Opinia Szefa KAS w zakresie przeciwdziałania nadużyciom transgranicznym

Analizowana przez nas tytułowa opinia Szefa KAS jest niezbędna w zakresie, w jakim podmioty dokonują transgranicznego przekształcenia łączenia i podziału spółek. Poniżej pokrótce przyjrzymy się tym regulacjom, a następnie skupimy się na określeniu trybu, w jakim opinia jest wydawana przez Szefa KAS.

Transgraniczne przekształcenie, łączenie i podział spółek

Omawiane zagadnienia są przede wszystkim związane z nowelizacją Kodeksu spółek handlowych, gdzie od 15 września 2023 roku zaczęły obowiązywać nowe regulacje dotyczące operacji transgranicznych na spółkach. Zmiana przepisów wynikała z konieczności implementacji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z 27 listopada 2019 roku w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek. 

Polskie przepisy w tym zakresie naruszały prawo unijne poprzez ograniczenie zasady swobody przedsiębiorczości, uniemożliwiając przeniesienie siedziby polskiej spółki do innego państwa członkowskiego bez jej uprzedniej likwidacji w Polsce.

Należy zatem podkreślić, że nowe regulacje dotyczą transgranicznych operacji restrukturyzacyjnych w odniesieniu do krajów UE oraz EOG. Transformacje nie będą natomiast dotyczyć spółek z krajów trzecich. Pokrótce zatem wskażmy, że w świetle nowych regulacji ksh:

1. spółka kapitałowa oraz spółka komandytowo-akcyjna mogą się łączyć ze spółką zagraniczną (połączenie transgraniczne);
2. spółkę kapitałową i spółkę komandytowo-akcyjną można podzielić na 2 albo więcej spółek mających formę spółki zagranicznej pod warunkiem, że co najmniej 2 ze spółek uczestniczących w podziale podlegają prawu różnych państw członkowskich UE lub państw-stron umowy o EOG (podział transgraniczny);
3. spółka kapitałowa oraz spółka komandytowo-akcyjna mogą być przekształcone w spółkę zagraniczną, z jednoczesnym przeniesieniem co najmniej siedziby statutowej do tego państwa (przekształcenie transgraniczne).

Opinia Szefa KAS jako niezbędny warunek transformacji transgranicznej

Zarówno w przypadku przekształcenia, podziału, jak i połączenia transgranicznego zarząd spółki ma obowiązek złożenia do sądu rejestrowego wniosku o wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem polskim transformacji transgranicznej wraz z wnioskiem do właściwego organu podatkowego o wydanie opinii zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej. Sąd rejestrowy niezwłocznie przesyła wniosek do właściwego organu podatkowego (art. 516(12), art. 550 (15) oraz art. 580(13) ksh).

Na gruncie prawa podatkowego kwestia wydawania opinii jest regulowana przez art. 119zzl i nast. Ordynacji podatkowej. Opinia jest wydawana przez Szefa KAS, który jest w tym przypadku organem właściwym. Przedmiotem takiej opinii jest:

1. ocena, czy nie istnieje uzasadnione przypuszczenie, że transgraniczne przekształcenie, połączenie albo podział spółki może:
• stanowić czynność lub element czynności unikania opodatkowania, lub
• być przedmiotem decyzji wydanej z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści, lub
• stanowić nadużycie prawa w rozumieniu ustawy o VAT;
2. potwierdzenie, że są zaspokojone lub zabezpieczone zobowiązania pieniężne spółki wobec organów podatkowych lub niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym, do których wymiaru lub poboru są wyznaczone właściwe organy Krajowej Administracji Skarbowej.

Uzasadnione przypuszczenie wystąpienia powyższych okoliczności stanowi podstawę do odmowy wydania opinii.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej wydaje opinię bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie miesiąca od dnia otrzymania wniosku. W przypadkach uzasadnionych złożonością sprawy, wymagających uwzględnienia dodatkowych informacji lub przeprowadzenia dodatkowych czynności wyjaśniających termin może być przedłużony, nie więcej jednak niż o 3 miesiące. O przedłużeniu terminu Szef Krajowej Administracji Skarbowej niezwłocznie informuje sąd rejestrowy.

Wniosek podlega opłacie w wysokości odpowiadającej 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu złożenia wniosku. Opłatę uiszcza się w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku, na rachunek organu właściwego w sprawach opinii. 

Wydanie opinii nie stanowi przeszkody do prowadzenia wobec spółki czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub kontroli celno-skarbowej.

Opinia lub odmowa Szefa KAS jest przesyłana do sądu rejestrowego. Sąd rejestrowy wydaje spółce zaświadczenie o zgodności z prawem polskim przekształcenia, podziału lub łączenia transgranicznego w zakresie procedury podlegającej temu prawu w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku do sądu i wpisuje do rejestru wzmiankę o przekształceniu transgranicznym, chyba że stwierdzi, że przekształcenie transgraniczne służy nadużyciu, naruszeniu lub obejściu prawa. 

Jak zatem widać, odmowa wydania opinii sama w sobie nie wyklucza możliwości przeprowadzenia transformacji transgranicznej, ponieważ ostateczna decyzja należy w tym zakresie do sądu rejestrowego (stanowisko Szefa KAS nie jest wiążące dla sądu). Końcowa decyzja o wydaniu zaświadczenia o zgodności transgranicznej czynności reorganizacyjnej z polskim prawem należy do sądu.

Jak przygotować wniosek o wydanie opinii Szefa KAS?

Z perspektywy podatników istotnego znaczenia nabiera ustalenie, w jaki sposób przygotować wniosek o wydanie opinii. Określenie niezbędnych elementów w tym zakresie zostało zawarte w art. 119zzl §  3 Ordynacji podatkowej, gdzie czytamy, że taki wniosek powinien zawierać m.in.: 

• wyczerpujący opis planowanej czynności transgranicznej wraz ze wskazaniem występujących między podmiotami powiązań;
• NSP, jeżeli został nadany w ramach procedury raportowania schematów podatkowych;
• wskazanie celów, których realizacji czynność ma służyć;
• wskazanie ekonomicznego lub gospodarczego uzasadnienia czynności;
• określenie skutków podatkowych, w tym korzyści podatkowych, będących rezultatem czynności objętych wnioskiem;
• wskazanie innych czynności planowanych, rozpoczętych lub dokonanych, od których choćby pośrednio jest uzależnione osiągnięcie korzyści podatkowych;
• oświadczenie członków zarządu spółki dotyczące położenia posiadanych przez spółkę nieruchomości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Oświadczenie jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia i zawiera klauzulę o następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”;
• dołączony oryginał, kopię albo wydruk dowodu wniesienia opłaty.

Reasumując powyższe, należy wskazać, że opinia Szefa KAS jest obligatoryjnym elementem dokonania transgranicznej transformacji spółek w ramach UE lub EOG. W przypadku gdy Szef KAS stwierdzi, że taka czynność może naruszać obowiązki podatkowe, wydaje odmowę wydania opinii (wraz z uzasadnieniem przyczyn odmowy). Odpowiedź Szefa KAS jest następnie analizowana przez sąd rejestrowy pod kątem zgodności transformacji z prawem polskim. Choć ostateczna decyzja należy w tym zakresie do sądu, to jednak trzeba wskazać, że odmowa wydania opinii przez Szefa KAS może znacznie utrudnić przeprowadzenie transformacji transgranicznej.