Wybór formy prowadzenia działalności gospodarczej to jedna z najważniejszych decyzji, podejmowanych podczas otwierania własnego biznesu. Od niej bowiem zależeć będzie późniejszy sposób i wpływ podejmowanych decyzji w firmie, odpowiedzialność za jej prowadzenie, sposób rozliczania podatku oraz podział zysków. Przeczytaj zatem nasz artykuł i sprawdź, jaką wybrać formę działalności, aby była dla Ciebie i Twojego interesu najbardziej optymalna!
Jaką wybrać formę działalności?
Każda spółka ma swoje zalety i wady, dlatego też wybierając najkorzystniejszą formę prowadzenia działalności, rozważyć należy wszystkie aspekty prawne, wpływające na jej funkcjonowanie. Ogólny podział spółek różnicuje się na spółki osobowe (cywilne, jawne, partnerskie i komandytowe) oraz na spółki kapitałowe (akcyjne i z ograniczoną odpowiedzialnością). A więc jaką wybrać formę działalności?
Spółka cywilna
Spółka cywilna jest prostą formą organizacji działalności gospodarczej, funkcjonującą w ramach przepisów Kodeksu cywilnego. Nie ma osobowości prawnej. Oznacza to, że podatek dochodowy naliczany jest w oparciu o ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Mogą ją założyć zarówno osoby fizyczne, jak i istniejące już podmioty gospodarcze.
Zaletą tego rodzaju działalności jest to, że każdy wspólnik może wnieść ze sobą własny kapitał, własną pracę na rzecz firmy i swoje unikalne umiejętności. Wadą, że trzeba liczyć się ze współodpowiedzialnością karną za poczynania wspólnika. Wierzyciel ma bowiem prawo wyboru, czy dla zaspokojenia swoich zobowiązań sięgnie do majątku spółki, czy też do indywidualnego majątku wspólnika. Może on także sięgnąć jednocześnie i do majątku spółki, i do indywidualnych majątków przedsiębiorców.
Do najistotniejszych aspektów prawnych, wpływających na funkcjonowanie spółki cywilnej, należy również fakt, że:
- każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki - może też bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty,
- dla spółki cywilnej dostępne są wszystkie formy opodatkowania VAT - oznacza to, że jej księgowość może być prowadzona w najprostszej formie, dzięki temu nie jest ona tak kosztowna,
- spółkę cywilną, na podstawie sporządzonej między wspólnikami umowy, rejestruje się w urzędzie gminy lub miasta - nie ma zatem kosztów notarialnych, jednak rejestracji musi dokonać każdy wspólnik z osobna,
- spółkę cywilną należy przekształcić w spółkę jawną, gdy przychody netto, w każdym z dwóch ostatnich lat obrotowych, osiągnęły wartość 800.000 EURO.
Spółka jawna
Odpowiedzią na pytanie jaka wybrać formę działalności może być - spółka jawna. Spółka jawna pod wieloma względami przypomina spółkę cywilną. Ona również nie posiada formy prawnej i tworzona jest, z reguły, przez niewielką liczbę wspólników, darzących się wzajemnym zaufaniem i wnoszących własny kapitał. Natomiast to, co ją odróżnia, to fakt, że regulują ją przepisy Kodeksu spółek handlowych a nie Kodeksu cywilnego, jak ma to miejsce w przypadku spółki cywilnej. Wymaga także ujawnienia w nazwie firmy chociaż jednego nazwiska współwłaściciela spółki. Ponadto, umowa spółki jawnej musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem jej nieważności. Następnie konieczna jest jej rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym. Prawo do reprezentowania spółki mają wszyscy jej wspólnicy. Jednak istnieje możliwość wyboru osób uprawnionych do jej reprezentowania, poprzez stosowne zapisy w umowie spółki jawnej. Innymi słowy mówiąc, wspólnicy mają prawo wybrać miedzy sobą jedną lub więcej osób, które będą mogły reprezentować ich spółkę. Natomiast pozbawienie jednego ze wspólników prawa do reprezentowania (gdy wcześniej miał on prawo do reprezentowania spółki) może nastąpić tylko i wyłącznie na mocy prawomocnego orzeczenia sądowego.
