Podatek akcyzowy stanowi daninę publiczną pobieraną od tzw. towarów luksusowych. Według ustawodawcy luksusem dla obywateli naszego państwa są energia elektryczna, samochody, papierosy, wino oraz piwo. Wydawać by się mogło, że są to produkty na tyle powszechne, że dostęp do nich powinien zostać znacznie ułatwiony, nie zaś utrudniany. Powyższe jest o tyle kontrowersyjne, że ostatnimi laty regularnie podnoszony jest podatek na towary uwielbiane przez większość Polaków, stanowiące w naszej kulturze nieodzowny element egzystencji, tj. alkohole. Jak zapowiedziało ministerstwo finansów, do 2027 roku akcyza na piwo ma wzrosnąć o przeszło 10%. Oznacza to, że piwo rzeczywiście może stać się produktem luksusowym, na które stać będzie jedynie nielicznych. Jednak nie wszystkie napoje nazywające się „piwem”, stanowią ten produkt prawnie. Co za tym idzie, nie każdy z nich podlega pod opodatkowanie akcyzą. Jak ustawodawca zdefiniował piwo i jak wyliczana jest dla niego stawka podatku? O tym poniżej.
Czym jest podatek akcyzowy?
Na wstępie warto wyjaśnić, czym jest podatek akcyzowy. Jest on podatkiem pośrednim, tj. ciężar podatku zostaje przerzucany na odbiorcę końcowego. Dla przedsiębiorców ma on znaczenie neutralne. Nie jest on podatkiem powszechnym, co oznacza, że dotyczy tylko niektórych kategorii wyrobów. Zgodnie z art. 1 ustawy o podatku akcyzowym dotyczy on wyrobów akcyzowych takich jak wyroby energetyczne, energia elektryczna, napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe, susz tytoniowy, płyn do papierosów elektronicznych i wyroby nowatorskie oraz samochodów osobowych.
Definicja piwa
Definicja piwa, jego produkcja, podstawa opodatkowania oraz stawka akcyzy zostały określone w art. 94 ustawy o podatku akcyzowym (dalej jako „ustawa”). Przepis ten stanowi implementację przepisów Dyrektywy Rady 92/83/EWG z dnia 19 października 1992 roku w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od alkoholu i napojów alkoholowych oraz Dyrektywy Rady 92/84/EWG z dnia 19 października 1992 roku w sprawie zbliżenia stawek podatku akcyzowego dla alkoholu i napojów alkoholowych. Jest to o tyle istotne, że bardzo dużo instytucji prawno-podatkowych, o których mowa w ustawie, opiera się na aktach unijnych i ustawa bezpośrednio się do nich odwołuje.
Zgodnie z art. 2 dyrektywy 92/83/EWG za „piwo” uważa się wszelkie produkty oznaczone kodem taryfowym CN 2203 lub wszelkie produkty zawierające mieszaninę piwa z napojami bezalkoholowymi, oznaczonymi kodem taryfowym CN 2206, o ile w każdym wypadku rzeczywista zawartość alkoholu w tych produktach przekracza 0,5% objętości.
Kod CN 2203 obejmuje napoje otrzymywane ze słodu, w którym rzeczywista objętościowa moc alkoholu przekracza 0,5% objętości. Jest to wyrób otrzymywany w wyniku fermentacji roztworu (brzeczki) przygotowanego ze słodowanego jęczmienia lub pszenicy, wody i (zazwyczaj) chmielu. Do przygotowania roztworu (brzeczki) mogą być również używane pewne ilości niesłodowanych zbóż (np. ziarno kukurydzy lub ryż). W zależności od zastosowanego procesu fermentacji produktem może być piwo dolnej fermentacji, otrzymane w niskiej temperaturze z użyciem drożdży dolnej fermentacji lub piwo górnej fermentacji, otrzymywane w wyższej temperaturze z użyciem drożdży górnej fermentacji. Piwo może być jasne lub ciemne, słodkie lub gorzkie, łagodne lub mocne. Może być beczkowane, butelkowane lub hermetycznie puszkowane.
