Nowe przepisy dotyczące rynku pracy wprowadzają istotne zmiany dla firm i osób poszukujących zatrudnienia. Jednym z kluczowych obszarów objętych nowelizacją jest organizowanie stażu dla bezrobotnych, które teraz opiera się na zaktualizowanych zasadach. Wyjaśniamy, jakie szczegółowe rozwiązania w tym zakresie wprowadza nowe rozporządzenie wykonawcze i na co powinni przygotować się organizatorzy.
Ogólne zasady- organizowanie stażu dla bezrobotnych
Podstawowe zasady dotyczące organizowania stażu dla bezrobotnych są określone w Ustawie z dnia 20 marca 2025 roku o rynku pracy i służbach zatrudnienia, zwanej dalej „ustawą”.
Zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy starosta może skierować bezrobotnego do odbycia stażu.
Organizatorem wspomnianego stażu może być:
- pracodawca;
- przedsiębiorca niezatrudniający pracowników;
- podmiot ekonomii społecznej określony w art. 2 pkt 5 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 roku o ekonomii społecznej lub jednostka tworząca podmiot ekonomii społecznej;
- rolnicza spółdzielnia produkcyjna;
- pełnoletnia osoba fizyczna, niemająca statusu bezrobotnego, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym lub prowadząca dział specjalny produkcji rolnej, o którym mowa w Ustawie z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Staż może trwać odpowiednio od 3 do 6 miesięcy lub od 3 do 12 miesięcy.
Przed powierzeniem bezrobotnemu wykonania zadań przewidzianych programem stażu organizator:
- kieruje bezrobotnego, na własny koszt, na wstępne badania lekarskie, na zasadach przewidzianych dla pracowników;
- zapoznaje bezrobotnego z obowiązującym regulaminem pracy;
- przekazuje bezrobotnemu na piśmie zakres obowiązków i uprawnień.
Na zasadach przewidzianych dla pracowników organizator stażu zapewnia bezrobotnemu odbywającemu staż:
- bezpieczne i higieniczne warunki odbywania stażu oraz szkolenie w zakresie BHP oraz przepisów przeciwpożarowych;
- odzież i obuwie robocze lub ekwiwalent za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego, ekwiwalent za pranie odzieży roboczej, środki ochrony indywidualnej, niezbędne środki higieny osobistej oraz profilaktyczne posiłki i napoje;
- profilaktyczną ochronę zdrowia;
- okresy odpoczynku;
- ochronę przed mobbingiem;
- maszyny, urządzenia, narzędzia i sprzęt, niezbędne do wykonywania zadań na danym stanowisku.
Ponadto organizator stażu przestrzega zasady równego traktowania i nie może dyskryminować stażysty.
Staż może być realizowany także w formie zdalnej — wówczas odpowiednie zastosowanie mają przepisy Kodeksu pracy. Wymiar stażu w formie zdalnej oraz szczegółowe zasady odbywania go w takiej formie określa się w umowie.
Bezrobotny w trakcie odbywania stażu:
- przestrzega ustalonego przez organizatora rozkładu czasu pracy;
- sumiennie i starannie wykonuje zadania objęte programem stażu oraz stosuje się do poleceń organizatora stażu i opiekuna stażysty, o ile nie są one sprzeczne z prawem;
- dba o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu;
- przestrzega przepisów i zasad obowiązujących u organizatora stażu, w szczególności regulaminu pracy, tajemnicy służbowej, przepisów oraz zasad BHP, oraz przepisów przeciwpożarowych.
Wniosek o organizację stażu dla bezrobotnego
Katalog informacji, jakie należy zawrzeć we wniosku o organizację stażu, jest określony w projekcie Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2025 roku w sprawie szczegółowego sposobu i trybu organizowania stażu dla bezrobotnych, zwanego dalej „rozporządzeniem”.
Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia organizator w rozumieniu art. 114 ust. 2 ustawy (dalej „jako organizator stażu”), zamierzający zorganizować staż dla bezrobotnych, składa do starosty wniosek o jego organizację, zawierający:
- dane organizatora stażu obejmujące: nazwę lub imię i nazwisko, siedzibę i miejsce prowadzenia działalności oraz adres do doręczeń, numer identyfikacji podatkowej (NIP) lub numer identyfikacyjny REGON, w przypadku osoby fizycznej niemającej NIP-u ani REGON-u – numer PESEL, natomiast w przypadku jego braku – datę i miejsce urodzenia, rodzaj, serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość, formę prawną prowadzonej działalności, numer telefonu oraz adres elektroniczny;
- dane osoby upoważnionej do reprezentowania organizatora stażu obejmujące: imię i nazwisko, numer PESEL, a w przypadku jego braku – datę i miejsce urodzenia, rodzaj, serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość;
- liczbę pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy;
- liczbę przewidywanych miejsc, w ramach których bezrobotni będą odbywać staż;
- informację o możliwości odbycia stażu przez osoby z niepełnosprawnością oraz informację o dostępności dla tych osób miejsc pracy/stanowisk, na których będzie odbywany staż;
- dane opiekuna stażysty obejmujące: imię i nazwisko i zajmowane stanowisko;
- proponowany okres odbywania stażu oraz informację, w jakim systemie czasu pracy będzie odbywał się staż, wymiar czasu odbywania stażu na danym stanowisku pracy lub w danym zawodzie, godziny odbywania stażu i rozkład czasu pracy przy odbywaniu stażu;
- informację, czy staż będzie realizowany w formie stacjonarnej, zdalnej lub hybrydowej;
- wykaz nabywanych umiejętności zawodowych w ramach odbywanego stażu;
- zakres oraz opis zadań zawodowych, które będą wykonywane podczas stażu przez bezrobotnego;
- nazwę i symbol cyfrowy zawodu lub specjalności, zgodnie z klasyfikacją zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy, których dotyczy staż;
- nazwę komórki organizacyjnej, w której będzie odbywany staż i nazwę stanowiska pracy;
- wymagania dotyczące predyspozycji psychofizycznych i zdrowotnych, poziomu wykształcenia oraz minimalnych kwalifikacji niezbędnych do podjęcia stażu przez bezrobotnego na danym stanowisku pracy.
W przypadku stażu zakończonego potwierdzeniem nabycia wiedzy lub umiejętności organizator stażu we wniosku o organizację stażu — poza wcześniej wyszczególnionymi informacjami — podaje dodatkowo:
- nazwy kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa branżowego, o której mowa w art. 46 ust. 1 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe, a także oznaczenie tych kwalifikacji zgodnie z podstawą programową kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego lub podstawą programową kształcenia w zawodach – w przypadku stażu zakończonego egzaminem zawodowym, przeprowadzanym przez okręgową komisję egzaminacyjną;
- wykształcenie i posiadane kwalifikacje opiekuna stażysty;
- informację o proponowanym sposobie uzyskania przez bezrobotnego wiedzy teoretycznej przewidzianej w programie stażu, niezbędnej do realizacji zadań zawodowych;
- nazwę dokumentu potwierdzającego nabycie wiedzy lub umiejętności;
- wskazanie proponowanej instytucji potwierdzającej nabycie wiedzy lub umiejętności;
- potwierdzenie, że opiekun stażysty będzie miał kwalifikacje instruktora praktycznej nauki zawodu, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 120 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe w przypadku stażu zakończonego egzaminem zawodowym, przeprowadzanym przez okręgową komisję lub stażu zakończonego egzaminem czeladniczym, przeprowadzanym przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych.
Starosta rozpatruje wnioski o organizację stażu zgodnie z kolejnością ich wpływu – do wyczerpania limitów środków na dany rok – i w terminie 30 dni od dnia otrzymania kompletnego wniosku o organizację stażu informuje organizatora stażu o sposobie rozpatrzenia jego wniosku. W razie stwierdzenia braków formalnych we wniosku starosta wzywa wspomnianego organizatora do ich usunięcia w wyznaczonym terminie.
Umowa o organizację stażu dla bezrobotnego
W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku starosta zawiera z organizatorem stażu i bezrobotnym umowę o organizację stażu, określającą:
- informacje, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1, 2, 6–8 i 11 rozporządzenia (wymienione wcześniej w artykule);
- dane bezrobotnego wskazanego przez organizatora stażu odbywającego staż (imię i nazwisko oraz numer PESEL, a w przypadku jego braku – datę i miejsce urodzenia, płeć, rodzaj, serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość, adres zamieszkania oraz adres do doręczeń);
- miejsce odbywania stażu;
- program stażu;
- zobowiązanie organizatora stażu do:
- zapewnienia należytej realizacji stażu zgodnie z ustalonym programem,
- udostępniania staroście dokumentów dotyczących realizacji stażu oraz ewidencji czasu pracy bezrobotnego odbywającego staż,
- niezwłocznego informowania o wszystkich zmianach danych mających wpływ na realizację umowy o organizację stażu;
- ustalenia stron umowy o organizację stażu, dotyczące sposobu postępowania w przypadku zmiany opiekuna stażysty u organizatora stażu;
- zasady porozumiewania się organizatora stażu i bezrobotnego odbywającego staż w formie zdalnej, w tym sposób potwierdzania obecności przez bezrobotnego;
- możliwość realizacji przez starostę wizyt monitorujących;
- prawa i obowiązki bezrobotnego związane z odbywaniem stażu;
- skutki nieprzestrzegania przez organizatora stażu warunków umowy o organizację stażu;
- inne ważne postanowienia istotne dla stron umowy.
