Rok 2026 zapowiada się jako przełomowy dla rynku pracy w Polsce – zapowiadana nowelizacja Kodeksu pracy ma wprowadzić zmiany, które znacząco wpłyną na sposób, w jaki pracodawcy prowadzą działalność kadrową. Jakie zmiany w kodeksie pracy nastąpią?
Jednym z kluczowych elementów nowej regulacji będzie rozszerzenie definicji stażu pracy do okresów zaliczanych będą nie tylko umowy o pracę, ale także okresy na umowach cywilnoprawnych, prowadzenie działalności gospodarczej, doświadczenia zagraniczne, przerwy związane z opieką nad dzieckiem i wiele innych.
Zmiany mają działać wstecz. Oznacza to, że doświadczenia sprzed wejścia w życie nowych przepisów mogą zostać doliczone do stażu, co dla wielu pracowników oznacza realny wzrost praw wynikających z długoletniej pracy, takich jak wymiar urlopu, okresy wypowiedzenia czy wysokość odpraw. Dla pracodawców oznacza to konieczność gruntownej rewizji akt pracowniczych, systemów kadrowo-płacowych oraz procedur dokumentacyjnych.
Nowelizacja przewiduje też znaczące wzmocnienie uprawnień inspektorów pracy, w przyszłości inspektor będzie mógł administracyjnie przekształcić umowę cywilnoprawną w umowę o pracę, bez konieczności prowadzenia długotrwałych postępowań sądowych. To rozwiązanie stanowi odpowiedź na problem „fałszywego samozatrudnienia” i nadużyć związanych z umowami zlecenia.
Pracodawcy muszą być przygotowani operacyjnie, zmiany dotkną zarówno obowiązków dokumentacyjnych, jak i wymagań wobec systemów HR. Będzie konieczne ponowne przeliczenie stażu pracowników, aktualizacja regulaminów, dostosowanie wynagrodzeń i polityki urlopowej. W artykule przyjrzymy się najważniejszym zmianom, które czekają pracodawców, i wskażemy, co mogą zrobić już dziś, by przygotować się na wejście w życie nowych przepisów.
Rewolucja w liczeniu stażu zawodowego
Planowana nowelizacja Kodeksu pracy, która ma wejść w życie w 2026 roku, zapowiada jedną z najbardziej znaczących reform prawa pracy od lat. Jej głównym celem jest urealnienie i ujednolicenie zasad liczenia stażu pracy, czyli jednego z kluczowych elementów, od którego zależy szereg praw pracowniczych, takich jak wymiar urlopu wypoczynkowego, długość okresu wypowiedzenia, wysokość odprawy czy dodatki stażowe. Dotychczas staż pracy liczony był wyłącznie na podstawie umów o pracę, co powodowało, że wielu pracowników – mimo wieloletniego doświadczenia zawodowego – formalnie miało bardzo krótki staż. Reforma ma to zmienić.
Nowe przepisy zakładają, że do stażu pracy będą wliczane również inne formy aktywności zawodowej, w tym praca na umowach cywilnoprawnych, okres prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej, a także doświadczenie zdobyte za granicą, jeśli można je potwierdzić dokumentami. Co istotne, do stażu mają być także doliczane przerwy w zatrudnieniu wynikające z opieki nad dzieckiem, co stanowi ukłon w stronę rodziców, zwłaszcza kobiet, które dotychczas traciły ciągłość zawodową z powodu urlopów wychowawczych.
Według zapowiedzi Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, nowe przepisy mają działać wstecz, co oznacza, że doświadczenia zawodowe sprzed wejścia w życie ustawy również będą mogły zostać doliczone do stażu.
To oznacza, że wielu pracowników zyska wyższy wymiar urlopu czy dłuższy okres wypowiedzenia niemal automatycznie po nowelizacji.
Reforma ma też charakter wyrównawczy, ma zniwelować różnice między różnymi formami zatrudnienia i zwiększyć stabilność zawodową pracowników. To krok w stronę nowoczesnego rynku pracy, w którym liczy się rzeczywiste doświadczenie, a nie jedynie forma prawna zatrudnienia.
