Na gruncie wydanego 18 listopada 2022 roku wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w sprawie o sygnaturze II SA/Wa 715/22 powstało wiele wątpliwości co do tego, jak należy interpretować mailing dotyczący satysfakcji klienta i czy wymaga on zgody klienta, czy też nie. Dopiero na kanwie kolejnych wyroków w podobnych sprawach dowiemy się, czy ten budzący emocje wyrok zapoczątkuje trwałą linię orzeczniczą. Sprawdź, jak kształtowały się stanowiska w sprawie prezentowane przez Prezesa Urzędu Danych Osobowych i Wojewódzki Sąd Administracyjny.
Czego dotyczyła sprawa przed sądem?
Skarżąca utworzyła konto zakupowe w serwisie należącym do spółki, podając imię, nazwisko, adres e-mail, numer telefonu i adres fizyczny. Nie wyraziła ona zgód na przetwarzanie jej danych osobowych w związku z działaniami marketingowymi podmiotów współpracujących ze spółką oraz otrzymywania od niej informacji marketingowych dostosowanych do swoich preferencji.
Pomimo tego spółka wysłała do skarżącej wiadomość e-mail z prośbą o ocenę zakupionych produktów. Skarżąca przesłała więc do spółki wiadomość e-mail z pytaniem, kiedy wyrażała zgodę na otrzymywanie wiadomości marketingowych. Spółka odpowiedziała skarżącej, że traktuje jej pytanie jako sprzeciw wobec przetwarzania jej danych osobowych w celu komunikacji „okołosprzedażowej”. Wyjaśniła, że podstawę przetwarzania stanowi prawnie uzasadniony interes administratora.
Mailing dotyczący satysfakcji klienta a stanowisko Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych
Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych stanął na stanowisku, że w przedmiotowym postępowaniu istotna jest treść art. 6 ust. 1 lit. f RODO, który definiuje podstawę przetwarzania danych w postaci prawnie uzasadnionego interesu administratora.
Organ odwołał się również do motywu 47 preambuły RODO, zgodnie z którym podstawą prawną przetwarzania mogą być prawnie uzasadnione interesy administratora, o ile w świetle rozsądnych oczekiwań osób, których dane dotyczą, opartych na ich powiązaniach z administratorem nie są nadrzędne interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą.
Z uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wynika, że zdaniem organu: „[…] w ramach marketingu można wyróżnić wiele zagadnień, takich jak: odnajdowanie i ocenianie możliwości rynkowych prowadzących do zaspokojenia potrzeb określonych odbiorców (nabywców) oraz dokładne ustalenie tych potrzeb, opracowywanie w oparciu o tę wiedzę produktu (usługi) oraz strategii jego dystrybucji czy przygotowanie odpowiedniej strategii ceny i promocji. Marketing usług jest systemem zintegrowanych działań firmy usługowej na rynku obejmującym identyfikację, kształtowanie, a następnie zaspakajanie potrzeb w sposób zapewniający satysfakcję klientom i realizację ich własnych celów ekonomicznych. Kształtowanie wyższego poziomu usługi, która powinna spełniać więcej potrzeb i dostarczać więcej wartości klientowi, wpływa na budowanie przewagi konkurencyjnej takiej firmy i jest formą marketingu” (II SA/Wa 715/22 – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie). Badanie satysfakcji klienta jest zdaniem PUODO elementem stałej strategii marketingowej dla wielu podmiotów gospodarczych.
