Postępująca inflacja oraz podwyżka stóp procentowych negatywnie odbijają się na finansach każdego kredytobiorcy. Banki niechętnie udzielają nowych kredytów, natomiast raty tych już istniejących są zawyżane. Czy ustawa o wsparciu kredytobiorców może zmienić tę sytuację i uczynić spłatę kredytu mniej dotkliwą?
Ustawa o wsparciu kredytobiorców
Tak naprawdę ustawa o wsparciu kredytobiorców nie jest nowym aktem prawnym, ponieważ została uchwalona 9 października 2015 roku, a więc na długo przed inflacją z 2022 roku.
Zgodnie z treścią jej art. 1 ustawa określa zasady:
- przyznawania zwrotnego wsparcia finansowego osobom fizycznym zobowiązanym do spłaty kredytu mieszkaniowego, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej oraz warunki korzystania ze wsparcia;
- przyznawania pożyczki na pokrycie pozostałej części zadłużenia oraz warunki korzystania z pożyczki na spłatę zadłużenia.
Wsparcie oraz pożyczka na spłatę zadłużenia są realizowane za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego. Źródłem finansowania wsparcia i pożyczki na spłatę zadłużenia oraz kosztów związanych z obsługą wsparcia i pożyczki na spłatę zadłużenia jest Fundusz Wsparcia Kredytobiorców.
Jak widzimy, podstawowym celem ustawy o wsparciu kredytobiorców jest więc udzielenie pomocy osobom, które zaciągnęły kredyt i ze względu na okoliczności zewnętrzne nie są w stanie regulować swoich zobowiązań bez uszczerbku dla utrzymania siebie i swoich bliskich. Wsparcie to nie oznacza jednak całkowitego anulowania kredytu, lecz przyznanie zwrotnych środków na dokonywanie bieżących spłat poszczególnych rat kredytu.
W jaki sposób udzielane jest wsparcie dla kredytobiorców?
Obecne przepisy pozwalają na wdrożenie kilku metod wsparcia dla kredytobiorców. Wśród nich najpopularniejszymi są jednak tzw. wakacje od kredytu (wprowadzenie czasowego zaprzestania spłacania rat kredytowych bez obawy o wszczęcie postępowania egzekucyjnego ze strony banku lub naliczania odsetek za zwłokę w płatności), udzielanie pożyczek z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców przeznaczanych na opłacenie wskazanych rat kredytu, stosowanie zamiennego i korzystniejszego wskaźnika WIBOR.
Wsparcie lub pożyczka na spłatę zadłużenia mogą być przyznane, jeżeli:
- w dniu złożenia wniosku o wsparcie bądź pożyczkę na spłatę zadłużenia co najmniej jeden z kredytobiorców ma status bezrobotnego lub
- wartość wskaźnika RdD przekracza 50%, lub
- miesięczny dochód gospodarstwa domowego pomniejszony o miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego nie przekracza w przypadku gospodarstwa domowego jednoosobowego dwukrotności kwoty wskazanej w art. 8 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej, zwaloryzowanej zgodnie z przepisami tej ustawy, w przypadku gospodarstwa domowego wieloosobowego – iloczynu dwukrotności kwoty wskazanej w art. 8 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej, zwaloryzowanej zgodnie z przepisami tej ustawy, i liczby członków gospodarstwa domowego kredytobiorcy.
Pamiętajmy, że wsparcie lub pożyczka na spłatę zadłużenia nie mogą być przyznane, jeżeli utrata zatrudnienia przez co najmniej jednego z kredytobiorców nastąpiła w wyniku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem przez kredytobiorcę lub rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, czyli w tzw. trybie dyscyplinarnym. Wsparcie nie może również być przyznane, jeżeli jeden z kredytobiorców uzyskał je na zasadach określonych w ustawie, chyba że nie jest ono już udzielane, a okres udzielonego wsparcia nie przekroczył 35 miesięcy. W takim przypadku łączny okres wsparcia przyznanego kredytobiorcom na spłatę kredytu mieszkaniowego nie może przekroczyć 36 miesięcy.
Wsparcie lub pożyczka na spłatę zadłużenia nie mogą być przyznane, jeżeli umowa kredytu mieszkaniowego została wypowiedziana przed złożeniem wniosku przez kredytobiorcę o udzielenie danej formy wsparcia. Wsparcie nie może być przyznane za okres, w którym co najmniej jednemu z kredytobiorców przysługuje świadczenie z tytułu utraty pracy wynikające z zawartej umowy ubezpieczenia spłaty kredytu, gwarantującej wypłatę świadczenia na wypadek utraty pracy.
