Brak odbioru przesyłki za pobraniem a prawa przedsiębiorcy

Przedsiębiorcy oferują usługi umożliwiające błyskawiczny dostęp do zakupionych produktów, m.in umożliwiając klientom zakup produktu z płatnością za pobraniem. Jest to opcja chętnie wybierana przez konsumentów, którzy opłacają zakupy dopiero w chwili ich otrzymania, co teoretycznie daje im możliwość wcześniejszego zapoznania się z produktem. Mimo tego zdarza się, że występuje brak odbioru przesyłki za pobraniem przez konsumenta, w wyniku czego wraca ona do sprzedawcy. Jakie prawa w takiej sytuacji ma przedsiębiorca, który otrzymał produkt z powrotem oraz poniósł dodatkowe koszty wysyłki i zwrotu?

Co ważne, w przypadku gdy przedsiębiorca wysłał klientowi przesyłkę za pobraniem, w wyniku zawartej umowy sprzedaży, pomimo nieodebrania przesyłki, umowa nadal wiąże jej strony.

Sprzedawca w ramach umowy sprzedaży zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. W związku z tym, że umowa jest ważna obie strony umowy mają prawo egzekwować wywiązanie się z obowiązków przez drugą strony umowy.

Niewykonanie umowy przez kupującego

Wskutek niewykonania umowy przez kupującego przedsiębiorca ma kilka możliwości:

1. Sprzedawca może domagać się należytego wykonania umowy sprzedaży poprzez żądanie odebrania towaru, zapłaty ceny oraz poniesienia kosztów pierwszej wysyłki oraz kosztów wysyłki powtórnej.
2. Sprzedawca może domagać się należytego wykonania umowy sprzedaży poprzez żądanie odebrania towaru, zapłaty ceny oraz poniesienia kosztów pierwszej wysyłki oraz kosztów wysyłki powtórnej, a także tytułem naprawienia szkody wynikłej z nienależytego wykonania umowy może oczekiwać poniesienia kosztów wysyłki zwrotnej. 
3. Sprzedawca może wezwać klienta do wykonania umowy sprzedaży, wskazując w tym celu odpowiedni termin, pod rygorem, że w razie jego bezskutecznego upływu odstąpi od umowy sprzedaży. Po upływie wyznaczonego terminu i braku realizacji umowy ze strony kupującego sprzedawca powinien złożyć klientowi oświadczenie o odstąpieniu od umowy sprzedaży. Skutkiem złożonego odstąpienia jest to, że własność towaru będącego przedmiotem umowy sprzedaży wraca do sprzedawcy. Sprzedawca nie ma obowiązku ponownej wysyłki towaru. 
4.  Sprzedawca może wezwać klienta do wykonania umowy sprzedaży wskazując w tym celu odpowiedni termin, pod rygorem, że w razie jego bezskutecznego upływu odstąpi od umowy sprzedaży. Po upływie wyznaczonego terminu i braku realizacji umowy ze strony kupującego sprzedawca powinien złożyć klientowi oświadczenie o odstąpieniu od umowy sprzedaży. Ponadto sprzedawca dodatkowo domaga się od klienta naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Szkoda obejmuje nie tylko koszt wysyłki za pobraniem, lecz także wszelkie inne wydatki, które przedsiębiorca będzie w stanie udowodnić, a które powstały w związku z niewykonaniem umowy przez kupującego. Mając na uwadze art. 471 Kodeksu Cywilnego dochodzone przez sprzedawcę koszty powinny odpowiadać rzeczywiście poniesionej przez niego szkodzie. 

Instrumenty, którymi posługuje się przedsiębiorca w odniesieniu do nierzetelnego kupującego powinny mieścić się w granicach prawa. Nakładanie na konsumenta kar umownych np. w regulaminie sklepu internetowego, może stanowić klauzulę abuzywną oraz praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Formami, które mogą zabezpieczyć interes sprzedawcy jest umowne prawo odstąpienia, bez konieczności wyznaczania dodatkowego terminu do realizacji umowy lub zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej do czasu uiszczenia ceny przez kupującego.

Odstąpienie od umowy

Odmienna sytuacja ma miejsce wówczas gdy klient po zakupie towaru, a przed jego odebraniem odstępuje od umowy w terminie 14 dni, do czego ma prawo na podstawie art. 27 ustawy o prawach konsumenta. Odstąpienie wywołuje określone skutki prawne. Umowa sprzedaży jest traktowana za niebyłą, a sprzedawca nie ma prawa domagać się zapłaty ceny produktu.

Zgodnie z art. 32 ustawy przedsiębiorca ma obowiązek niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o odstąpieniu od umowy, zwrócić konsumentowi wszystkie dokonane przez niego płatności, w tym koszty dostarczenia rzeczy, dokonując zwrotu płatności przy użyciu takiego samego sposobu zapłaty, jakiego użył konsument, chyba że konsument wyraźnie zgodził się na inny sposób zwrotu, który nie wiąże się dla niego z żadnymi kosztami. Jeżeli konsument wybrał sposób dostarczenia rzeczy inny niż najtańszy zwykły sposób dostarczenia oferowany przez przedsiębiorcę, przedsiębiorca nie jest zobowiązany do zwrotu konsumentowi poniesionych przez niego dodatkowych kosztów.

