Centralny Rejestr Podmiotów Akcyzowych - zasady funkcjonowania

Centralny Rejestr Podmiotów Akcyzowych to obok rejestru podatników VAT kolejny rejestr podatników, których przedmiotem obrotu są wyroby akcyzowe. W jaki sposób działa? Kto jest zobligowany do rejestracji? Jak określić status podatnika? Na te i wiele innych wątpliwości podatników odpowiedziano w niniejszej publikacji.

Centralny Rejestr Podmiotów Akcyzowych

W lutym 2021 roku nastąpiła rewolucja w zakresie odejścia od papierowych zgłoszeń rejestrowych AKC-R dotyczących podmiotów akcyzowych.

Zastąpił je nowy centralny system (usługa administracyjna) zwany Centralnym Rejestrem Podmiotów Akcyzowych (dalej: CRPA). Jest on prowadzony w formie elektronicznej, a zatem korzystanie z niego odbywa się wyłącznie w tej formie.

Co ciekawe, rejestry podmiotów akcyzowych wcześniej miały charakter lokalny, a więc obsługiwane były przez naczelników urzędów skarbowych. CRPA obsługiwany już jest przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej.

Centralny Rejestr Podmiotów Akcyzowych oferuje elektroniczną usługę rejestrową dla podmiotów akcyzowych za pomocą Platformy Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (zwaną dalej PUESC).

Kogo dotyczy obowiązek rejestracji w CRPA i w jakim terminie?

W art. 16 Ustawy o podatku akcyzowym (zwanej dalej ustawą o podatku akcyzowym) określono szereg podmiotów akcyzowych zobowiązanych do rejestracji w systemie CRPA. Wyróżnić tutaj należy nie jedną cechę rejestracji, a dwie fundamentalne, tzn.:

1. ze względu na rodzaj podmiotu akcyzowego dokonującego rejestracji;

2. ze względu na konkretny moment dokonania obligatoryjnej rejestracji podmiotów akcyzowych uzależniony ściśle od rodzaju podmiotu.

• wykonywać czynności podlegające opodatkowaniu akcyzą – obowiązek rejestracji musi nastąpić wówczas przed dniem wykonania pierwszej takiej czynności;

• wykonywać czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie – obowiązek rejestracji musi nastąpić wtedy przed dniem wykonania pierwszej czynności z wykorzystaniem tych wyrobów;

• wykonywać czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy opodatkowanych zerową stawką akcyzy ze względu na ich przeznaczenie – obowiązek rejestracji w takiej sytuacji musi nastąpić przed dniem wykonania pierwszej czynności z wykorzystaniem tych wyrobów;

• dokonywać nabycia wewnątrzwspólnotowego alkoholu etylowego całkowicie skażonego środkiem skażającym dopuszczonym we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej lub dodatkowymi środkami skażającymi dopuszczonymi przez państwo członkowskie Unii Europejskiej, w którym skażenie następuje, na podstawie Rozporządzenia Komisji (WE) nr 3199/93 z dnia 22 listopada 1993 roku w sprawie wzajemnego uznawania procedur całkowitego skażenia alkoholu etylowego do celów zwolnienia z podatku akcyzowego – obowiązek rejestracji w tych okolicznościach musi nastąpić przed dniem dokonania pierwszego nabycia wewnątrzwspólnotowego tego alkoholu.

Prawodawca powiększył katalog podmiotów akcyzowych zobligowanych do rejestracji w systemie CRPA. Ich wykaz oraz moment obowiązkowej rejestracji przedstawia poniższa tabela.

Ponadto, co niezwykle ważne, zgłoszenia rejestracyjnego może także dokonać osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, zużywająca wyroby akcyzowe objęte zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, tzn. używane do celów opałowych, pozostałe węglowodory gazowe o kodach CN od 2711 12 11 do 2711 19 00 zwolnione z akcyzy na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy o podatku akcyzowym.

Kto nie ma obowiązku rejestracji w systemie CRPA?

