Pozew lub wniosek są pismami inicjującymi postępowanie sądowe. Zgodnie z obowiązującymi przepisami pozostałe osoby uczestniczące w sprawie mają możliwość złożenia odpowiedzi i zaprezentowania własnego stanowiska. Czy jest to jednak obowiązkowe? Co się stanie, gdy odpowiedź na pozew lub wniosek sądowy nie zostanie sporządzony przez drugą stronę?
Czym jest odpowiedź na pozew?
Podstawą prawną złożenia odpowiedzi na pozew jest art. 2051 Kodeksu postępowania cywilnego (kpc). Ma on zastosowanie nie tylko w sprawach procesowych, a więc tych, które są inicjowane pozwami, lecz także nieprocesowych – tych, które powstają wskutek złożenia wniosku sądowego. Zgodnie z powyższą regulacją przewodniczący zarządza doręczenie pozwu pozwanemu i wzywa go do złożenia odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 2 tygodnie. Przewodniczący zarządza zwrot odpowiedzi na pozew złożonej z uchybieniem terminu.
Odpowiedź na pozew lub wniosek to nic innego jak prezentacja stanowiska przeciwnika procesowego lub innego uczestnika toczącego się postępowania. Jest to reakcja na pismo, które zainicjowało daną sprawę. Już teraz dodajmy jednak, że taka odpowiedź nie jest obowiązkowa i może mieć miejsce wyłącznie wtedy, gdy pozwany lub uczestnik postępowania zostali prawidłowo powiadomieni o toczącej się sprawie, a także o możliwości złożenia odpowiedzi w określonym terminie.
Jeśli pozwany został zobowiązany do złożenia odpowiedzi na pozew, jest on zobowiązany do rzetelnego i kompletnego przedstawienia swojego stanowiska w tym piśmie. Fakty niepowołane w odpowiedzi na pozew podlegają badaniu jedynie w przypadku zaistnienia, powołania przez stronę i uprawdopodobnienia przesłanek określonych w art. 207 § 6 kpc. Skoro pozwany został wezwany do złożenia odpowiedzi na pozew oraz szczegółowo pouczony o spoczywających na nim obowiązkach i ciężarach procesowych – zatem nie sposób nie przypisać pozwanemu konsekwencji procesowych niepowołania w odpowiedzi na pozew dokładnych twierdzeń co do konkretnych spraw [...].
Obowiązek złożenia odpowiedzi na pozew lub wniosek
Po tym, jak sąd przyjmie do rozpatrzenia pozew lub wniosek i zdecyduje się zainicjować odpowiednie postępowanie, musi doręczyć odpis takiego pisma innym stronom lub uczestnikom toczącej się sprawy. Takie osoby mają bowiem prawo odnieść się do twierdzeń, które zostały wyrażone na piśmie przez powoda lub wnioskodawcę, a które nie zawsze muszą być zgodne z prawdą. Od chwili wniesienia pozwu lub wniosku do sądu do momentu przekazania jego odpisu innym osobom mija z reguły od 1 do 3 miesięcy, w skrajnych przypadkach może to zająć nawet pół roku. Adresat, który otrzymał odpis pozwu lub wniosku, powinien być pouczony o możliwości złożenia odpowiedzi w terminie nie krótszym, niż 2 tygodnie, licząc od dnia, w którym taki odpis został mu doręczony. W rzeczywistości nie istnieje obowiązek składania odpowiedzi na pozew lub wniosek, choć będzie się to wiązało z poważnymi konsekwencjami prawnymi. Sąd poucza adresata, że jeśli nie udzieli odpowiedzi i nie odniesie się do stanowiska powoda lub wnioskodawcy w wyznaczonym terminie, to przyjmie, że pozwany lub uczestnik zgadza się ze wszystkimi twierdzeniami zawartymi w piśmie inicjującym dane postępowanie. Innymi słowy, jeśli nie udzielimy odpowiedzi na pozew lub wniosek, to oficjalnie zgadzamy się z tym, co wyraziła na piśmie druga strona lub wnioskodawca.
