Mimo że określenia „osoba fizyczna” i „osoba prawna” stosowane są bardzo często, to nie każdy wie, co one właściwie oznaczają. Masz w planach założenie działalności gospodarczej? Osoba fizyczna a osoba prawna - dowiedz się, jaka jest między nimi różnica.
Kim jest osoba fizyczna – co warto wiedzieć?
Mimo że kodeks cywilny nie zawiera definicji osoby fizycznej, to termin ten jest powszechnie używany. Kim jest osoba fizyczna? Osobą fizyczną jest każdy żyjący człowiek, bez względu na wiek czy płeć. Z kodeksu cywilnego wynika, że człowiek (osoba fizyczna) ma:
- Zdolność prawną od chwili urodzenia. Przez zdolność prawną rozumie się zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Zdolności prawnej nie można się zrzec.
- Zdolność do czynności prawnych. Należy ją rozumieć jako możliwość nabywania praw i zaciągania zobowiązań. W polskim prawie jest ona stopniowana.
Osoba fizyczna uzyskuje najpierw ograniczoną, a następnie pełną zdolność do czynności prawnych. Precyzując:
- Osoby, które ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych
- Z chwilą uzyskania pełnoletności osoba fizyczna uzyskuje pełną zdolność do czynności prawnych.
Osoby, które nie ukończyły 13 roku życia oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie nie mają zdolności do czynności prawnych.
Jak należy rozumieć termin „osoba prawna”?
Od osoby fizycznej należy odróżnić osobę prawną – osoba fizyczna a osoba prawna nie oznaczają tego samego. Kim jest osoba prawna? To jeden z rodzajów podmiotów występujących w prawie cywilnym. W kodeksie cywilnym można przeczytać, że osobami prawnymi są:
- Skarb Państwa
- Jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną
- Spółki – akcyjne, z ograniczoną odpowiedzialnością
- Przedsiębiorstwa państwowe
- Jednostki samorządu terytorialnego
- Banki
- Spółdzielnie
- Stowarzyszenia
- Kościoły
Lista osób prawnych jest długa. Jeżeli już prowadzisz działalność gospodarczą, z wieloma z wymienionych podmiotów możesz współpracować – osoby prawne mogą być zarówno Twoimi klientami, jak i kontrahentami.
Osoba fizyczna a osoba prawna – na czym polega różnica?
Różnica między osobami fizycznymi a prawnymi dotyczy m.in. momentu, w którym zyskują one zdolność prawną. W przypadku osób fizycznych chwilą tą jest moment narodzin. W przypadku osób prawnych kwestia nabycia zdolności prawnej jest rozwiązana podobnie – osoba prawna uzyskuje ją w momencie powstania.
Aby osoba prawna powstała, konieczne jest jej utworzenie. Przykładowo spółkę z o.o. można założyć przez:
- Podpisanie umowy spółki
- Akt założycielski – gdy ma być to jednoosobowa spółka z o.o.
Dokumenty te muszą zostać sporządzone w formie aktu notarialnego. Dodatkowo założyciel musi spełnić inne wymogi. W przypadku wspomnianej spółki z o.o. odnoszą się one m.in. do wysokości minimalnego kapitału (5000 zł).
Kiedy i jak osoba prawna uzyskuje zdolność do czynności prawnych?
Różnica między osobą fizyczną a osobą prawną odnosi się także do momentu nabycia zdolności do czynności prawnych. Dla osób fizycznych charakterystyczne jest stopniowe nabywanie zdolności do czynności prawnych. W przypadku osób prawnych kwestia ta wygląda inaczej.
Osoby prawne nabywają zdolność do czynności prawnych z chwilą wpisu do właściwego rejestru – takim rejestrem może być np. Krajowy Rejestr Sądowy (KRS). Zawsze jest to pełna (a nie np. ograniczona) zdolność do czynności prawnych.
Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej
W prawie cywilnym funkcjonuje też trzecia kategoria podmiotów, czyli jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Nie zalicza się ich ani do osób fizycznych, ani do osób prawnych. Czym są jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej i co jest dla nich charakterystyczne?
Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej są określane potocznie jako ułomne osoby prawne – została im przyznana zdolność prawna. Przykładami takich jednostek są m.in.:
- Spółki osobowe (np. spółka jawna)
- Wspólnoty mieszkaniowe
- Spółki kapitałowe w organizacji (np. spółka z o.o. w organizacji)
W praktyce jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej mogą nabywać zarówno prawa, jak i zobowiązania.
Osoba fizyczna a osoba prawna – prowadzenie działalności gospodarczej
Osoby fizyczne i osoby prawne mogą prowadzić działalność gospodarczą. Inaczej mówiąc, status przedsiębiorcy może mieć zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna. Różnice między nimi są jednak zauważalne na wielu obszarach.
Osoba fizyczna a działalność gospodarcza
Osoby fizyczne mogą prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą. Do zalet takiej firmy zalicza się m.in. minimum formalności i brak opłat przy zakładaniu czy możliwość prowadzenia uproszczonej księgowości. Z drugiej strony przedsiębiorca musi pamiętać także o wadach JDG – odpowiada on za wszystkie zaciągnięte zobowiązania firmy. Do innych uciążliwości związanych z prowadzeniem jednoosobowej działalności gospodarczej zalicza się obowiązek odprowadzania co miesiąc składek ZUS.
Jednoosobowa działalność gospodarcza z reguły sprawdza się wówczas, gdy firma działa na niewielką skalę, lokalnie. Gdy jej struktury się rozrastają, lepszym rozwiązaniem okazuje się spółka, np. z o.o.
Osoba prawna a działalność gospodarcza
Status przedsiębiorcy może otrzymać też osoba prawna. Prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki jest poprzedzone dość skomplikowaną procedurą jej założenia. Przykładowo spółkę z o.o. założyć może minimum jeden założyciel. Umowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego, konieczne jest też uzyskanie wpisu w KRS. Taka spółka posiada osobowość prawną.
Prowadzenie działalności w formie spółki z.o.o wiąże się z pewnymi korzyściami. Do głównych atutów tego rozwiązania należy możliwość ograniczenia odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. Dodatkowo spółkom łatwiej jest pozyskać środki na dalszy rozwój – np. wówczas, gdy ze swoimi produktami czy usługami chcą one wyjść poza rynek krajowy.
