Niewywiązanie się z umowy – jak reagować i chronić swoje prawa?

Niewywiązanie się z umowy przez jedną ze stron to poważny problem, który może prowadzić do strat finansowych, zakłócenia działalności gospodarczej, a także do sporów sądowych. W takich sytuacjach kluczowe jest, aby druga strona znała swoje prawa i wiedziała, gdzie i w jaki sposób może zgłosić niewywiązanie się z umowy. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, jakie kroki należy podjąć, gdy partner biznesowy, klient lub inny kontrahent nie wypełnia swoich zobowiązań umownych, a także gdzie można zgłosić takie naruszenie umowy.

Zgłoszenie konsumenta do biura informacji gospodarczej

Wierzyciel może przekazywać do biura informacje gospodarcze w celu ich ujawnienia, jeżeli zawarł z biurem umowę o udostępnianie informacji gospodarczych.

Wierzyciel może przekazać do biura informacje gospodarcze o zobowiązaniu dłużnika będącego konsumentem wyłącznie wówczas, gdy są spełnione łącznie następujące warunki:

• zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności z tytułu umowy o kredyt konsumencki;
• łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika będącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 200 zł oraz są one wymagalne od co najmniej 30 dni;
• upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi będącemu konsumentem do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika będącego konsumentem, a jeżeli nie wskazał takiego adresu – na adres miejsca zamieszkania albo na adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych, wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura;
• nie upłynęło 6 lat od dnia wymagalności zobowiązania, a w przypadku roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczeń stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym, albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd nie upłynęło 6 lat od dnia stwierdzenia roszczenia.

W ww. przypadku wierzyciel może przekazać do biura wyłącznie informacje gospodarcze dotyczące:

• siebie,
• dłużnika będącego konsumentem,
• zobowiązania.

Zgłoszenie przedsiębiorcy do biura informacji gospodarczej

Wierzyciel może przekazać do biura informacje gospodarcze o zobowiązaniu dłużnika niebędącego konsumentem wyłącznie wówczas, gdy są spełnione łącznie następujące warunki:

• zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności z tytułu umowy związanej z wykonywaniem działalności gospodarczej;
• łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika niebędącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 500 zł oraz są one wymagalne od co najmniej 30 dni;
• upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi niebędącemu konsumentem do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika niebędącego konsumentem, a jeżeli nie wskazał takiego adresu – na adres siedziby dłużnika lub miejsca wykonywania działalności gospodarczej albo na adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych, wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.

Jeżeli umowa między wierzycielem a dłużnikiem niebędącym konsumentem, z której wynika zobowiązanie dłużnika, przewiduje możliwość wysłania dłużnikowi wezwania do zapłaty w formie elektronicznej na wskazany w umowie adres poczty elektronicznej dłużnika, warunek, o którym mowa wyżej, uważa się za spełniony, jeżeli upłynął co najmniej miesiąc od wysłania wezwania do zapłaty zgodnie z postanowieniami umowy.

W ww. przypadku wierzyciel może przekazać do biura wyłącznie informacje gospodarcze dotyczące:

• siebie;
• dłużnika niebędącego konsumentem;
• wspólników dłużnika będącego spółką osobową;
• akcjonariusza lub wspólnika dłużnika będącego jednoosobową spółką akcyjną lub spółką z ograniczoną odpowiedzialnością;
• zobowiązania.

Przykład 1.

Firma A, zajmująca się sprzedażą sprzętu elektronicznego, zawarła umowę z firmą B, która prowadzi sklep internetowy. Zgodnie z umową firma A dostarczyła firmie B partię komputerów o wartości 50 000 zł z terminem płatności wynoszącym 30 dni od daty dostawy. Firma B zobowiązała się do uregulowania faktury w wyznaczonym terminie. Jednak po upływie terminu płatności firma B nie uregulowała należności. Firma A, jako wierzyciel, próbowała skontaktować się z firmą B, wysyłając przypomnienia o konieczności zapłaty oraz formalne wezwania do zapłaty. Pomimo tych działań firma B nadal nie uregulowała długu, a opóźnienie wynosiło już ponad 60 dni. W tej sytuacji firma A ma prawo do przekazania informacji o niewywiązaniu się z umowy przez firmę B do biura informacji gospodarczej. Skutkiem takiego zgłoszenia jest to, że firma B może mieć utrudniony dostęp do kredytów, leasingu czy innych form finansowania, a także może napotkać problemy w zawieraniu nowych umów z innymi kontrahentami, którzy sprawdzają wiarygodność swoich partnerów biznesowych w BIG.

Zgłoszenie do UOKiK

Jeśli niewywiązanie się z umowy dotyczy spraw związanych z ochroną konsumentów, można zgłosić sprawę do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). UOKiK zajmuje się nadzorowaniem przestrzegania przepisów dotyczących ochrony konsumentów oraz zwalczaniem nieuczciwych praktyk rynkowych.

Prezes Urzędu może wszcząć z urzędu, w drodze postanowienia, postępowanie wyjaśniające, jeżeli okoliczności wskazują na możliwość naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w sprawach dotyczących określonej gałęzi gospodarki, w sprawach dotyczących ochrony interesów konsumentów oraz w innych przypadkach, gdy ustawa tak stanowi.

Postępowanie wyjaśniające może mieć na celu w szczególności:

• wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie przepisów ustawy uzasadniające wszczęcie postępowania antymonopolowego, w tym, czy sprawa ma charakter antymonopolowy;
• wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone;
• wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów;
• badanie rynku, w tym określenie jego struktury i stopnia koncentracji;
• wstępne ustalenie istnienia obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji;
• ustalenie, czy miało miejsce naruszenie chronionych prawem interesów konsumentów uzasadniające podjęcie działań określonych w odrębnych ustawach.

Postępowanie wyjaśniające nie powinno trwać dłużej niż 4 miesiące, a w sprawach szczególnie skomplikowanych – nie dłużej niż 5 miesięcy od dnia jego wszczęcia.

Prezes Urzędu, bez wszczynania postępowania, może wystąpić do przedsiębiorcy w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów.

Każdy może zgłosić Prezesowi UOKiK na piśmie zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania praktyk ograniczających konkurencję wraz z uzasadnieniem. Zawiadomienie może zawierać w szczególności:

• wskazanie przedsiębiorcy, któremu jest zarzucane stosowanie praktyki ograniczającej konkurencję;
• opis stanu faktycznego będącego podstawą zawiadomienia;
• wskazanie przepisu ustawy lub TFUE, którego naruszenie zarzuca zgłaszający zawiadomienie;
• uprawdopodobnienie naruszenia przepisów ustawy lub TFUE;
• dane identyfikujące zgłaszającego zawiadomienie.

Do zawiadomienia dołącza się wszelkie dokumenty, które mogą stanowić dowód naruszenia przepisów ustawy.

Każdy może również zgłosić Prezesowi UOKiK na piśmie zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Izby gospodarcze i związki branżowe

W niektórych branżach istnieją izby gospodarcze lub związki branżowe, które monitorują działalność swoich członków i mogą pomóc w rozwiązywaniu sporów związanych z niewywiązaniem się z umowy.

Można złożyć skargę lub wniosek do odpowiedniej izby gospodarczej lub związku branżowego. Organizacje te mogą oferować mediację lub arbitraż, który może pomóc w rozwiązaniu problemu.