Eksport usług występuje, gdy miejscem świadczenia usług, czyli ich faktycznego opodatkowania, jest terytorium innego państwa. O miejscu opodatkowania danej usługi decyduje nie miejsce jej faktycznego wykonania, ale wskazane przepisami ustawy o VAT „miejsce jej świadczenia”. Cechy usługi eksportowej ma takie świadczenie usług, od którego zobowiązanym do rozliczenia VAT jest zagraniczny nabywca tej usługi. Dla polskiego usługodawcy jest ona wówczas czynnością niepodlegającą opodatkowaniu tym podatkiem.
Istota usługi eksportowej
Obecnie opodatkowanie usług świadczonych dla zagranicznych kontrahentów podlega zupełnie innym zasadom niż ich wykonywanie na rzecz krajowych nabywców. Cechy dawnego eksportu usług (w obecnym stanie prawnym pojęcie „eksport usług” nie istnieje) posiadają te usługi, dla których miejscem świadczenia jest terytorium innego państwa, czyli podlegają one opodatkowaniu w kraju nabywcy. Jednak wbrew podstawowej zasadzie opodatkowania usług w miejscu siedziby, miejscu prowadzenia działalności lub miejscu zamieszkania usługodawcy, to nie miejsce faktycznego wykonania danej usługi decyduje o jej miejscu opodatkowania (tak, jak miało to miejsce w eksporcie usług), ale wskazane przepisami ustawy o VAT miejsce jej świadczenia, które zależne jest od rodzaju usługi, nabywcy usługi oraz spełnienia dodatkowych warunków. Regulacje w tym zakresie są bardzo zróżnicowane.
Eksport usług a ustalenie miejsca świadczenia
Niezależnie zatem od tego, czy usługa na rzecz podmiotu zagranicznego jest wykonywana w kraju, czy poza nim, o miejscu jej opodatkowania decyduje wskazane dla niej w ustawie o VAT „miejsce jej świadczenia”. Jest ono zależne przede wszystkim od rodzaju świadczonej usługi oraz podmiotu, który ją świadczy (lub nabywa). Oznacza to, że podmiotem zobowiązanym do rozliczenia VAT nie zawsze jest polski usługodawca, nawet jeśli usługa świadczona jest w kraju, a nie poza jego granicami. Dla niektórych usług zobowiązanym do rozliczenia podatku będzie zawsze ich zagraniczny nabywca. Dla innych będą musiały zaistnieć dodatkowe warunki, które spowodują przeniesienie obowiązku opodatkowania usługi na nabywcę.
Odmienne zasady „miejsca świadczenia usług” dotyczą:
- usług związanych z nieruchomościami,
- usług w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji, rozrywki, usług transportowych oraz pomocniczych do usług transportowych, wyceny majątku ruchomego, usług na majątku ruchomym.
Miejscem świadczenia usług niematerialnych, bez względu na to, gdzie są one faktycznie świadczone, jest zawsze miejsce, gdzie nabywca usługi posiada siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności lub stały adres lub miejsce zamieszkania, w sytuacji, gdy usługi te świadczone są na rzecz:
- osób fizycznych lub prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, posiadających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego, oraz
- podatników mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Wspólnoty, ale w kraju innym niż Polska.
Jeżeli usługa świadczona jest na rzecz kontrahenta spoza kraju i spoza Unii Europejskiej obowiązek podatkowy zostaje przeniesiony na nabywcę usługi. W takiej sytuacji powstanie u niego obowiązek rozliczenia podatku od tej usługi z tytułu jej importu. Dla polskiej firmy będzie to czynność niepodlegająca opodatkowaniu VAT. Firma powinna udokumentować usługę fakturą uproszczoną bez naliczonej kwoty VAT należnego. W przypadku, gdy usługę nabywa osoba fizyczna z zagranicy do opodatkowania transakcji zobowiązany będzie usługodawca, który naliczyć będzie musiał krajową stawkę podatku VAT.
Drugim rodzajem usług, dla których obowiązek opodatkowania może być przeniesiony na nabywcę usługi (czyli mogą one spełniać cechy usług eksportowych), są usługi, dla których miejsce świadczenia określane jest według miejsca ich faktycznego wykonania.
Ma to miejsce w przypadku usług:
- w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji lub rozrywki,
- związanych z nieruchomościami - w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców majątkowych i pośredników w obrocie nieruchomościami oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego. Katalog tych usług jest otwarty, co oznacza, że mogą to być również inne usługi związane z nieruchomością (np. usługa wynajmu i dzierżawy nieruchomości),
- pomocniczych do usług transportowych, takich jak załadunek, rozładunek, przeładunek i podobne czynności,
- wyceny majątku rzeczowego ruchomego,
- na ruchomym majątku rzeczowym.