Poza wyżej wymienionymi podmiotami zobligowanymi do rejestracji jako podmioty akcyzowe w systemie CRPA występuje także katalog podmiotów niepodlegających temu obowiązkowi. Rejestracja do podmiotów akcyzowych nie odnosi się do:

1. podmiotów produkujących energię elektryczną z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW, która jest zużywana przez te podmioty, pod warunkiem, że od wyrobów energetycznych wykorzystywanych do produkcji tej energii elektrycznej została zapłacona akcyza w należnej wysokości;

2. podmiotów zużywających wyroby akcyzowe – używane do celów opałowych, pozostałe węglowodory gazowe o kodach CN od 2711 12 11 do 2711 19 00 zwolnione z akcyzy na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy o podatku akcyzowym, ze zbiornika zasilającego zbiorcze instalacje licznikowe;

3. zużywających podmiotów gospodarczych nabywających wyroby akcyzowe objęte zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie (art. 32 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o podatku akcyzowym), które odbierane są wyłącznie odpowiednio na płycie lotniska bezpośrednio do zbiornika na stałe zamontowanego na statku powietrznym albo ze zbiornika zamontowanego na stałe w porcie bezpośrednio do zbiornika na stałe zamontowanego na jednostce pływającej;

4. zużywających podmiotów olejowych.

Zużywający podmiot gospodarczy a zużywający podmiot olejowy

Istota podmiotów objętych zwolnieniem z obowiązku rejestracji do systemu CRPA wymienionych w punkcie 3 i 4 wymagają dookreślenia. Należy pamiętać, że w zgłoszeniu rejestracyjnym do systemu CRPA podmiot musi zidentyfikować i podać swój status jako status podmiotu akcyzowego.

Zużywający podmiot gospodarczy to taki, który ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium RP lub jest przedsiębiorcą zagranicznym posiadającym oddział z siedzibą na terytorium RP i jest utworzony na warunkach oraz zasadach określonych w Ustawie z dnia 6 marca 2018 roku o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium RP.

Zużywający podmiot gospodarczy musi dokonać zgłoszenia rejestracyjnego do rozliczania podatku akcyzowego, zużywać wyroby akcyzowe na terytorium RP w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (dot. wyrobów akcyzowych wyszczególnionych w załączniku nr 2 do ustawy o podatku akcyzowym), opodatkowane zerową stawką akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, do celów uprawniających do zastosowania tej stawki akcyzy.

Oprócz tego zużywający podmiot gospodarczy objęty zwolnieniem nabywa wyroby akcyzowe zwolnione z podatku akcyzowego ze względu na ich przeznaczenie określone w art. 32 ust. 1 pkt 1 i 2 i odbiera je wyłącznie odpowiednio na płycie lotniska bezpośrednio do zbiornika na stałe zamontowanego na statku powietrznym albo ze zbiornika zamontowanego na stałe w porcie bezpośrednio do zbiornika na stałe zamontowanego na jednostce pływającej.

Z kolei drugi podmiot – zużywający podmiot olejowy to podmiot mający miejsce zamieszkania, miejsce pobytu, siedziby lub prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium RP lub przedsiębiorca zagraniczny prowadzący działalność gospodarczą na terytorium RP na warunkach i zasadach określonych w Ustawie z dnia 6 marca 2018 roku o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zużywający podmiot olejowy w odróżnieniu od zużywającego podmiotu gospodarczego zużywa do celów opałowych wyroby akcyzowe nieobjęte zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie (określone art. 89 ust. 1 pkt 9, 10 i pkt 15 lit. a ustawy o podatku akcyzowym) oraz dokonuje zgłoszenia rejestracyjnego uproszczonego określonego w art. 16b ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym.

Rejestracja w systemie CRPA

Jak już wcześniej wspomniano, podstawową i niezwykle ważną kwestią dotyczącą rejestracji podmiotu akcyzowego do systemu CRPA jest moment rejestracji. Podmiot zobowiązany do rejestracji w systemie CRPA musi zrealizować tę czynność:

1. zanim w ogóle rozpocznie działalność gospodarczą dotyczącą sprzedaży wyrobów akcyzowych lub

2. zanim dokona pierwszego nabycia wyrobów akcyzowych zwolnionych z podatku akcyzowego – przeznaczonych do zużycia. 