Zdaniem organu, dokonując zakupów od spółki, skarżąca nawiązała ze spółką umowę sprzedaży. Skarżąca założyła konto w serwisie spółki, które pozostawało aktywne. Była również w trakcie reklamowania produktu – wiązała ją więc ze spółką relacja gospodarcza. Mogła zatem spodziewać się, że jej dane będą przetwarzane w prawnie uzasadnionym interesie spółki, za jaki można uznać prośbę o ocenę zakupionego produktu. Zdaniem PUODO nie było też powodu, aby twierdzić, że spełniona została przesłanka o charakterze negatywnym w postaci występowania w danym stanie faktycznym interesów lub podstawowych praw i wolności skarżącej, które mają charakter nadrzędny wobec prawnie uzasadnionych interesów spółki. PUODO odwołał się także do zarzutu naruszenia art. 10 ust. 1 i ust. 2 Ustawy z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną poprzez nieuzyskanie zgody wymaganej tym przepisem na przesyłanie niezamówionej informacji handlowej skierowanej do oznaczonego odbiorcy będącego osobą fizyczną za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty elektronicznej. PUODO uznał, że spółka nie miała takiej zgody, ale jej pozyskanie byłoby działaniem nadmiarowym wobec faktu, że miała przesłankę legalności przetwarzania danych – tj. uzasadniony interes administratora.
Mailing dotyczący satysfakcji klienta a stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
Zdaniem sądu warunkiem oparcia przetwarzania danych osobowych na przesłance uzasadnionego interesu jest spełnienie łącznie następujących wymogów:
- identyfikacja prawnie uzasadnionego interesu, który jest realizowany przez administratora lub przez osobę trzecią,
- zweryfikowanie niezbędności przetwarzania dla realizacji celu wynikającego z przedmiotowego interesu,
- ocena, czy nie jest spełniona przesłanka o charakterze negatywnym w postaci występowania w danym stanie faktycznym interesów lub podstawowych praw i wolności podmiotu danych, które mają charakter nadrzędny wobec prawnie uzasadnionych interesów administratora danych lub osoby trzeciej.
Zdaniem sądu PUODO nie rozważył czy prawnie uzasadniony interes spółki spełnia przesłankę zgodności z prawem w kontekście wymogu określonego w art. 10 ust. 2 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną w sytuacji, gdy prośba o ocenę produktu została wysłana za pośrednictwem poczty elektronicznej. PUODO nie rozważył, czy skierowanie prośby o ocenę zakupionego produktu przy zastosowaniu innej formy kontaktu byłoby niemożliwe. Organ nie ustalił także, czy w okolicznościach sprawy występuje interes, podstawowe prawa lub wolności skarżącej, które wymagają ochrony danych osobowych, a ponadto nie zbadał, czy mają one charakter nadrzędny względem prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez spółkę. Sąd podkreślił, że rozważając, jakie operacje na danych będą dopuszczalne przy marketingu bezpośrednim, nie można pomijać przepisów szczególnych, które zawierają bardziej rygorystyczne warunki dopuszczalności jego niektórych form. Takim przepisem zdaniem sądu jest właśnie art. 10 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, który uzależnia możliwość wysyłania informacji handlowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej od zgody adresata informacji.
Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną zakazane jest przesyłanie niezamówionej informacji handlowej skierowanej do oznaczonego odbiorcy będącego osobą fizyczną za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty elektronicznej. Informację handlową uważa się za zamówioną, jeżeli odbiorca wyraził zgodę na otrzymywanie takiej informacji, w szczególności udostępnił w tym celu identyfikujący go adres elektroniczny. Sąd podkreślił, że sam fakt „dysponowania przesłanką przetwarzania danych osobowych z RODO do celów marketingu bezpośredniego (np. z art. 6 ust. 1 lit. f RODO) nie zwalnia od konieczności zalegalizowania operacji przesyłania informacji handlowej drogą elektroniczną” (II SA/Wa 715/22 – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie). Sąd zakwalifikował mail z badaniem satysfakcji klienta jako przejaw marketingu bezpośredniego – podobnie jak kwalifikował tę czynność PUODO. Sąd stwierdził jednak, że o ile nawet w danym przypadku okaże się, że z punktu widzenia RODO wystarczającą przesłanką legalizującą przetwarzanie w tym celu byłby uzasadniony interes, to nie można zapominać o art. 10 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, który wymaga uzyskania uprzedniej zgody na przesłanie niezamówionej informacji handlowej.