Brak odpowiedzi na pozew może się wiązać z jeszcze jednym skutkiem – jeśli w wyznaczonym terminie adresat nie przedstawi dowodów na poparcie własnych twierdzeń, to sąd może odmówić ich uznania w toczącym się postępowaniu. Ma to szczególnie ważne znaczenie z punktu widzenia obrony interesów pozwanego lub uczestnika postępowania, którzy nie zgadzają się ze stanowiskiem powoda lub wnioskodawcy.
Przykład 1.
Pan Michał został pozwany przez pana Kacpra o zapłatę 10 000 zł. Powód dołączył do swojego pozwu szereg dokumentów przemawiających na jego korzyść, z którymi pan Kacper nie do końca się zgadza. Sąd doręczył pozwanemu odpis pozwu 23 lipca 2024 roku i pouczył go o możliwości wniesienia odpowiedzi na pozew w terminie 14 dni. Sąd wskazał również, że pan Kacper może dołączyć do swojej odpowiedzi dowody, które poprą jego stanowisko w sprawie pod rygorem nieprzyjęcia ich w dalszym toku postępowania. Pozwany stwierdził, że odpowiedzi na pozew udzieli dopiero na sali rozpraw i nie będzie tracił czasu na sporządzanie pism. Nie chce płacić prawnikom za sporządzenie takiej odpowiedzi, a sam nie potrafi tego zrobić, uznał więc, że ustna odpowiedź na pierwszej rozprawie będzie wystarczająca. Postanowił także, że wszystkie dowody działające na jego korzyść zabierze ze sobą do sądu. Czy ustna odpowiedź na pozew wyrażona na pierwszej rozprawie będzie skuteczna? Czy sąd może przyjąć dowody, które zostaną zaprezentowane na sali, a wcześniej nie były wskazane na piśmie?
Należy przyjąć, że udzielenie odpowiedzi na pozew w takiej formie nie będzie skuteczne i wiążące dla sądu. Może bowiem uznać, że odpowiedzi nie udzielono, a co za tym idzie, pozwany zgadza się ze wszystkimi twierdzeniami wskazanymi w pozwie przez pana Michała. Odnośnie do kwestii dowodów pana Kacpra, to te również mogą zostać odrzucone z racji ich zgłoszenia po wyznaczonym terminie.
Jak napisać odpowiedź na pozew?
Odpowiedź na pozew lub wniosek jest pismem formalnym, które musi spełniać określone wymogi. W przeciwnym razie sąd może uznać, że jest wadliwa i wezwie daną osobę do poprawienia pisma w określonym terminie – z reguły wynoszącym 7 dni. Odpowiedź na pozew lub wniosek nie musi być sporządzona przez prawnika, pozwany lub uczestnik postępowania mogą to zrobić samodzielnie. Poprawnie przygotowana powinna zawierać w swej treści:
- datę i miejscowość sporządzenia pisma;
- oznaczenie stron lub uczestników postępowania;
- oznaczenie sądu, do którego kierowana jest odpowiedź na pozew lub wniosek;
- sygnaturę akt sprawy, którą odnajdziemy w piśmie sądowym informującym o prawie do złożenia odpowiedzi na pozew lub wniosek;
- tytuł pisma – ODPOWIEDŹ NA POZEW albo ODPOWIEDŹ NA WNIOSEK;
- powołanie na datę pisma sądowego oraz datę jego odbioru przez adresata i krótkie nawiązanie, czego dotyczy dana sprawa;
- uzasadnienie, w którym należy wykazać, czy odpowiadający zgadza się z twierdzeniami powoda lub wnioskodawcy, a jeśli nie, to czy kwestionuje wszystkie, czy tylko część jego twierdzeń i dlaczego to robi;
- dowody wraz z opisem okoliczności, które mają wykazać, a które powinny być rozpatrzone przez sąd w danym postępowaniu;
- podpis składającego odpowiedź;
- wymienienie załączników, jeśli do pisma składane są dodatkowe dokumenty.