Czynności tej dokonuje za pośrednictwem usługi PUESC dostępnej pod poniższym linkiem: https://puesc.gov.pl/.

W pierwszej kolejności podmiot akcyzowy musi założyć konto za pośrednictwem platformy PUESC, aby w ogóle móc poruszać się w systemie. Po tym kroku otrzyma on indywidualny numer identyfikacyjny SISC.

Do rejestracji w CRPA podmiot akcyzowy musi dysponować poniższymi danymi lub dokumentami:

• datą rozpoczęcia działalności obejmującej wyroby akcyzowe;

• kodami CN zużywanych wyrobów akcyzowych zwolnionych z podatku akcyzowego;

• potwierdzeniem zapłaty opłaty skarbowej (jeżeli zgłoszenia dokonuje pełnomocnik podmiotu akcyzowego, opłata wynosi 17 zł, jeżeli zgłoszenia dokonuje podmiot – wówczas rejestracja jest darmowa);

• upoważnieniem pełnomocnika, chyba że rejestracji dokonuje osoba uprawniona do reprezentacji podmiotu akcyzowego lub podmiot posiadający już upoważnienie zarejestrowane na platformie PUESC;

• podpis elektroniczny.

Co niezwykle ważne, wniosek rejestracyjny do systemu CRPA podmiot akcyzowy może podpisać:

1. kwalifikowanym podpisem elektronicznym,

2. profilem zaufanym,

3. podpisem osobistym,

4. certyfikatem celnym.

Warto podkreślić, że nowe podmioty nieposiadające jeszcze konta w systemie PUESC czy te, które nie rejestrowały się nigdy w rejestrze podmiotów akcyzowych, mają obowiązek przed dokonaniem rejestracji uzyskania specjalnego numeru EORI (usługa dostępna w PUESC). Numer EORI jest niezbędny w trakcie dokonywania zgłoszeń celnych, a więc należy go uzyskać jeszcze przed rejestracją do systemu CRPA.

Status podmiotu akcyzowego

W trakcie dokonywania rejestracji do rejestru podmiotów akcyzowych podmiot jest zobligowany do zidentyfikowania swojego statusu i podania go w zgłoszeniu rejestracyjnym.

Powyższej (w tabeli) precyzyjnie określono większość rodzajów podmiotów zobligowanych do dokonania rejestracji w systemie CRPA, co niezwykle ułatwi określenie właściwego statusu przez podmiot akcyzowy. 

Dookreślenia wymaga jednak status pośredniczącego podmiotu węglowego. To podmiot posiadający siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium RP, który zarejestrował się w rejestrze podmiotów akcyzowych oraz:

• realizuje sprzedaż, dostawę wewnątrzwspólnotową, nabycie wewnątrzwspólnotowe, import lub eksport wyrobów węglowych, lub

• używa wyrobów węglowych do celów objętych zwolnieniem od akcyzy i do celów nieobjętych zwolnieniem od akcyzy, lub

• używa wyrobów węglowych do celów objętych zwolnieniem od akcyzy i do celów niepodlegających opodatkowaniu akcyzą

Natomiast pośredniczący podmiot gazowy to podmiot posiadający siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium RP lub posiadający koncesję na obrót gazem ziemnym na terytorium RP, który zarejestrował się w rejestrze podmiotów akcyzowych oraz:

• realizuje sprzedaż, dostawę wewnątrzwspólnotową, nabycie wewnątrzwspólnotowe, import lub eksport wyrobów gazowych, lub

• używa wyrobów gazowych do celów objętych zwolnieniem od akcyzy i do celów nieobjętych zwolnieniem od akcyzy bądź zerową stawką akcyzy, lub

• jest spółką prowadzącą giełdę towarową w rozumieniu Ustawy z dnia 26 października 2000 roku o giełdach towarowych, nabywającą wyroby gazowe z tytułu pełnienia funkcji opisanej w art. 5 ust. 3a Ustawy z dnia 26 października 2000 roku o giełdach towarowych, lub

