Podatek akcyzowy to danina zaliczana do grona podatków pośrednich. Jednolite zasady dotyczące akcyzy obowiązują we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej. Akcyzę wlicza się do ceny wybranych grupy towarów. Ile ona wynosi oraz czego dokładnie dotyczy? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym artykule.
Podatek akcyzowy - definicja
Akcyza to podatek zaliczany do grona podatków pośrednich. Innym przykładem podatku pośredniego jest VAT. Akcyzę i VAT różni jednak wiele. Przede wszystkim, akcyza w porównaniu z VAT-em nie jest daniną powszechnie stosowaną.
Akcyzę nalicza się wyłącznie przy określonych kategoriach wyrobów. Podatek akcyzowy wyróżnia się charakterem cenotwórczym. Jest wliczany w cenę sprzedawanych towarów, zatem obciąża osoby nabywające konkretne produkty.
W jakim celu stosuje się akcyzę?
Podstawowym celem stworzenia podatku akcyzowego było ograniczenie spożycia niektórych dóbr, które są szkodliwe dla zdrowia. Innym powodem jest znaczna akumulacja zysku - niskie koszty produkcji oraz bardzo duże zapotrzebowanie. Podatek akcyzowy, podobnie jak podatek VAT zaliczany jest do grona najważniejszych źródeł dochodu państwa.
Akcyza - regulacje prawne
Polskie akty prawne tworzono na bazie tych unijnych regulacji. W przepisach dotyczących akcyzy jest mowa o tym, które wyroby są objęte tym podatkiem oraz jaka jest jego wysokość. Znajdują się też informacje na temat tego, jak powinno wyglądać prawidłowe oznaczanie znakami akcyzy.
Na które towary nakłada się podatek akcyzowy?
Podatkiem akcyzowym objęte są następujące rodzaje wyrobów:
wyroby energetyczne,
energia elektryczna,
napoje alkoholowe,
wyroby tytoniowe,
susz tytoniowy,
płyn do papierosów elektronicznych,
wyroby nowatorskie.
Znaki akcyzowe
Wszystkie wyroby akcyzowe oznacza się specjalnymi znakami akcyzowymi. Podmiotem odpowiedzialnym za określanie wyglądu tych znaków jest Minister Finansów. Dzięki nim łatwo można zweryfikować, czy dany wyrób akcyzowy jest legalny. Obecność prawidłowego znaku na danym wyrobie świadczy o tym, że dany podmiot posiada prawo do ich sprzedawania.
Znaki akcyzy dzieli się na:
podatkowe znaki akcyzy - potwierdzają one wpłatę kwoty stanowiącej wartość podatkowych znaków akcyzy,
legalizacyjne znaki akcyzy - potwierdzają one prawo konkretnego podmiotu zobowiązanego do oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy do ich sprzedaży w sposób legalny.
Na wyrobach tytoniowych i alkoholowych umieszczana jest banderola - papierowa opaska. Jej obecność potwierdza, że producent bądź importer opłacił należny podatek akcyzowy na rzecz państwa.
Które czynności wiążą się z wymogiem opłacenia podatku akcyzowego?
Obowiązek odprowadzania podatku akcyzowego dotyczy producentów i importerów wyrobów akcyzowych, którzy wykonują czynności wskazane w wymienionej wcześniej ustawie. Chodzi tu o czynności takie jak:
sprzedaż wyrobów akcyzowych,
produkcja wyrobów akcyzowych,
eksport i import wyrobów akcyzowych,
wyprowadzenie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego,
fakt posiadania bądź nabycia przez dany podmiot wyrobów akcyzowych, w przypadku gdy od wyrobów nie uiszczono akcyzy we właściwej wysokości.
Kto musi płacić podatek akcyzowy?
W artykule 13 ustawy o podatku akcyzowym czytamy, że podatnikiem akcyzy jest "osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą lub wobec której zaistniał stan faktyczny podlegający opodatkowaniu akcyzą".
Dalej ustawodawca wymienia, które konkretnie podmioty oraz w jakich okolicznościach są zobowiązane do uiszczenia podatku akcyzowego. Czytamy tam, że obowiązek płacenia akcyzy dotyczy następujących osób:
"nabywających lub posiadających wyroby akcyzowe znajdujące się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli od wyrobów tych nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości, a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony
będących nabywcą końcowym zużywającym energię elektryczną, jeżeli od tej energii nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości i nie można ustalić podmiotu, który dokonał sprzedaży tej energii elektrycznej nabywcy końcowemu;
będących nabywcą lub posiadaczem suszu tytoniowego niebędących podmiotem prowadzącym skład podatkowy, pośredniczącym podmiotem tytoniowym, grupą producentów, organizacją producentów lub producentem surowca tytoniowego, który wyprodukował susz tytoniowy, jeżeli nie została od niego zapłacona akcyza w należnej wysokości i nie można ustalić podmiotu, który dokonał sprzedaży suszu tytoniowego;
u których powstają ubytki wyrobów akcyzowych lub doszło do całkowitego zniszczenia wyrobów akcyzowych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 20, również gdy nie jest właścicielem tych wyrobów akcyzowych;
będących przedstawicielem podatkowym;
będących zarejestrowanymi odbiorcami, z wyłączeniem zarejestrowanego odbiorcy posiadającego zezwolenie na jednorazowe nabycie wyrobów akcyzowych jako zarejestrowany odbiorca - z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych na rzecz innego podmiotu;
będących zarejestrowanymi wysyłającymi, jeżeli wysyła z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy wyroby akcyzowe z miejsca importu;
dokonujących użycia lub sprzedaży wyrobów węglowych, które uzyskały w drodze czynu zabronionego pod groźbą kary;
będących pośredniczącym podmiotem tytoniowym zużywającym susz tytoniowy;
będących podmiotem prowadzącym skład podatkowy zużywającym susz tytoniowy do innych celów niż produkcja wyrobów tytoniowych lub wyrobów nowatorskich;
będących pośredniczącym podmiotem węglowym używającym wyrobów węglowych;
będących finalnym nabywcą węglowym - w przypadku, o którym mowa w art. 9a ust. 1 pkt 5;
będących pośredniczącym podmiotem gazowym używającym wyrobów gazowych;
będących finalnym nabywcą gazowym - w przypadku, o którym mowa w art. 9c ust. 1 pkt 5;
będących przedsiębiorstwem w spadku".
Ile wynosi podatek akcyzowy?
Stawki podatku akcyzowego są mocno zróżnicowane. W zależności od tego, o jaki rodzaj wyrobu chodzi, mogą one być wyrażone w formie procentowej lub kwotowej. Zdecydowanie częściej stosowane są stawki kwotowe. Określają one kwotę podatku, która przypada na jednostkę opodatkowania, czyli dokładnej ilości wyrobów akcyzowych sprzedawanych przez dany podmiot. Stawki procentowe stosuje się z kolei przy opodatkowaniu samochodów osobowych.
Charakterystycznym przykładem jest sposób obliczania należnego podatku od wyrobów tytoniowych i wyrobów nowatorskich. W tym przypadku łączy się stawki procentowe i kwotowe.