Warunki wsparcia dla kredytobiorców
Wsparcie polega na przekazywaniu kredytodawcy przez Bank Gospodarstwa Krajowego kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na spłatę zobowiązań kredytobiorcy z tytułu kredytu mieszkaniowego, przez okres nie dłuższy niż 36 miesięcy. Wysokość wsparcia określa się w złotych jako równowartość przewidywanych 36 miesięcznych rat kapitałowych i odsetkowych kredytu mieszkaniowego, z tym że jeżeli wysokość przewidywanej miesięcznej raty kapitałowej i odsetkowej jest wyższa niż 2000 zł, do określenia wysokości wsparcia przyjmujemy zawsze kwotę 2000 zł.
Wsparcie jest przekazywane w ratach miesięcznych, nie wyższych niż 2000 zł, na wskazany przez kredytodawcę rachunek przeznaczony do przekazywania wsparcia. Jego dokładna wysokość i terminy przekazywania są określane w umowie zawieranej pomiędzy kredytobiorcą a kredytodawcą. Co ciekawe, wsparcia przyznanego na podstawie ustawy nie uwzględnia się przy ocenie zdolności kredytobiorcy do pokrywania w całości lub części świadczeń wynikających z umowy kredytu mieszkaniowego.
Wniosek o przyznanie wsparcia dla kredytobiorcy
Wsparcie kredytobiorcy nie jest udzielane automatycznie, w tym celu zainteresowana osoba musi złożyć do swojego kredytodawcy stosowny wniosek. We wniosku kredytobiorca:
- podaje imię i nazwisko, adres miejsca zamieszkania, numer PESEL, o ile został nadany, numer dowodu osobistego albo rodzaj i numer innego dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz numer identyfikacyjny umowy kredytowej;
- składa, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, oświadczenie o istnieniu okoliczności stanowiących podstawę przyznania wsparcia lub udzielenia pożyczki na spłatę zadłużenia, w tym wskazuje, która okoliczność stanowi podstawę do ubiegania się o wsparcie lub pożyczkę na spłatę zadłużenia, warunkach wszystkich umów ubezpieczenia, na podstawie których przysługuje mu świadczenie z tytułu utraty pracy, w tym o terminie, w którym upływa okres wypłaty świadczeń z tytułu tych umów – w przypadku, gdy zawarł umowę ubezpieczenia spłaty kredytu, gwarantującego wypłatę świadczenia na wypadek utraty pracy; wartości wskaźnika RdD za miesiąc poprzedzający miesiąc złożenia wniosku – w przypadku, gdy kredytobiorca ubiega się o wsparcie lub pożyczkę na spłatę zadłużenia w związku z przekroczeniem wartości wskaźnika RdD o 50%; dochodzie gospodarstwa domowego i liczbie członków gospodarstwa domowego kredytobiorcy – w przypadku, gdy kredytobiorca ubiega się o wsparcie lub pożyczkę na spłatę zadłużenia na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy;
- w przypadku ubiegania się o przyznanie pożyczki na spłatę zadłużenia – podaje informacje dotyczące sprzedaży kredytowanej nieruchomości i składa, pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia, oświadczenie, że nabywcą tej nieruchomości nie jest członek rodziny, osoba pozostająca we wspólnym gospodarstwie domowym ani osoba będąca z nim w bliskim stosunku w rozumieniu omawianej ustawy oraz załącza do wniosku dokumenty dotyczące sprzedaży kredytowanej nieruchomości.
Wniosek o udzielenie wsparcia kredytobiorcy nie podlega żadnej opłacie i można go złożyć do kredytodawcy listem poleconym lub osobiście (np. we właściwym oddziale banku). Obecnie ustawodawca nie przewiduje żadnych terminów, w których kredytobiorcy muszą składać przedmiotowe wnioski.
Podsumowując, wstawa o wsparciu kredytobiorców obowiązuje w Polsce już od 2015 roku. Na jej podstawie kredytobiorca może wnioskować o udzielenie mu odroczenia płatności kredytu, dofinansowania spłaty kredytu w formie pożyczki lub zmianie wskaźnika WIBOR na inny korzystniejszy dla kredytobiorcy. Wsparcie nie jest udzielane z mocy samego prawa, lecz wymaga od kredytobiorcy samodzielnego rozpoczęcia odpowiednich działań. Pamiętajmy jednak, że kredytodawca nie musi przyjąć złożonego wniosku i udzielić żądanego wsparcia.
