Osoby fizyczne zakładające działalność gospodarczą muszą przed jej rozpoczęciem zadeklarować wybór formy opodatkowania podatkiem dochodowym. Natomiast przedsiębiorcy, którzy już prowadzą działalność, co roku w terminie do 20 stycznia mogą dokonać zmiany formy opodatkowania poprzez złożenie stosownego zgłoszenia do US. Jeśli natomiast zgłoszenia takiego nie dokonają, oznacza to, iż przez kolejny rok podatkowy będzie obowiązywała ich ta sama forma opodatkowania co dotychczas. Należy przy tym pamiętać, że w trakcie roku podatkowego nie ma możliwości zmiany formy opodatkowania, poza przypadkiem, gdy podatnik utraci prawo do rozliczania się w dotychczasowej formie.
Dostępne formy opodatkowania
Dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą przewidziane zostały cztery podstawowe formy opodatkowania:
- skala podatkowa - zasady ogólne (18% i 32%),
- podatek liniowy (19%),
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (3%, 5,5%, 8,5%, 17%, 20%),
- karta podatkowa.
Wybraną formę opodatkowania stosuje się do wszystkich przychodów osiąganych z danej działalności.
Dodatkowa działalność a forma opodatkowania
Często zdarza się, że przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą decydują się również dodatkowo na założenie np. spółki cywilnej. Oznacza to, że podatnik prowadzi własną działalność, a oprócz tego jest jednocześnie wspólnikiem spółki cywilnej. Podatnik może zatem jednocześnie prowadzić działalność w różnych formach np. w ramach indywidualnej działalności może prowadzić sklep, natomiast jako spółka cywilna, której będzie wspólnikiem może prowadzić działalność w zakresie świadczenia usług projektowych. Zasadniczo z obu tych źródeł przedsiębiorca uzyskuje przychody - jak w takim wypadku powinien je opodatkować? Czy konieczne jest w podanym przypadku dodatkowego zakładania spółki cywilnej ponowne zdeklarowanie wyboru formy opodatkowania?
Co do zasady sposób opodatkowania dochodów z danej działalności zwykle jest ten sam, dla wszystkich jej form. Zatem zarówno dochody z działalności indywidualnej, jak i dochody osiągane ze spółki cywilnej powinny być opodatkowane tą samą formą np. podatkiem liniowym, czy też według skali. Mogło by to więc świadczyć o tym, iż nie ma żadnej konieczności dodatkowego zgłaszania do urzędu skarbowego wyboru formy opodatkowania dla przychodów uzyskiwanych w ramach działalności tej samej osoby, ale prowadzonej w formie spółki cywilnej. Jednakże jak wskazuje ostatni wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, sprawa nie jest tak oczywista i nieskomplikowana. W wyroku z dnia 21 sierpnia 2013 r. (sygn. II FSK 2453/11) NSA uznał, że przedsiębiorca zawiązując spółkę cywilną powinien zgłosić do US wybór formy opodatkowania przychodów osiąganych w ramach tej formy działalności. Jak się okazało, nie ma znaczenia fakt, prowadzenia przed utworzeniem spółki działalności indywidualnej, co do której forma ta została wybrana.
W przedmiotowej sprawie podatnik prowadzący indywidualnie działalność gospodarczą opodatkowaną w formie ryczałtu, zawiązał dodatkowo spółkę cywilną. Uznał, iż przychody osiągane w ramach spółki cywilnej również, tak jak w przypadku działalności indywidualnej, mogą być opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym.
Zgodnie z wyrokiem sądu, zawiązując spółkę cywilną podatnik de facto rozpoczął działalność gospodarczą w nowej formie w trakcie roku podatkowego. W związku z czym był zobowiązany do zdeklarowania formy opodatkowania dla uzyskiwanych z tego tytułu przychodów. W wyroku NSA wskazał, że “podatnikiem rozpoczynającym działalność w rozumieniu art.9 ust. 1 u.z.p.d. będzie zatem zarówno ten, który w roku poprzedzającym nie uzyskał przychodów ani z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, ani z działalności w formie spółki cywilnej i jawnej osób fizycznych, jak i ten, który prowadził w roku poprzedzającym rok podatkowy działalność gospodarczą samodzielnie i w trakcie roku podatkowego uzyskał przychody z powstałej w tym samym roku spółki bądź w roku poprzedzającym uzyskiwał przychody z udziału w takiej spółce, a w trakcie roku podatkowego uzyskał przychody z działalności gospodarczej prowadzonej osobiście”. Dlatego też Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że oświadczenie o wyborze formy opodatkowania dla przychodów uzyskiwanych z działalności spółki cywilnej winno być złożone oddzielnie, niezależnie od oświadczenia dotyczącego przychodów z działalności indywidualnej. Nie złożenie takiego oświadczenia w rozumieniu sądu skutkowało koniecznością opodatkowania przychodów uzyskanych z działalności spółki na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej.
Podsumowując, podatnik rozpoczynający działalność w formie spółki cywilnej zobowiązany jest do poinformowania właściwego Urzędu Skarbowego o wybranej formie opodatkowania, również wtedy gdy prowadzi już działalność indywidualną i postanawia przychody ze spółki cywilnej opodatkować na tych samych zasadach. W przypadku niepoinformowania US o wybranej formie, zastosowanie będą miały zasady ogólne.