• jest towarowym domem maklerskim lub domem maklerskim w rozumieniu Ustawy z dnia 26 października 2000 roku o giełdach towarowych, nabywającym wyroby gazowe z tytułu pełnienia funkcji opisanej w art. 9 ust. 2 Ustawy z dnia 26 października 2000 roku o giełdach towarowych lub nabywającym wyroby gazowe na rachunek dającego zlecenie na rynku regulowanym w rozumieniu Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi, lub

• jest giełdową izbą rozrachunkową, Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych S.A. lub spółką, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi, nabywającymi wyroby gazowe z tytułu pełnienia funkcji opisanej w art. 9 ust. 2 Ustawy z dnia 26 października 2000 roku o giełdach towarowych, lub

• jest spółką prowadzącą jednocześnie izbę rozliczeniową i izbę rozrachunkową w rozumieniu Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi, nabywającą wyroby gazowe z tytułu pełnienia funkcji, o której mowa w art. 68a ust. 14 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi, lub w celu rozliczenia i rozrachunku transakcji zawieranych na rynku regulowanym.

Data rozpoczęcia 

Podmiot akcyzowy dokonujący zgłoszenia rejestracyjnego do CRPA ma obowiązek określić datę rozpoczęcia działalności charakteryzującej nabyciem, zbyciem wyrobów akcyzowych. Data ta oznacza faktyczny moment rozpoczęcia tej działalności, czyli nawet jeżeli rozpoczęto ją dość dawno, to należy wpisać właśnie tę datę. 

Ponadto, jeżeli przed rokiem 2021 podmiot prowadził działalność dotyczącą wyrobów akcyzowych nieobjętą obowiązkiem rejestracyjnym, a w roku 2021 została ona objęta obowiązkiem rejestracyjnym, to w miejscu przeznaczonym na określenie daty rozpoczęcia działalności akcyzowej podmiot wpisuje przeszłą datę rozpoczęcia tej działalności.

Właściwość naczelnika urzędu skarbowego

Określenie naczelnika urzędu skarbowego jest jednym z najważniejszych elementów procesu zgłoszeniowego do systemu CRPA.

W identyfikacji właściwego naczelnika urzędu skarbowego pomocny będzie art. 14 ustawy o podatku akcyzowym. Wybór prawidłowego naczelnika urzędu skarbowego ułatwi także poniższa tabela.

Właściwość miejscowa naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego i dyrektora izby administracji skarbowej na potrzeby zgłoszenia rejestracyjnego w CRPA
Zależność podlegania	Czynności i stany faktyczne
Ze względu na odpowiednio miejsce wykonania czynności lub wystąpienia stanu faktycznego	Podlegające opodatkowaniu akcyzą
Ze względu na miejsce wykonywania czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych	Objęte zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie lub wyroby akcyzowe wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o podatku akcyzowym, opodatkowane zerową stawką akcyzy ze względu na ich przeznaczenie
Jeżeli czynności wykonywane lub stany faktyczne występują na obszarze właściwości miejscowej dwóch lub większej liczby organów podatkowych, właściwość miejscową ustala się dla: osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej – ze względu na adres ich siedziby, osób fizycznych – ze względu na adres ich zamieszkania	czynności podlegające opodatkowaniu akcyzą,  czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie lub  czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy, opodatkowanych zerową stawką akcyzy ze względu na ich przeznaczenie.
W przypadku gdy czynności podlegające opodatkowaniu akcyzą są wykonywane lub stany faktyczne podlegające opodatkowaniu akcyzą występują na obszarze właściwości miejscowej dwóch lub więcej organów podatkowych, organem podatkowym właściwym miejscowo może być jeden z tych organów, wybrany przez podatnika	Podmiot akcyzowy dokonuje wyboru za pomocą wskazania dokonanego w oświadczeniu złożonym do wybranego organu podatkowego oraz organu podatkowego właściwego dla podatnika

Polecamy:

KSeF a wybór programu do fakturowania