Spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego jest prawem, które podlega egzekucji. Możemy wyróżnić dwa rodzaje tego prawa:
Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego – jest bardzo podobne do znanego nam prawa własności a co za tym idzie, posiadacz może rozporządzać nim tak jak właściciel, w szczególności może: wynajmować lokal, zbywać, obciążyć hipoteką i to bez uzyskania zgody spółdzielni mieszkaniowej. Na gruncie kodeksu cywilnego, stanowi ograniczone prawo rzeczowe.
Lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego – w tym przypadku posiadacz ma ograniczone możliwości rozporządzania swoim prawem, co prawda może korzystać z lokalu, ale nie może go zbyć ani obciążyć. Nie jest to również prawo dziedziczone.
Spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego - egzekucja
Egzekucja własnościowego prawa spółdzielczego odbywa się zgodnie z przepisami o egzekucji z nieruchomości. Warto przyjrzeć się uregulowaniom zawartym w kodeksie postępowania cywilnego zawartych w art. 982 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli żadna osoba nie przystąpiła do licytacji, której przedmiotem jest własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, wierzyciel hipoteczny jest uprawniony do przejęcia tego prawa za cenęnie niższą od 3/4 sumy oszacowania. Z takim wnioskiem wierzyciel hipoteczny powinien wystąpić w ciągu tygodnia od licytacji. Ważne jest, że to uprawnienie przysługuje wierzycielowi hipotecznemu także po drugiej bezskutecznej licytacji. Wspomniany wyżej art. 982 k.p.c. umożliwiający przejęcie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu po pierwszej bezskutecznej licytacji należy traktować jako wyjątek, którego celem jest możliwość skuteczniejszego egzekucyjnego zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, przy czym trzeba mieć na uwadze, że wniosek taki może zostać złożony także po bezskutecznej drugiej licytacji.
Spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego a lokatorskie prawo spółdzielcze
Odmiennie klaruje się sytuacja posiadacza lokatorskiego prawa spółdzielczego. Zgodnie z ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych, prawo to nie podlega egzekucji, a więc wierzyciel w tej sytuacji nie może zaspokoić swojego roszczenia z ustanowionego na rzecz dłużnika prawa do lokalu. Jednakże nie koniecznie zamyka to drogę wierzycielowi do dochodzenia swoich praw. Ustawa Prawo spółdzielcze dopuszcza możliwość skierowania egzekucji do wniesionego przez posiadacza — wkładu mieszkaniowego. Dla przypomnienia – aby w ogóle możliwe było ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu, niezbędne jest wniesienie wkładu mieszkaniowego. Warunkiem możliwości zajęcia wspomnianego wkładu mieszkaniowego jest wyczerpanie możliwości egzekucji z innych składników i praw majątkowych wierzyciela. Innymi słowy, jest to ostateczność. Niestety mimo istnienia takiej możliwości, w praktyce nie jest to często stosowanym rozwiązaniem, gdyż wierzyciel może zaspokoić swoje roszczenie korzystając z wkładu mieszkaniowego dopiero w momencie wygaśnięcia prawa do lokalu (wskutek śmierci, wypowiedzenia, wykreślenia lub wykluczenia członka spółdzielni).