Jej konkurencyjność w stosunku do spółki cywilnej polega na tym, że w spółce jawnej ograniczona jest odpowiedzialność majątkowa wspólników. Wierzyciel ma prawo sięgnąć po mienie jednego ze współwłaścicieli dopiero wtedy, gdy niemożliwa będzie egzekucja z majątku spółki.
Spółka partnerska
To specyficzna forma działalności gospodarczej służąca wyłącznie do wykonywania wolnych zawodów. Założyć ją mogą tylko osoby fizyczne, nieposiadające działalności gospodarczej, np. lekarze, adwokaci, architekci. Podobnie jak w przypadku spółki jawnej reguluje ją Kodeks spółek handlowych. Jednak, w przeciwieństwie do poprzednich spółek, jej współwłaściciele odpowiadają osobiście i solidarnie całym swoim majątkiem tylko za zobowiązania spółki niezwiązane z wykonywaniem wolnego zawodu. Dana została także możliwość powołania zarządu spółki, choć ten przywilej dotyczył tylko spółek kapitałowych.
Spółka komandytowa
Jaką wybrać formę działalności gospodarczej? Może warto wybrać spółkę komandytową? To korzystna forma współdziałania jednostek o zróżnicowanym kapitale, umożliwiająca wspólnikom dogodne ukształtowanie odpowiedzialności za zobowiązania spółki oraz za prowadzenie jej spraw. Obowiązuje ją ten sam proces rejestracyjny, co w przypadku wszystkich spółek prawa handlowego. Największą jej zaletą jest ograniczona odpowiedzialność wspólników za zobowiązania finansowe spółki. Odpowiadają oni wyłącznie do kwoty ustalonej w umowie zawartej pomiędzy nimi. Natomiast największą jej wadą jest konieczność prowadzenia kosztownej, pełnej księgowości.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Sp. z o.o. jest popularną spółką kapitałową, którą może utworzyć jeden lub więcej podmiotów. Tak samo jak w przypadku poprzednio wymienionych form gospodarczych, reguluje ją ten sam Kodeks spółek handlowych. Na tym kończy się jednak jej podobieństwo do wyżej opisanych spółek. Przede wszystkim, za zobowiązania finansowe spółki nie odpowiadają jej współwłaściciele, a wierzyciel ma prawo dokonać egzekucji jedynie z majątku spółki i to tylko do wysokości kapitału zakładowego, określonego umową. Różni się także umowa między wspólnikami, która musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. To z kolei oznacza znacznie wyższe koszty jej tworzenia. Ponadto, aby ją zgłosić do Krajowego Rejestru Sądowego, potrzebny jest kapitał zakładowy w wysokości nie mniejszej niż 5 000 złotych. Najistotniejszy pozostaje jednak fakt, iż Sp. z o.o. jest osobą prawną, a to w konsekwencji wiąże się z koniecznością prowadzenia kosztownej, pełnej księgowości.
Również kwestia reprezentacji firmy znacząco różni się od struktury spółek osobowych. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością to zarząd powołuje i odwołuje swojego prezesa, któremu powierzona jest funkcja prowadzenia firmy.
Spółka akcyjna
Spółka akcyjna to najbardziej złożona forma spółki handlowej. Pod względem strukturalnym przypomina spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Jednakże, wymaga zaangażowania znacznie większego kapitału, gdyż powinien on wynosić co najmniej 100 000 złotych. Tak jak w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, status spółki akcyjnej musi być sporządzony w formie aktu notarialnego, pod groźbą nieważności. Jest ona osobą prawną i wymaga prowadzenia pełnej księgowości. Prawo do reprezentowania i prowadzenia praw spółki posiada tylko i wyłącznie jej zarząd, którego członków powołuje rada nadzorcza. Największą różnicą pomiędzy spółką akcyjną a pozostałymi spółkami handlowymi jest sposób pozyskiwania kapitału. Spółka akcyjna, jako jedyna ze wszystkich form gospodarczych, może pozyskiwać go na giełdzie papierów wartościowych oraz poprzez obligacje.
Do największych zalet spółki akcyjnej bez wątpienia zalicza się fakt, iż współakcjonariusze nie odpowiadają własnym majątkiem za jej zobowiązania. Jednak ze względu na znaczny stopień skomplikowania prawno-podatkowego i konieczność stałego korzystania z usług radców prawnych, prawników i wyspecjalizowanych księgowych, ta forma organizacyjna przedsiębiorstwa przeznaczona jest głównie dla dużych firm i wielkich korporacji.