W odniesieniu do stażu zakończonego potwierdzeniem nabycia wiedzy lub umiejętności umowa o organizację stażu — oprócz ww. elementów — zawiera:
- dodatkowe informacje zamieszczane we wniosku o organizację stażu zakończonego potwierdzeniem nabycia wiedzy lub umiejętności;
- termin potwierdzenia nabycia wiedzy i umiejętności, o ile został ustalony;
- informację o zasadach wypłaty dodatku do stypendium, o których mowa w art. 121 ustawy (osobie, która odbyła omawiany staż, przysługuje dodatek do stypendium po uzyskaniu dokumentu potwierdzającego nabycie wiedzy i umiejętności, w terminie 12 miesięcy od ukończenia stażu);
- informację o zasadach wypłaty premii finansowanej ze środków Funduszu Pracy, o której mowa w art. 122 ustawy (organizatorowi stażu przysługuje premia finansowana ze środków Funduszu Pracy po zakończeniu wspomnianego stażu, jeżeli bezrobotny uzyskał w terminie 12 miesięcy od ukończenia stażu dokument potwierdzający nabycie wiedzy i umiejętności).
Organizowanie stażu dla bezrobotnych-Program
Jak wynika z treści § 5 ust. 1 rozporządzenia, program stażu określa:
- szczegółowe informacje dotyczące przebiegu stażu;
- informacje, o których mowa § 2 ust. 1 pkt 9–12 rozporządzenia (wymieniono je wcześniej w artykule);
- czas trwania stażu;
- zakres wiedzy i umiejętności zawodowych przewidzianych do nabycia przez bezrobotnego.
W odniesieniu do stażu zakończonego potwierdzeniem nabycia wiedzy lub umiejętności program stażu obejmuje:
- informacje dotyczące: nazwy dokumentu potwierdzającego nabycie wiedzy lub umiejętności oraz wskazania proponowanej instytucji potwierdzającej nabycie wiedzy lub umiejętności;
- wymagania określone w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo oświatowe w przypadku stażu zakończonego egzaminem zawodowym, przeprowadzanym przez okręgową komisję egzaminacyjną;
- standardy wymagań egzaminacyjnych ustalone przez Związek Rzemiosła Polskiego, będące podstawą przeprowadzania potwierdzenia nabycia wiedzy i umiejętności – w przypadku stażu zakończonego egzaminem czeladniczym, przeprowadzanym przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych;
- plan nauczania określający sposób nabywania umiejętności praktycznych i zdobywania wiedzy teoretycznej oraz wymiar godzin;
- wykaz niezbędnych środków i materiałów dydaktycznych;
- sposób potwierdzenia zdobytej wiedzy i umiejętności.
Skierowanie do odbywania stażu
Osobie kierowanej do odbycia stażu starosta wydaje skierowanie, które zawiera:
- dane organizatora stażu obejmujące: nazwę lub imię i nazwisko, siedzibę i miejsce prowadzenia działalności oraz adres do doręczeń, a także nazwę i symbol cyfrowy zawodu lub specjalności, zgodnie z klasyfikacją zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz nazwę komórki organizacyjnej, w której będzie odbywany staż i nazwę stanowiska pracy;
- datę wystawienia skierowania do odbycia stażu;
- dane bezrobotnego skierowanego do odbycia stażu;
- datę rozpoczęcia i zakończenia stażu;
- informację o prawach i obowiązkach związanych z odbywaniem stażu.
Skierowanie może być poprzedzone wydaniem opinii przez doradcę zawodowego w zakresie predyspozycji bezrobotnego do podjęcia stażu na danym stanowisku pracy.
Bezrobotny skierowany do odbycia stażu potwierdza pisemnie odbiór ww. skierowania.
Wizyta monitorująca w miejscu odbywania stażu
Starosta — w ramach sprawowanego nadzoru nad odbywaniem stażu przez bezrobotnego — może przeprowadzać wizyty monitorujące w miejscu odbywania stażu. Podczas takiej wizyty konieczne jest jednak przestrzeganie określonych zasad.
Przykład 1.
Starosta sprawuje nadzór nad stażem realizowanym przez bezrobotnego w formie pracy zdalnej. W takim przypadku wizytę monitorującą w miejscu odbywania stażu przeprowadza się w porozumieniu z bezrobotnym w godzinach odbywania stażu. Przeprowadzenie wizyty monitorującej nie może jednak naruszać prywatności stażysty i innych osób ani utrudniać korzystania z pomieszczeń domowych w sposób zgodny z ich przeznaczeniem.
