Od kilku lat wiele mówi się o tzw. kredytach frankowych. Słysząc to sformułowanie można odnieść wrażenie, że chodzi o kredyty wypłacone we franku szwajcarskim. Czy jest to słuszne skojarzenie? Czy rzeczywiście kredytobiorcy w Polsce masowo pożyczyli od banków franki szwajcarskie? Czy kredyty te można nazwać kredytami walutowymi? Warto wyjaśnić te kwestie, aby dobrze zrozumieć, na czym polega problem z frankowiczami.
Kredyty frankowe były bardzo chętnie udzielane przez banki w latach 2005-2012. Czy jednak z jakiegoś szczególnego powodu polscy kredytobiorcy w tamtym okresie masowo potrzebowali franków szwajcarskich? Odpowiedź brzmi oczywiście: nie. Kredyty te były wypłacane w złotówkach i spłacane także najczęściej w złotówkach. Kredytobiorcy potrzebowali złotówek, aby zapłacić deweloperom za mieszkania lub za budowę domów na terenie Polski. Kredytobiorcy ci zarabiali w złotówkach i określoną ilość złotówek przeznaczali na spłatę rat kredytowych. Nie można zatem powiedzieć, że kredyty te zostały udzielone we franku szwajcarskim.
Kredyt waloryzowany i jego rodzaje
Mówiąc o kredytach frankowych, mówimy o pewnym rodzaju kredytów złotówkowych, w których kurs franka szwajcarskiego pełnił funkcję waloryzacyjną. Banki udzielały dwóch rodzajów takich kredytów – indeksowanych i denominowanych.
Kredyt frankowy indeksowany
Kredyt indeksowany – najczęściej spotykany rodzaj kredytu wśród kredytów frankowych. Tego rodzaju kredytów udzielały m.in. mBank, Santander, Santander Consumer Bank, BPH, Millennium, Getin Noble Bank i Alior Bank. Charakteryzuje się on tym, że kwota kredytu w umowie była oznaczona w złotówkach i bank wpłacał kredytobiorcy złotówki, przy czym w momencie wypłaty kwota kredytu była przez bank przeliczana na franki szwajcarskie. Od tej pory do końca spłaty kredytu saldo zadłużenia pozostawało wyrażone we franku szwajcarskim.
Przykład 1.
Kwota kredytu w umowie oznaczona została jako 250.000 PLN i kredytobiorcy wypłacono tę kwotę. W momencie wypłaty bank przeliczył kwotę kredytu na franki po kursie 1 CHF = 2,5 PLN. Saldo zadłużenia kredytobiorcy wyniosło 100.000 CHF + odsetki + marża.
Kredyt frankowy denominowany
Kredyt denominowany – jest to rzadziej spotykany rodzaj kredytu frankowego. Tego rodzaju kredytów udzielały m.in. PKO BP, Deutsche Bank i Fortis Bank. Charakteryzuje się on tym, że kwota kredytu w umowie od początku wskazana była we franku szwajcarskim i saldo zadłużenia pozostawało wyrażone w tej walucie do końca spłaty. W momencie wypłaty kredytu bank przeliczał kwotę kredytu z franków na złotówki i wypłacał kredytobiorcy określoną ich ilość.
Przykład 2.
Kwota kredytu w umowie oznaczona została jako 100.000 CHF. W momencie wypłaty bank przeliczył kwotę kredytu na złotówki po kursie 1 CHF = 2,5 PLN. Kredytobiorca otrzymał więc 250.000 zł, ale saldo jego zadłużenia wyniosło 100.000 CHF + odsetki + marża.
Kredyty frankowe - podsumowanie
Spłata kredytów frankowych w obu przypadkach wyglądała ona tak samo. Kredytobiorcy najczęściej spłacali raty w złotówkach, a banki w momencie spłaty przeliczały raty na franki i pomniejszały frankowe saldo zadłużenia. Od 2012 roku kredytobiorcy na mocy tzw. ustawy antyspreadowej zyskali możliwość spłaty kredytów bezpośrednio w walucie waloryzacji, jednakże nie wpłynęło to na pierwotny charakter umów o kredyty frankowe.
Jak widać na obu przykładach, waloryzacja kredytu jest mechanizmem abstrakcyjnym (niejako sztucznym), gdyż obrót środków pomiędzy bankami i kredytobiorcami najczęściej odbywał się bez faktycznego wykorzystania szwajcarskiej waluty. Kredyty frankowe nigdy nie były zatem kredytami walutowymi, a jedynie kredytami złotowymi, waloryzowanymi kursem franka. Taka kwalifikacja została potwierdzona między innymi w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2019 r., IV CSK 309/18.
Na koniec można dodać, że sama idea waloryzacji kredytu co do zasady nie jest sprzeczna z prawem. Jak zawsze jednak, diabeł tkwi w szczegółach. Zapraszam do zapoznania się z artykułem pt. „O co chodzi w sprawach frankowych?”, aby dowiedzieć się, na czym polega wadliwość tych kredytów i istota spraw sądowych z nimi związanych.