Podkreślenia tutaj wymaga, że kod ten nie dotyczy piw będących bezalkoholowymi napojami składającymi się z piwa otrzymanego ze słodu, których objętościowa moc alkoholu została zmniejszona do 0,5% objętości lub mniejszej.
Z kolei kod CN 2206 określa mieszaninę piwa z napojami bezalkoholowymi. Oznacza to, że akcyzą będą objęte nie tylko „stuprocentowe” piwa, ale również napoje będące mieszanką piwa i innego napoju bezalkoholowego. Jednak dla uznania takiego produktu za towar podlegający pod obowiązek akcyzowy zawartość alkoholu w takim napoju musi przekraczać 0,5% objętości.
Kiedy piwo przestaje być piwem?
Nie tylko objętościowa moc alkoholu może sprawić, że napój stworzony z połączenia piwa z innym roztworem przestanie stanowić piwo. Będzie tak również, gdy do piwa zostaną dodane w zbyt dużej ilości składniki inne niż słód. Jak wyjaśnił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z dnia 18 września 2014 roku (sygn. akt: I SA Ke 394/14), „z samego tytułu pozycji CN 2203 wprost wynika, że piwo […], to piwo otrzymywane ze słodu. Oznacza to, że słód powinien być jego podstawowym składnikiem. W konsekwencji udział tych składników nie może przeważać, gdyż spowoduje, że powstały wyrób straci charakter piwa otrzymywanego ze słodu. Stanie się wówczas de facto wyrobem otrzymanym np. z glukozy, do którego dodano pewną ilość słodu, według technologii stosowanej w produkcji napojów fermentowanych”. Napój, który w swoim składzie ma mniejszościowy udział słodu, jest klasyfikowany jako napój fermentowany, zdefiniowany w art. 96 ust. 4 pkt 2 ustawy.
Produkcja piwa
Ustawodawca nie poświęcił zbyt wiele miejsca na opisanie i uregulowanie produkcji piwa. Wskazał jedynie, że jest to wytwarzanie, przetwarzanie oraz rozlew. Czynności te powinny być dokonywane w składzie podatkowym.
Zgodnie z definicją „składu podatkowego” znajdującą się w art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy poprzez skład ten należy rozumieć miejsce, w którym wyroby akcyzowe są:
- produkowane,
- magazynowane,
- przeładowywane,
- do którego są wprowadzane,
- z którego są wyprowadzane.
Prowadzenie składu podatkowego związane jest z koniecznością uzyskania odpowiedniego zezwolenia. W zezwoleniu tym określane jest miejsce, w którym znajduje się ów skład. Oznacza to, że wszelkie zmiany w procesie produkcji oraz miejsca jej prowadzenia będą wymagały otrzymania nowego zezwolenia.
Warto również wspomnieć, że składy podatkowe pozwalają na odsunięcie w czasie obowiązku zapłaty akcyzy. Zawieszenie poboru akcyzy ma miejsce wówczas, gdy mimo zaistnienia obowiązku podatkowego nie powstaje zobowiązanie podatkowe, tj. w praktyce oznacza to odroczenie zapłaty podatku.
Podstawa opodatkowania piwa
Sposobów opodatkowania piwa jako wyrobu akcyzowego jest kilka. Może ona zależeć od liczby wytworzonych hektolitrów, stopnia Plato czy też zawartości alkoholu w gotowym produkcie. Ustawodawca krajowy w omawianym przepisie w ust. 3 zadecydował, że na terytorium RP za podstawę opodatkowania uznaje się liczbę hektolitrów za każdy stopień Plato.