Obowiązki organizatora stażu oraz opiekuna stażysty
Jak wynika z § 8 rozporządzenia, organizator stażu niezwłocznie:
- nie później jednak niż w terminie 7 dni — informuje starostę o przerwaniu odbywania stażu przez bezrobotnego, o każdym dniu nieusprawiedliwionej nieobecności bezrobotnego oraz o innych zdarzeniach istotnych dla realizacji programu stażu;
- po zakończeniu realizacji programu stażu wydaje opinię, o której mowa w art. 123 ust. 2 ustawy, czyli dokument zawierający informacje o realizowanych przez bezrobotnego zadaniach oraz nabytej wiedzy i umiejętnościach;
- nie później niż w terminie 5 dni po zakończeniu każdego miesiąca stażu dostarcza staroście listę obecności podpisywaną przez bezrobotnego lub wydruk z elektronicznego systemu ewidencjonowania czasu pracy bezrobotnego odbywającego staż.
Z kolei opiekun stażysty — w trakcie realizacji stażu — w szczególności:
- wyznacza zadania praktyczne oraz organizuje zajęcia teoretyczne przewidziane w programie stażu,
- nadzoruje wykonywanie zadań przez bezrobotnego oraz udziela mu wskazówek i niezbędnej pomocy w wypełnianiu powierzonych zadań,
- współpracuje z powiatowym urzędem pracy w zakresie realizacji programu stażu,
- prowadzi dokumentację z realizacji programu stażu u pracodawcy,
- sporządza opinię o odbyciu stażu.
Obowiązki uczestnika stażu zakończonego potwierdzeniem nabycia wiedzy lub umiejętności
Uczestnik stażu zakończonego potwierdzeniem nabycia wiedzy lub umiejętności:
- jest obowiązany do potwierdzenia nabycia wiedzy i umiejętności w terminie ustalonym przez starostę,
- informuje starostę o wyniku potwierdzenia wiedzy i umiejętności — w terminie 14 dni od powzięcia tej informacji,
- w terminie 14 dni od dnia uzyskania dokumentu potwierdzającego nabycie wiedzy i umiejętności — przekazuje jego kopię staroście.
Przykład 2.
Stażysta odbył staż zakończony potwierdzeniem nabycia wiedzy lub umiejętności i uzyskał stosowny dokument z tego tytułu. Wobec tego wskazanej osobie przysługuje dodatek do stypendium — w terminie 12 miesięcy od ukończenia stażu — wypłacany przez starostę w wysokości 20% zasiłku dla bezrobotnych przysługującego w okresie pierwszych 90 dni posiadania prawa do tego zasiłku, za każdy pełny miesiąc zrealizowanego stażu.
Dodatek do stypendium jest przyznawany na wniosek osoby, która odbyła staż, złożony w terminie do 3 miesięcy od dnia uzyskania dokumentu potwierdzającego nabycie wiedzy i umiejętności. Do wniosku należy dołączyć kopię dokumentu potwierdzającego albo jego odwzorowanie cyfrowe.
Informacja starosty oraz wniosek organizatora stażu o premię
Starosta informuje organizatora stażu o uzyskaniu przez uczestnika stażu dokumentu potwierdzającego nabycie wiedzy i umiejętności.
Następnie organizator stażu po uzyskaniu powyższej informacji składa do starosty wniosek o premię przewidzianą w art. 122 ustawy. Zgodnie z tym przepisem organizatorowi stażu przysługuje premia finansowana ze środków Funduszu Pracy po zakończeniu stażu, jeżeli bezrobotny uzyskał w terminie 12 miesięcy od ukończenia stażu dokument potwierdzający nabycie wiedzy i umiejętności.
Premia dla organizatora stażu jest przyznawana zgodnie z zasadami udzielania pomocy de minimis, określonymi we właściwych przepisach prawa Unii Europejskiej, dotyczących takiej pomocy.
Szczegółowe zasady organizowania stażu dla bezrobotnych — nowe przepisy wykonawcze. Podsumowanie
Organizatorem stażu dla bezrobotnego może być pracodawca lub inny podmiot uprawniony ustawowo do realizacji takiego zadania. Staż jest realizowany pod nadzorem wyznaczonej przez organizatora stażu osoby, która jest odpowiedzialna za jego prawidłową realizację i za opiekę nad stażystą. Starosta rozpatruje wnioski o organizację stażu zgodnie z kolejnością ich wpływu — do wyczerpania limitów środków na dany rok — i w terminie 30 dni od dnia otrzymania kompletnego wniosku. Osoba, która odbyła staż zakończony potwierdzeniem nabycia wiedzy lub umiejętności, może złożyć do starosty wniosek o dodatek do stypendium.