Staż pracy po nowemu a zmiany w kodeksie pracy
Nowelizacja Kodeksu pracy 2026 przynosi radykalne rozszerzenie pojęcia stażu pracy, do tej pory ograniczonego głównie do umów o pracę i włącza w nie szereg okresów, które dotychczas były pomijane lub traktowane jako „kariery poboczne”. Zmiana dotyczy między innymi:
- okresów wykonywania pracy na umowach cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie czy umowa o świadczenie usług, które teraz będą mogły być zaliczane do stażu pracy;
- prowadzenia własnej działalności gospodarczej, jeśli osoba prowadziła działalność jednoosobową lub współpracowała przy firmie, to lata działalności będą mogły być doliczane do stażu;
- pracy za granicą. doświadczenie zawodowe zdobyte poza Polską, o ile można je dokumentować, będzie uznawane na równi z pracą w kraju;
- przerw w aktywności zawodowej związanych z opieką nad dzieckiem, np. zawieszenie działalności lub przerwy związane z opieką mają zostać włączone do stażu;
- członkostwa w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i współpracy przy prowadzeniu firmy, te okresy również mają być uwzględniane.
Przykład: osoba, która przez 7 lat była zatrudniona na etacie, a przez kolejne 4 lata wykonywała usługi na umowie zlecenia, będzie mogła po zmianach sumować te okresy i uzyskać 11 lat stażu, co może oznaczać prawo do dłuższego urlopu (26 dni zamiast 20) albo wyższego poziomu uprawnień związanych z długością okresu zatrudnienia.
Dla pracodawców to ogromne wyzwanie. Będzie potrzeba zweryfikować dokumenty wszystkich pracowników, sprawdzić umowy zleceń, działalności gospodarczych oraz doświadczenie zagraniczne. Nowe przepisy wymuszą również potrzebę dostosowania systemów kadrowych, rewizji kart urlopowych i okresów wypowiedzeń, by odzwierciedlić nowy, szerszy staż.
Zatem „staż pracy” w 2026 roku to nie tylko lata na etacie, to pełen wachlarz aktywności zawodowej, które mogą składać się na uprawnienia pracownicze. Reforma przybliża prawo pracy do realiów rynku, gdzie ścieżki kariery bywają mniej liniowe, a dorobek zdobyty różną formą zatrudnienia ma realne znaczenie.
Więcej praw dla pracowników, więcej obowiązków dla pracodawcy
Nowelizacja Kodeksu pracy 2026 przyniesie pracownikom realne korzyści, ale dla pracodawców oznacza szereg nowych obowiązków i wyzwań organizacyjnych. Zmiany w sposobie liczenia stażu pracy będą wymagały kompleksowego przeglądu dokumentacji kadrowej, weryfikacji przebiegu zatrudnienia oraz uwzględnienia okresów, które dotąd nie były brane pod uwagę. Dla firm oznacza to konieczność ponownego przeliczenia stażu pracy wszystkich zatrudnionych osób, co przełoży się m.in. na aktualizację wymiaru urlopu, okresów wypowiedzenia czy wysokości odpraw.
Równocześnie przepisy nakładają na pracodawców większą odpowiedzialność za prawidłową kwalifikację form zatrudnienia. Wraz z rozszerzeniem uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy pojawi się możliwość przekształcenia umowy cywilnoprawnej w umowę o pracę – co wymaga szczególnej ostrożności przy wyborze formy współpracy.
Choć reforma ma charakter propracowniczy, przedsiębiorcy powinni ją postrzegać także jako szansę na uporządkowanie struktur kadrowych i zwiększenie przejrzystości zatrudnienia. Dobrze przygotowana firma może przejść przez zmiany bez większych turbulencji, o ile odpowiednio wcześnie rozpocznie proces dostosowawczy i zapewni właściwe wsparcie działom HR.
Urlopy, wypowiedzenia i odprawy – praktyczne skutki zmian
Zmiana zasad liczenia stażu pracy bezpośrednio przełoży się na prawa pracownicze, których wymiar zależy od długości zatrudnienia. Najbardziej odczuwalny efekt to zwiększenie liczby osób uprawnionych do 26 dni urlopu wypoczynkowego – wystarczy, że po doliczeniu nowych okresów stażowych (np. umów zlecenia czy działalności gospodarczej) pracownik osiągnie 10-letni staż. Wydłużony staż wpłynie też na dłuższe okresy wypowiedzenia, co oznacza większą stabilność zatrudnienia dla pracowników, ale jednocześnie dłuższy czas utrzymywania etatu dla pracodawców.
Zmiany obejmą także wysokość odpraw i dodatków stażowych, które rosną wraz z długością pracy. W praktyce oznacza to wzrost kosztów osobowych w wielu firmach. Pracodawcy powinni zatem już teraz przygotować się na konieczność przeliczenia świadczeń oraz uwzględnienia potencjalnych wydatków w planach budżetowych. Nowe przepisy to nie tylko korzyści dla pracowników, ale również impuls do większej transparentności i równego traktowania w zakresie uprawnień pracowniczych.
Podstawy prawne:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974. Kodeks pracy (Dz.U. z 2025 poz. 277 ze zm).
- Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw UD59.
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