Z powyższego wynika, że sprzedawca zobowiązany jest do zwrotu kosztów przesyłki do klienta w wysokości najtańszego zwykłego sposobu dostarczenia oferowanego w określonym przypadku przez przedsiębiorcę.

Art. 34 ust. 2 o prawach konsumenta informuje, że koszty wysyłki zwracanego towaru znajdują się po stronie kupującego. Kupujący ma obowiązek opłacić koszt kuriera, opakowania lub ponieść koszty osobistego dostarczenia produktu do siedziby firmy. Istnieją jednak dwa przypadki, w których to sprzedawca ponosi koszty dostawy zwracanych produktów:

• wówczas gdy z regulaminu wynika, że koszty zwrotów ponosi przedsiębiorca
• wówczas, gdy sprzedawca przed zawarciem umowy na odległość nie informuje kupującego o tym, że koszty przesyłki ponosi konsument.

Koszty czynności windykacyjnych

Wątpliwości mogą pojawiać się także w odniesieniu do obciążenia konsumentów kosztami upomnienia, w szczególności wówczas gdy klient nie odebrał towaru jednocześnie nie odstępując od umowy. W przypadku zawierania umów z konsumentami, brak jest dowolności w zakresie stosowania upomnień. W prowadzonym przez Prezesa UOKIK-u rejestrze klauzul niedozwolonych pod numerem 978, pośród postanowień niewiążących w stosunku do konsumenta, umieszczone zostały między innymi zapisy nakładające na konsumenta:

• dodatkową opłatę za wysłanie upomnienia za zwłokę w zapłacie raty w wysokości 20 zł 
• dodatkową opłatę za wysłanie wezwania do zapłaty raty w wysokości 30 zł 
• dodatkową opłatę za wysłanie przedsądowego wezwania do zapłaty w wysokości 50 zł 
• dodatkową opłatę za monit telefoniczny w wysokości 20 zł

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia 9 października 2006 r. (sygn. XVII AmC 101/05), wskazał, że opłaty za poszczególne czynności windykacyjne uznane zostały za rażąco wygórowane, sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszające interesy konsumenta. Zostały one ustalone w oderwaniu od rzeczywistych nakładów powoda, znacznie je przewyższając. Zakaz stosowania zbliżonych klauzul w obrocie konsumenckim został również potwierdzony poprzez wpisanie w kolejnych latach na listę klauzul niedozwolonych bardzo zbliżonych postanowień pod numerami 1767, 1768, 1796, 1955 oraz 1956. Zostały one uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszające prawa konsumenta, tym samym nie powinny być stosowane w obrocie konsumenckim.  

Umowa pomiędzy sprzedawcą, a konsumentem powinna wprost określać, w jakim trybie wierzyciel może wykonywać poszczególne czynności windykacyjne oraz z jaką częstotliwością. Ich wartość powinna być adekwatna do faktycznie podejmowanych przez przedsiębiorcę czynności. Opłaty windykacyjne winny być ustalone na rozsądnym poziomie i nie mogą godzić w interesy konsumenta. Zakres kosztów związanych z czynnościami windykacyjnymi, determinujący ich wysokość, powinien zostać przedstawiony w umowie w taki sposób, aby w świetle doświadczenia życiowego oraz logiki nie budził żadnych wątpliwości. Pobierane opłaty za czynności windykacyjne nie mogą bowiem stanowić kary, a jedynie wyrównanie poniesionych przez sprzedawcę kosztów powstałych na skutek niewykonywania zobowiązania przez dłużnika. Stanowisko to zostało potwierdzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19.01.2018 r sygn. III Ca 1832/17.

Nie budzi natomiast nakładania na konsumenta kosztów czynności windykacyjnych, wówczas gdy odstąpił od umowy. Art. 27 ustawy o prawach konsumenta, określa wprost jakie koszty ponosi konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, a następnie w ustawowym terminie odstąpił od umowy. Konsument, odstępując od umowy, może zostać obciążony jedynie kosztami wynikającymi z różnicy między kosztami wybranego przez konsumenta sposobu dostawy a ceną najtańszego zwykłego sposobu dostawy (art. 33), bezpośrednimi kosztami zwrotu rzeczy, chyba że przedsiębiorca zgodził się je ponieść (art. 34 ust. 2), kosztami świadczeń spełnionych do chwili odstąpienia przez konsumenta od umowy, jeżeli uprzednio zgłosił on żądanie spełnienia świadczenia przed upływem terminu do odstąpienia od umowy.

Podstawa prawa

• Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U z 2021 r. poz. 2349 t.j.).

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 2021 poz. 2459 t.j.).

Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.

Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.