Pojęcie „stopnia Plato” zostało zdefiniowane w Rozporządzeniu ministra finansów z 13 lutego 2009 roku w sprawie metod ustalania parametrów służących do określenia podstawy opodatkowania piwa. Zgodnie z jego treścią za 1 stopień Plato uważa się ułamek masowy o wartości 1% m/m ekstraktu brzeczki podstawowej, obliczony na podstawie zawartości alkoholu oraz zawartości ekstraktu rzeczywistego w gotowym wyrobie, przy czym zawartość ekstraktu brzeczki podstawowej oblicza się z dokładnością do 0,1%.
Stawka podatku akcyzowego na piwo
Ustawa o podatku akcyzowym została wprowadzona na podstawie wspomnianych na wstępie aktów UE, mimo to nie czerpie z niej tych „dobrych” rozwiązań. W dyrektywie 92/84/EWG ustalono minimalną stawkę akcyzy na piwo na poziomie 0,748 euro za 1hl/stopień Plato. Z kolei w art. 94 ust. 4 ustawy rząd polski uznał, że odpowiednią wartością będzie 12,04 zł od 1 hektolitra za każdy stopień Plato gotowego wyrobu. Stawka krajowa znacznie odbiega od wytycznych ustawodawcy unijnego, nawet uwzględniając obecnie galopującą inflację.
Akcyza na piwo – jak ustalić stawkę?
Znając podstawę opodatkowania oraz stawkę, możemy teraz wskazać, jak powinno się wyliczać wysokość akcyzy. Do jej ustalenia potrzebujemy 3 danych:
- aktualną stawkę podatku,
- liczbę hektolitrów gotowego piwa,
- ekstrakt brzeczki początkowej wyrażony w stopniach Plato.
Przykład 1.
Browar ABC sprzedał 1000 hektolitrów piwa (tj. 100 000 litrów) o ekstrakcie początkowym 12%. Zgodnie z ustawą akcyza powinna zostać wyliczona za pomocą wzoru – stawka x hektolitry x stopień Plato, tj.: 1000 hl x 12% x 12,04 zł = 1 444,80 zł. Daje to 0,72 gr na każdą półlitrową butelkę piwa podatku akcyzowego.
Zwolnienie podatkowe
Od każdej zasady istnieją wyjątki, tak jest również w tym wypadku. Od akcyzy zwolnieni są podatnicy produkujący piwo, którzy w roku kalendarzowym wyprodukowali do 200 000 hektolitrów piwa. Zwolnienie to jednak nie jest całkowite, a wynosi 50% kwoty akcyzy obliczonej na podstawie wyżej opisanych zasad. Zwolnienie to jest zatem realizowane przez obniżenie należnej kwoty akcyzy o kwotę przysługującego zwolnienia. Ulga nie jest jednak należna każdemu podatnikowi, który spełnia powyższe wymogi. Istnieją tutaj pewne ograniczenia. Zwolnienie podatkowe stosuje się do podatników:
- prawnie i ekonomicznie niezależnych od innych przedsiębiorców wytwarzających piwo,
- posiadających miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w odrębnym miejscu niż inni przedsiębiorcy zajmujący się produkcją piwa,
- niewytwarzających piwa na podstawie licencji uzyskanych od innych przedsiębiorców.
Powyższe oznacza, że ulgi nie zastosują przede wszystkim przedsiębiorcy, którzy wyłącznie rozlewają piwo wytworzone przez innych producentów.
Podsumowanie, piwo jako towar luksusowy podlega opodatkowaniu podatkiem akcyzowym. Nierozerwalnie wiąże się to z jego ceną, która na przestrzeni lat wzrosła niemalże dwukrotnie. Nie ma się co dziwić, ponieważ stawka podatku od 2015 roku urosła z 7 zł do przeszło 12 zł za 1 hektolitr za każdy stopień Plato gotowego wyrobu. Do 2027 roku ma to się jeszcze zmienić i podskoczyć o kolejne 10%. Jedynym pocieszeniem dla przedsiębiorców i „smakoszy” tego napoju jest to, że piwa do 0,5% objętości alkoholu nie są traktowane jako wyrób akcyzowy, dzięki czemu piwa free powinny pozostać w rozsądnych przedziałach cenowych.
