Prywatny wykup auta z leasingu przez przedsiębiorcę do majątku prywatnego oznacza, że zawarta umowa ubezpieczenia OC może być kontynuowana. Biorąc pod uwagę, że kwota ubezpieczenia OC stanowi koszt uzyskania przychodu, pojawia się pytanie o konieczność ewentualnego skorygowania tego kosztu w księgach podatkowych.
Ubezpieczenie OC w kosztach podatkowych
Przechodząc na grunt prawa podatkowego, wskażmy na przepisy, które ograniczają możliwość pełnego zaliczenia w kosztach podatkowych niektórych wydatków związanych z samochodami osobowymi. Otóż, jak stanowi art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy PIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów składek na ubezpieczenie samochodu osobowego, innego niż określony w pkt 46, w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia.
Po pierwsze składki na ubezpieczenie samochodu osobowego, którego wartość przyjęta dla celów ubezpieczenia nie przekracza 150 000 zł, stanowią w całości koszt uzyskania przychodów.
Po drugie ograniczenie to odnosi się wyłącznie do składek na dobrowolne ubezpieczenie komunikacyjne (AC, GAP). Oznacza to, że w przypadku opłacania składek na ubezpieczenie samochodu osobowego składki te stanowią koszt uzyskania przychodów tylko w części ustalonej od wartości samochodu nieprzekraczającej równowartości 150 000 zł z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia w wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia.
Dla ubezpieczenia OC i NNW wartość samochodu nie jest istotna i wysokość składki nie jest ustalana na podstawie tej wartości, dlatego też składki te są w całości zaliczane do kosztów podatkowych.
Wydatek na polisę OC zaliczamy do tzw. kosztów pośrednich. Zatem elementem decydującym o momencie rozpoznania kosztów uzyskania przychodów jest data, na którą (pod którą) dany koszt został prawidłowo ujęty w księgach rachunkowych. Ponadto z przepisu art. 22 ust. 5d ustawy PIT wynika, że podstawą do ujęcia kosztu jest faktura (rachunek) lub inny dowód wówczas, gdy nie ma faktur (rachunków).
Z powołanych uprzednio przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że w sytuacji, gdy koszty pośrednie przekraczają rok podatkowy (dotyczą różnych lat podatkowych), konieczne jest ich proporcjonalne przyporządkowanie do okresów, których dotyczą. Należy jednak zauważyć, że z literalnego brzmienia art. 22 ust. 5d ustawy wynika, iż podstawowym i priorytetowym dokumentem pozwalającym na zaliczenie poniesionego kosztu do kosztów uzyskania przychodów jest otrzymana faktura (rachunek).
Prywatny wykup auta z leasingu a polisa OC
Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o obowiązkowych ubezpieczeniach w razie przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, na posiadacza pojazdu, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności, przechodzą prawa i obowiązki poprzedniego posiadacza wynikające z tej umowy. Umowa ubezpieczenia OC ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że posiadacz, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności, wypowie ją na piśmie. W przypadku wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC ulega ona rozwiązaniu z dniem jej wypowiedzenia.
Powyższe powoduje przejście praw i obowiązków z umowy ubezpieczenia na osobę dokonującą wykupu pojazdu z leasingu. Zasada ta znajdzie zastosowanie również w przypadku tzw. wykupu prywatnego.
Analizując, jak w takim przypadku należy postąpić z kwotą składki OC zaliczoną w całości do kosztów podatkowych, należy odwołać się do ogólnej definicji kosztów uzyskania przychodów. Otóż art. 22 ust. 1 ustawy PIT wskazuje, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.
Zatem, aby dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodu, musi spełniać łącznie następujące przesłanki:
- musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu;
- nie może być wymieniony w art. 23 ww. ustawy, wśród wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów;
- musi być należycie udokumentowany.
Podatnik ma możliwość odliczenia od przychodów wszelkich kosztów, pod warunkiem że mają one związek z przychodem z prowadzonej działalności gospodarczej, a ich poniesienie ma bądź może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu czy też zachowanie albo zabezpieczenie źródła tego przychodu.
Podatnik ma możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków, pod tym jednak warunkiem, że wykaże, iż poniósł określony wydatek, który ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a jego poniesienie miało lub mogło mieć bezpośredni wpływ na wielkość osiągniętego przychodu bądź też ma służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów.
Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 15 maja 2024 roku (nr 0114-KDIP3-2.4011.214.2024.4.MT), wykupienie samochodu po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego nie wpływa na zasadność zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu uprzednio (do czasu zakończenia umowy) opłat związanych z leasingiem.
W związku z tym po wykupie i przekazaniu samochodu na cele prywatne podatnik nie ma obowiązku korygowania kosztów uzyskania przychodów w zakresie zaliczanych do nich wcześniej opłat związanych z przedmiotem leasingu, poniesionych w trakcie trwania umowy leasingu, kiedy to pojazd ten służył prowadzonej działalności gospodarczej. Odnosi się to zarówno do opłaconych rat leasingowych, jak i do innych kosztów związanych z używaniem pojazdu, a więc również dotyczyć to będzie opłat na obowiązkowe ubezpieczenie OC.
Dalej zauważmy jednak, że w przypadku źródła przychodów, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza, należy przyjąć, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów.
Powyższy związek – warunkujący możliwość uznania wydatku za koszt podatkowy – nie występuje, jeżeli dany składnik majątku przestał służyć działalności gospodarczej i jest wykorzystywany wyłącznie na użytek osobisty.
Przykład 1.
Pani Anna 1 stycznia zakupiła obowiązkowe ubezpieczenie OC na okres 12 miesięcy dla pojazdu, który jest używany w działalności gospodarczej na podstawie umowy leasingu. Wartość pojazdu to 170 000 zł. Kwota polisy OC to 6700 zł. Pani Anna polisę otrzymała 15 stycznia i na tej podstawie całą kwotę zaliczyła do kosztów podatkowych tego okresu. 1 października pani Anna dokonała prywatnego wykupu auta z leasingu. W jaki sposób powinna postąpić względem zaksięgowania kosztu polisy OC?
Mimo że wartość pojazdu przekracza 150 000 zł, to jednak cała kwota polisy OC stanowi koszt podatkowy potrącalny w dacie otrzymania polisy. W momencie wykupu prywatnego został zerwany związek pomiędzy poniesionym wydatkiem a działalnością gospodarczą, dlatego też pani Anna powinna dokonać korekty kosztu. Nie będzie to jednak korekta wsteczna, lecz dokonana na bieżąco. W dniu prywatnego wykupu pojazdu z leasingu pani Anna powinna dokonać korekty in minus kwoty 1340 zł (2/10 × 6700 zł).
Prywatny wykup auta z leasingu a ważne ubezpieczenie - podsumowanie
Podsumowując, prywatny wykup auta z leasingu nie oznacza konieczność wstecznej korekty kosztów poniesionych w związku z opłatami związanymi z używaniem auta. Konieczność dokonania korekty pojawi się natomiast co do tej części polisy, która odpowiada okresowi ubezpieczenia po wykupie pojazdu do majątku prywatnego.