Jeżeli zatem firma będzie świadczyła usługi szkoleniowe dla zagranicznych kontrahentów w Polsce, miejscem ich świadczenia będzie terytorium kraju, a zobowiązanym do rozliczenia VAT będzie polska firma. Jeżeli natomiast usługa będzie świadczona poza terytorium kraju, będzie ona podlegała opodatkowaniu w kraju, w którym zostanie wykonana. Zobowiązanym do rozliczenia podatku będzie wówczas nabywca usługi.
Dokumentowanie i rozliczanie w deklaracji
Jeżeli usługa nie podlega opodatkowaniu w Polsce, należy ją udokumentować fakturą uproszczoną, tj. bez wykazania w niej kwoty podatku należnego. Faktura powinna zawierać adnotację: „odwrotne obciążenie”. Na jej podstawie zobowiązanym do rozliczenia podatku będzie usługobiorca. Polska firma nie jest jednak z tego tytułu pozbawiona prawa do odliczenia VAT od poniesionych w kraju wydatków związanych ze świadczeniem tej usługi. Prawo to przysługuje wówczas, gdyby wykonanie tych usług w kraju uprawniało do takiego odliczenia (czyli gdy podlegają one w kraju opodatkowaniu VAT).
W eksporcie usług generalnie ma zastosowanie stawka nie podl. Wartość świadczenia trzeba wykazać w pliku JPK_V7 (w poz. 11), mimo że usługa nie podlega opodatkowaniu. Wartość usługi wykazuje się w pliku JPK_V7 tylko wówczas, gdy w stosunku do świadczonej usługi podlegającej opodatkowaniu poza terytorium kraju przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego lub prawo zwrotu podatku naliczonego. Jeżeli zatem firma świadczyłaby usługę na rzecz zagranicznego kontrahenta, która w kraju podlega zwolnieniu z VAT, np. usługę szkoleniową, nie powinna jej wartości wykazywać.
Należy zauważyć, że przepisy ustawy o VAT nie określają, w którym miesiącu podatnik powinien ująć w deklaracji wartość świadczonych usług eksportowych podlegających opodatkowaniu poza terytorium kraju. Ze względu na fakt, że jest to czynność niepodlegająca opodatkowaniu, przepisy ustawy nie określają dla tego rodzaju usług momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT. Wskazują jedynie moment powstania tego obowiązku dla usług świadczonych w kraju. Jednak przyjęło się stanowisko organów skarbowych, że w przypadku świadczenia usług na rzecz zagranicznych kontrahentów należy postąpić analogicznie, jak w przypadku świadczenia usług dla kontrahentów krajowych – wartość usług należy ująć w deklaracji za miesiąc, w którym powstałby obowiązek podatkowy, w przypadku, gdyby usługi były świadczone w kraju.
Kurs na dzień wystawienia faktury
Stosowanie odpowiedniego kursu walut do celów podatku VAT reguluje art. 31a ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z jego treścią w przypadku, gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według:
- kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego lub
- ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego (w przypadku waluty innej niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro).
Dokumentowanie usług eksportowych
Ponieważ podatnik świadczący usługi eksportowe (w przeciwieństwie do podatnika, który eksportuje towary) nie dysponuje dokumentem SAD potwierdzającym dokonanie eksportu, fakt świadczenia eksportu usług powinien udokumentować zarówno fakturą VAT, jak i bankowym dowodem otrzymania zapłaty za wykonaną usługę. Podatnik powinien także dysponować dokumentacją, która potwierdzałaby wykonanie usług poza granicami Polski. Przydatne dla celów dowodowych może być zatem zawieranie na piśmie wszelkich umów i dodatkowych uzgodnień z kontrahentem zagranicznym.
Eksport usług jak zafakturować w systemie wFirma.pl
Użytkownicy systemu wFirma.pl mogą w łatwy i szybki sposób wystawić faktury na rzecz zagranicznych kontrahentów. Aby tego dokonać należy przejść do zakładki PRZYCHODY » SPRZEDAŻ » WYSTAW » WYSTAW FAKTURĘ, gdzie po uzupełnieniu danych należy w polu stawki wybrać NIE PODL.
Tak wystawiona faktura zostanie poprawnie wykazana w deklaracji VAT oraz pliku JPK_VAT generowanym za pośrednictwem systemu. Szczegółowe informacje na temat wystawiania faktur sprzedaży na rzecz zagranicznych kontrahentów zostały wskazane w artykule: Faktura sprzedaży dla zagranicznego kontrahenta - jak wystawić
Polecamy:
