Od 23 kwietnia 2022 roku obowiązują nowe przepisy w zakresie obronności państwa, które w całościowy sposób regulują kwestie związane z funkcjonowaniem sił zbrojnych. Oprócz przepisów dotyczących żołnierzy zawodowych wspomniane unormowania dotyczą także uprawnień pracowników powołanych do służby wojskowej. W jaki sposób urlop bezpłatny pracownika powołanego do służby wojskowej wpływa również na czas pracy – odpowiadamy poniżej w artykule.
Urlop bezpłatny powołanego pracownika oraz czas pracy – podstawa prawna
Szczególne uprawnienia związane ze stosunkiem pracy osób powołanych do czynnej służby wojskowej i zwolnionych z tej służby normują przepisy Ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny – stanowi art. 301 § 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy, odsyłając tym samym do odrębnych przepisów, które niedawno weszły w życie.
Urlop bezpłatny pracownika powołanego do służby wojskowej
Przepisy ustawy o obronie Ojczyzny przewidują możliwość udzielenia urlopu bezpłatnego pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.
Należy podkreślić, że w pewnych okolicznościach pracownik nie będzie w stanie złożyć pracodawcy wniosku o urlop bezpłatny – dotyczy to przypadku, gdy wezwanie wydano w trybie natychmiastowego stawiennictwa. W takiej sytuacji podstawą przyznania wspomnianego urlopu jest zawiadomienie szefa wojskowego centrum rekrutacji.
Urlop bezpłatny udzielany zatrudnionym na czas dobrowolnej służby wojskowej
Ustawa o obronie Ojczyzny przewiduje możliwość pełnienia dobrowolnej służby wojskowej. Zgodnie z art. 143 ust. 1 powołanej ustawy dobrowolna zasadnicza służba wojskowa jest pełniona przez okres do 12 miesięcy.
Art. 143 ust. 2 ustawy o obronie Ojczyzny stanowi, iż w czasie pełnienia dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej realizuje się:
- szkolenie podstawowe w wymiarze do 28 dni zakończone przysięgą wojskową i wydaniem książeczki wojskowej;
- szkolenie specjalistyczne połączone z wykonywaniem obowiązków na stanowisku służbowym albo w trakcie kształcenia kandydata do zawodowej służby wojskowej następującego po jego powołaniu do dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, w wymiarze do 11 miesięcy.
Rozliczanie urlopów bezpłatnych udzielonych pracownikom
Pracownik powołany do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, w tym także żołnierz rezerwy, zachowuje – w okresie trwania urlopu bezpłatnego – wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Jeżeli chodzi natomiast o wliczenie czasu pełnienia służby do okresu zatrudnienia, to odpowiednią regulacją są przepisy art. 313 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny.
Przykład 1.
Pracownik został wezwany do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa. Na okres jej odbywania pracodawca udzielił urlopu bezpłatnego na podstawie zawiadomienia szefa wojskowego centrum rekrutacji. W czasie tego urlopu pracownik zachowuje wszelkie uprawnienia pracownicze z wyłączeniem prawa do wynagrodzenia. Jeżeli pracownik zgłosi powrót do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, okres tej służby podlega wliczeniu do stażu pracy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy.
Może się zdarzyć, że pracownik w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej – z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej – podjął pracę po raz pierwszy lub u innego pracodawcy niż ten, u którego był zatrudniony w dniu powołania. W takim przypadku czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego do nabywania lub zachowania praw wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego zwolniony z czynnej służby wojskowej podjął pracę (art. 313 ust. 2 ustawy o obronie Ojczyzny).
W podobny sposób przepisy traktują sytuację, gdy pracownik podjął pracę po upływie 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej (z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej). Czas jej odbywania wlicza się bowiem do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjęli pracę.
Pewne różnice przy rozliczaniu czasu pracy występują w odniesieniu do osób pozostających w zatrudnieniu, które zgłosiły się do dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej. Jak już o tym wcześniej pisaliśmy, osobie pozostającej w stosunku pracy i odbywającej szkolenie w ramach dobrowolnej służby wojskowej udziela się urlopu bezpłatnego na czas trwania szkolenia. Przepisy ustawy o obronie Ojczyzny nie wspominają jednak o zachowaniu uprawnień pracowniczych w trakcie tego urlopu – w tym przypadku konstrukcja prawna jest odmienna.
Przykład 2.
Pracownik postanowił odbyć dobrowolną zasadniczą służbę wojskową. Po uzyskaniu powołania osoba zatrudniona pełniła tę służbę przez 4 miesiące. Na ten okres udzielono pracownikowi urlopu bezpłatnego, który jednak nie jest wliczany do stażu pracy. Po upływie 4 miesięcy odbywającego dobrowolną zasadniczą służbę wojskową zwolniono z jej pełnienia w związku z potrzebami Sił Zbrojnych. Czas odbywania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej podlega wliczeniu do okresu zatrudnienia w rozumieniu przepisów prawa pracy na podstawie art. 149 ust. 2 ustawy o obronie Ojczyzny.
Ustawa o obronie Ojczyzny a czas pracy i urlop bezpłatny – podsumowanie
Osoby niebędące żołnierzami zawodowymi, w tym rezerwiści, mogą być powołani do pełnienia terytorialnej służby wojskowej. Na czas realizacji tego obowiązku osobie, która pozostaje w zatrudnieniu, należy udzielić urlopu bezpłatnego. W czasie jego trwania pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia pracownicze, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Jeżeli pracownik podejmie pracę u dotychczasowego lub nowego pracodawcy, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia na zasadach określonych w ustawie o obronie Ojczyzny. Wspomniana ustawa przewiduje ponadto możliwość pełnienia dobrowolnej służby wojskowej. Również i w tym przypadku osobie będącej pracownikiem udziela się urlopu bezpłatnego, przy czym czas odbywania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w rozumieniu przepisów prawa pracy.