Odpowiedź na pozew lub wniosek nie podlega żadnej opłacie skarbowej i może być doręczona do sądu zarówno osobiście (przez biuro podawcze), jak i listownie (koniecznie listem poleconym). Pismo musi zostać złożone w tylu egzemplarzach, ile jest osób uczestniczących w danej sprawie. Podobnie jest w przypadku dowodów załączanych do odpowiedzi na pozew lub wniosek – każdy dowód musi zostać złożony w oryginale lub notarialnie poświadczonej kopii + zwykłej kopii (kserówce) w liczbie odpowiadającej liczbie stron lub uczestników danego postępowania. W przypadku, gdy decydujemy się na osobiste złożenie pisma w sądzie, warto zaopatrzyć się w dodatkowy egzemplarz dla siebie, na którym pracownik sądu przybije prezentatę, tj. pieczątkę potwierdzającą wpływ pisma z określoną datą.
Przykład 2.
W sprawie nieprocesowej występuje wnioskodawca pan Marek oraz 3 uczestników postępowania – pani Marlena, pan Piotr i pan Wiktor. Pani Marlena postanowiła udzielić odpowiedzi na wniosek, do której zobowiązał ją sąd. Ile egzemplarzy pisma powinna sporządzić uczestniczka postępowania?
Powinny to być 3 egzemplarze – 1 dla pana Piotra, 1 dla pana Wiktora oraz 1 dla pana Marka.
Co zrobić, gdy spóźniliśmy się ze złożeniem odpowiedzi na pozew lub wniosek?
Czasami zdarza się, że pozwany lub uczestnik postępowania nie udzielą odpowiedzi na pozew lub wniosek w określonym terminie. Takie przypadki nie zawsze wynikają z winy zainteresowanego, mogą być spowodowane chociażby problemami na poczcie, kłopotami zdrowotnymi lub innymi zdarzeniami o charakterze losowym. Pamiętajmy, że termin wskazany na udzielenie odpowiedzi obejmuje wszystkie dni kalendarzowe, łącznie z sobotami, niedzielami i świętami, przy czym jeśli ostatni dzień terminu na złożenie omawianego pisma przypada na dzień wolny od pracy, to wówczas następuje jego przedłużenie do następnego dnia roboczego.
Jeśli strona lub uczestnik postępowania spóźnią się z udzieleniem odpowiedzi do sądu, a chcą tego dokonać, to powinni to zrobić możliwie jak najszybciej. Ponadto w składanym przez siebie piśmie muszą zawnioskować o przywrócenie terminu do złożenia odpowiedzi na pozew lub wniosek. Jednocześnie powinni wykazać, dlaczego doszło do uchybienia takiego terminu i czy nastąpiło to z ich winy. Sąd może przychylić się do złożonej prośby i jeśli tak się stanie, to wówczas przyjmie odpowiedź na pozew lub wniosek. Jeżeli jednak uzna, że uchybienie terminu do złożenia omawianego pisma było zawinione (np. nastąpiło z powodu roztargnienia pozwanego lub uczestnika postępowania), to wówczas odmówi przywrócenia terminu i nie przyjmie przesłanej odpowiedzi. Wniosek o przywrócenie uchybionego terminu można zawrzeć w treści składanej odpowiedzi, jak również sporządzić go w odrębnym piśmie. W każdym przypadku nie podlega on żadnej opłacie.
Odpowiedź na pozew i wniosek sądowy – podsumowanie
Odpowiedź na pozew lub wniosek to forma wyrażenia stanowiska pozwanego lub uczestnika postępowania co do treści złożonego pozwu lub wniosku inicjującego postępowanie sądowe. Takie pismo nie jest obowiązkowe, jeśli jednak nie zostanie złożone w zakreślonym terminie, to przyjmujemy, że pozwany lub uczestnik zgadza się ze wszystkimi twierdzeniami przeciwnika, które zostały wyrażone w złożonym pozwie lub wniosku. Odpowiedź na pozew lub wniosek powinna być sporządzona na piśmie, może zawierać dowody, które chce wykazać odpowiadający, nie podlega żadnej opłacie sądowej i nie musi być sporządzona przez prawnika. Jeśli strona bez swojej winy nie zdąży udzielić takiej odpowiedzi w wyznaczonym terminie, zawsze może wnioskować o przywrócenie terminu na dokonanie takiej czynności.
