cyfryzacja regionu – przykładowe projekty mogą dotyczyć wdrażania cyfrowych narzędzi dla biznesu transgranicznego lub szkoleń z cyfryzacji dla MŚP,
- Działanie 1.2 Budowa łączności regionu poprzez internacjonalizację – czyli m.in. wspólne wdrażanie innowacyjnych modeli biznesowych lub świadczenie usług oraz dostarczanie produktów na rynki zagraniczne;
- Priorytet 2. Zrównoważony Południowy Bałtyk
- Działanie 2.1 Wsparcie przejścia na zieloną energię – działania na rzecz zmniejszenia zanieczyszczeń wody i powietrza, usprawnienia wdrażania zielonej energii,
- Działanie 2.2 Promowanie zrównoważonego wykorzystania wody – czyli np. efektywne zarządzanie zasobami wodnymi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej,
- Działanie 2.3 Wspieranie rozwoju o obiegu zamkniętym i bardziej zasobooszczędnego – wszelkie rodzaju projekty, które promują recykling i ponowne wykorzystanie odpadów;
- Priorytet 3. Atrakcyjny Południowy Bałtyk
- Działanie 3.1 Rozwój zrównoważonej, odpornej i innowacyjnej turystyki – organizacja wspólnych transgranicznych wydarzeń turystycznych, wspólne akcje promujące region;
- Priorytet 4. Aktywny Południowy Bałtyk
- Działanie 4.1 Wzmocnienie zdolności współpracy podmiotów z siedzibą w Obszarze Południowego Bałtyku – wspólne projekty szkoleniowe dla przedsiębiorców oraz wymiana doświadczeń.
Zasady ubiegania się o dotację - jak przebiega proces?
Każdy proces aplikowania o środki unijne charakteryzuje się pewnymi wymogami, które muszą być bezwzględnie przestrzegane. W dalszej części artykułu wyjaśnimy zatem, w jakiej kolejności należy wykonać odpowiednie kroki.
Przede wszystkim potencjalny beneficjent odpowiada na ogłoszenie o naborze, które publikowane jest na stronie programu. Wcześniej Komitet Monitorujący określa, kto i na jakich zasadach może wystąpić o wsparcie. Obecnie nie ma trwających naborów, ale zgodnie z informacją na stronie już po wakacjach ruszą kolejne nabory wniosków w programie Interreg Południowy Bałtyk. W okresie od 17 września do 12 listopada 2025 roku planowane jest otwarcie naborów na projekty regularne, we wszystkich priorytetach i działaniach, z wyjątkiem działania 1.2 Internacjonalizacja (tutaj alokacja została już wyczerpana). W działaniu 4.1 dotyczącym wzmocnienia zdolności do współpracy podmiotów lokalnych będzie odbywać się nabór zarówno na projekty regularne, jak i projekty małej skali. Na dofinansowanie projektów zostanie przeznaczona kwota 13,3 mln euro pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W ogłoszeniu zostanie zawarta informacja odnośnie do terminu składania wniosków. Co do zasady zazwyczaj jest okres 2 miesięcy od momentu ukazania się ogłoszenia. Istnieje tylko jeden sposób skutecznego złożenia wniosku – za pośrednictwem specjalnego narzędzia teleinformatycznego WOD 2021. Podczas oceny w pierwszej kolejności dojdzie do weryfikacji kwalifikowalności. Dokona tego Wspólny Sekretariat wraz z Instytucją Zarządzającą. Przede wszystkim jest to sprawdzenie takich elementów jak: minimalne wymogi techniczne i prawne, kompletność dokumentów, złożenie aplikacji w języku angielskim, spełnienie wymogów partnerstwa transgranicznego oraz kwalifikowalność partnerów. Tylko aplikacje, które przejdą weryfikację formalną, zostaną dopuszczone do oceny merytorycznej, która opiera się o kryteria jakościowe, takie jak trafność propozycji, zgodność z celami programu, spójność harmonogramu oraz adekwatność budżetu do podejmowanych w ramach projektu działań. Ostateczną decyzję o wyborze przedsięwzięć, które otrzymają wsparcie, podejmuje Komitet Monitorujący. Wszyscy wnioskodawcy, którzy złożyli wniosek, zostają poinformowani o wynikach, a wybrańcy zostają zaproszeni do podpisania umowy o dofinansowanie. Najważniejszym dokumentem, który pozwala dobrze przygotować się do aplikowania o środki, jest Podręcznik Programu. Beneficjenci mogą liczyć na bardzo wysokim poziom wsparcia. Maksymalna dofinansowanie wydatków kwalifikowanych wynosi 80%. Jak na obecne realia projektów finansowanych z budżetu unijnego można powiedzieć, że wkład własny na poziomie 20% jest bardzo niski. Należy jednak pamiętać, że wsparcie ma charakter refundacji, przedsiębiorca na początku wydaje środki własne, a następnie wnioskuje o zwrot kosztów kwalifikowanych.
Program Interreg Południowy Bałtyk 2021–2027 to doskonała okazja na pozyskanie wsparcia przez przedsiębiorców, którzy nie boją się wspólnej realizacji projektów z zagranicznymi partnerami oraz mają pomysł na przedsięwzięcie wykorzystujące potencjał wzrostu w sektorach związanych z morzem i środowiskiem naturalnym. Podmioty zainteresowane złożeniem aplikacji zachęcamy do kontaktu z funkcjonującymi w Polsce regionalnymi punktami kontaktowymi w Gdańsku, Szczecinie, Koszalinie, Olsztynie oraz Wspólnym Sekretariatem Programu Interreg Południowy Bałtyk w Gdańsku.
Polecamy:
