Podatek VAT 2014 (cz. 1) - Obowiązek podatkowy VAT

Rok 2014 jest czasem obszernych zmian w podatku VAT. Do najważniejszych należy zakwalifikować całkowite uchylenie art. 19, który dotychczas określał moment powstania obowiązku podatkowego i dodanie w następstwie nowego art. 19a, objaśniającego tę kwestię na całkowicie nowych zasadach.

Dokonanie dostawy i wykonanie usług

Ogólna zasada mówiąca o momencie powstania obowiązku podatkowego została umieszczona w art. 19a ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z jego treścią obowiązek podatkowy na gruncie podatku od towarów i usług powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, o ile przed tym zdarzeniem podatnik nie otrzymał przedpłaty. W tym miejscu warto podkreślić, że zrezygnowano z dotychczasowego powiązania momentu powstania obowiązku podatkowego z datą wystawienia faktury.

Wyjaśnienie Ministerstwa Finansów

“Dokonanie dostawy towarów następuje z chwilą przeniesienia prawa do rozporządzania nimi jak właściciel, przykładowo:

towar jest wydawany bezpośrednio nabywcy lub osobie przez niego wskazanej - dokonanie dostawy towaru następuje z chwilą jego wydania;
towar jest dostarczany transportem własnym dostawcy lub najętym przez niego, do miejsca wskazanego zgodnie z umową przez nabywcę - dokonanie dostawy towaru następuje, co do zasady, z chwilą dostarczenia towaru do miejsca wskazanego przez nabywcę;
towar jest pozostawiany w miejscu wskazanym przez nabywcę (np. nabywca prosi o pozostawienie - odpłatnie lub nieodpłatnie - towaru na kreślony czas w magazynie dostawcy) - dokonanie dostawy towarów następuje z chwilą pozostawienia tego towaru w uzgodniony sposób do dyspozycji nabywcy;
towar jest wysyłany przez dostawcę nabywcy za pośrednictwem przewoźnika, kuriera, poczty itp. (ryzyko utraty towaru ponosi nabywca) - dokonanie dostawy towaru następuje z chwilą wydania towaru podmiotowi, który jest zobowiązany do jego dostarczenia, z tym bowiem momentem dostawca przenosi prawo do rozporządzania jak właściciel.

Generalnie moment >>dokonania dostawy towarów<< odpowiada dotychczasowemu momentowi >>wydania towarów<<.”

Przykład 1.

Przedsiębiorstwo ANGEL jest czynnym podatnikiem VAT rozliczającym się miesięcznie. W dniu 29 stycznia 2014 roku wystawiono fakturę sprzedaży, przy czym usługa została wykonana dopiero 3 lutego. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy w VAT?

Zgodnie z zasadą ogólną obowiązek podatkowy na gruncie podatku VAT powstanie 3 lutego, a więc z chwilą wykonania usługi.

Polecamy
Przełom w opodatkowaniu imprez integracyjnych?

Przykład 2.

Przedsiębiorstwo GWIAZDOR jest czynnym podatnikiem VAT rozliczającym się miesięcznie. W dniu 25 stycznia 2014 roku firma wykonała usługę. Natomiast faktura sprzedaży została wystawiona 15 lutego 2014 r. (zgodnie z art. 106i ust. 1 ustawy o VAT). Kiedy powstanie obowiązek podatkowy w VAT?

Obowiązek podatkowy powstanie w dniu wykonania usługi, a więc 25 stycznia 2014 roku - zgodnie z zasadą ogólną.

Usługi przyjmowane częściowo

Kwestia usług wykonywanych częściowo została uregulowana w art. 19a ust. 2 ustawy o VAT. W ich przypadku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usługi, przy czym usługę uznaje również za wykonaną w przypadku wykonania części usługi, dla której to części określono zapłatę.

Porady online

Prowadzisz firmę i masz pytania?

Skorzystaj z porad ekspertów Poradnika Przedsiębiorcy

Porady online dla firm

Przykład 3.

Przedsiębiorstwo ANGEL w styczniu 2014 r. zawarło z umowę z firmą GWIAZDOR, w której zobowiązało się do przygotowania dokumentów umożliwiających ubiegnie się o dotację. Uzgodniono, że projekt ten będzie składał się z dwóch części:

pierwsza - biznesplan,
druga - wypełnienie wniosku oraz pozostałej dokumentacji aplikacyjnej.

Zgodnie z ustaleniami pierwsza część ma zostać oddana do 28 lutego 2014 r., druga - do 31 marca 2014 r. Za każdą z części firma ANGEL otrzyma określoną w umowie zapłatę w terminie 7 dni daty oddania konkretnej części. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy w VAT?

Obowiązek podatkowy na gruncie podatku VAT powstanie odpowiednio przy oddaniu każdej części, czyli odpowiednio 28 lutego oraz 31 marca.

Usługi i dostawy ciągłe

Usługi, dla których ustalono następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń

W tym przypadku obowiązek podatkowy w VAT również powstaje z chwilą wykonania usługi. Przy czym warto podkreślić, że usługę, dla której w związku z jej świadczeniem ustalono następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Kwestia ta została uregulowana w zdaniu pierwszym art. 19a ust. 3 ustawy.

Przykład 4.

Przedsiębiorstwo ŁATA zawarło roczną umowę z firmą GWIAZDOR, w której zobowiązuje się do świadczenia usług porządkowych (sprzątanie). Z uzgodnień wynika, że strony będą dokonywały rozliczeń miesięcznych. Płatność będzie miała miejsce do 15 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy w VAT?

Zgodnie ze zdaniem pierwszym art. 19 ust. 3 ustawy o VAT powstaje w ostatnim dniu każdego miesiąca.

Usługi ciągłe wykonywane przez okres dłuższy niż 1 rok

Data wykonania usługi stanowi tutaj moment powstania obowiązku podatkowego na gruncie ustawy o VAT. Warto podkreślić, że usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.

Przykład 5.

Przedsiębiorca, będący czynnym podatnikiem VAT, zawarł z przedsiębiorstwem ANGEL umowę, w której zobowiązuje do się do pozyskiwania klientów od lutego 2014 roku do kwietnia 2015 roku. Jak wynika z uzgodnień, płatność za usługę zostanie dokonana po zakończeniu umowy. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy w VAT?

Obowiązek podatkowy na gruncie VAT należy wykazać na koniec roku podatkowego, czyli z dniem 31 grudnia 2014 roku oraz w dniu zakończenia usługi, czyli 30 kwietnia 2015 roku.

Dostawy ciągłe

Dla dostaw towarów stosuje się analogiczne przepisy jak w przypadku usług, dla których ustalono następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, oraz usług ciągłych wykonywanych przez okres dłuższy niż 1 rok (określone w art. 19a ust. 3 ustawy o VAT).

Przykład 6.

Przedsiębiorstwo MAJA zawarło roczną umowę z firmą GWIAZDOR, w której zobowiązuje się do dostarczania towarów. Z uzgodnień wynika, że strony będą dokonywały rozliczeń miesięcznych. Płatność będzie miała miejsce do 15 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy w VAT?

Zgodnie ze zdaniem pierwszym art. 19 ust. 3 ustawy o VAT powstaje w ostatnim dniu każdego miesiąca.

Przykład 7.

Przedsiębiorca, będący czynnym podatnikiem VAT, zawarł z przedsiębiorstwem PAULA umowę, w której zobowiązuje do się do dostawy towarów począwszy od lutego 2014 roku do kwietnia 2015 roku. Jak wynika z uzgodnień, płatność za towary zostanie dokonana dopiero po zakończeniu umowy. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy w VAT?

Obowiązek podatkowy na gruncie VAT należy wykazać na koniec roku podatkowego, czyli z dniem 31 grudnia 2014 roku oraz w dniu zakończenia dostawy, czyli 30 kwietnia 2015 roku.

Przedpłata, zaliczka, zadatek

Porady online

Prowadzisz firmę i masz pytania?

Skorzystaj z porad ekspertów Poradnika Przedsiębiorcy

Porady online dla firm

Jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy w VAT powstaje zgodnie z art.19a ust. 8 ustawy o VAT, czyli z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Wyjątek w tej sytuacji stanowi art. 19a ust.5 pkt 4 ustawy (m.in. media).

Przykład 8.

Podatnik VAT rozliczający się miesięcznie w dniu 16 stycznia 2014 roku otrzymał zamówienie na oferowane przez siebie produkty. W celu potwierdzenia otrzymania przedsiębiorca sporządził fakturę pro formę na kwotę 6.000 zł netto. 15 lutego 2014 r. otrzymano 60% wartości zamówienia. Dostawa została dokonana 1 marca. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy w VAT?

Obowiązek podatkowy z tytułu otrzymanej zaliczki powstanie w dniu jej otrzymania (od 60% wartości zamówienia). Natomiast w pozostałej części (40% wartości zamówienia) obowiązek podatkowy w VAT powstanie w dniu dokonania dostawy towarów.

Otrzymanie całości lub części zapłaty

Zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1 obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, w przypadku:

wydania towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu,
przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie,
dokonywanej w trybie egzekucji dostawy towarów (o której mowa w art. 18 ustawy),
świadczenia, na podstawie odrębnych przepisów, na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury usług związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług,
świadczenia usług zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37-41 (m.in. usługi ubezpieczeniowe, usługi udzielania kredytów i pożyczek, usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych, usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych).

Co ważne, obowiązek podatkowy powstaje w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

Polecamy
Sejm przyjął ustawę o zmianach VAT przy samochodach

Świadczenia usług budowlanych, budowlano-montażowych

Obowiązek podatkowy w przypadku świadczenia usług budowlanych oraz budowlano-montażowych na rzecz firm powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 3 lit.a ustawy o VAT, czyli z chwilą wystawienia faktury.

Jeżeli podatnik podatnik nie wystawi faktury lub wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury (art. 19a ust. 7).

Art. 106i ust. 3 pkt 1

Fakturę wystawia się nie później niż 30 dnia od dnia wykonania usług - w przypadku, o którym mowa w art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a

Przykład 9.

Porady online

Prowadzisz firmę i masz pytania?

Skorzystaj z porad ekspertów Poradnika Przedsiębiorcy

Porady online dla firm

Podatnik świadczy usługi budowlane na rzecz Firmy Y. Usługę wykonano 29 lutego 2014 roku, natomiast fakturę wystawiono 15 marca 2014 roku. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy w VAT?

Obowiązek podatkowy powstanie 29 lutego, czyli w dniu wykonania usługi.

Przykład 10.

Podatnik świadczy usługi budowlane na rzecz Firmy X. Usługę wykonano 2 stycznia 2014 roku, natomiast fakturę wystawiono z opóźnieniem - 15 lutego 2014 roku. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy w VAT?

Obowiązek podatkowy powstanie 1 lutego, czyli 30 dnia od wykonania usługi (w tym terminie powinna zostać wystawiona faktura).

W przypadku, gdy usługi świadczone są na rzecz osób nieprowadzących działalności gospodarczej, obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych w momencie wykonania usługi.

Oczywiście jeżeli przed wykonaniem usługi przedsiębiorca otrzyma całość lub część zapłaty, obowiązek podatkowy powstanie w momencie jej otrzymania.

Art. 19a ust. 8

Jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

Dostawy książek drukowanych

Podatnik dokonujący dostawy książek drukowanych o PKWiU ex 58.11.1 (z wyłączeniem map i ulotek - oraz gazet, czasopism i magazynów, drukowanych (PKWiU ex 58.13.1 i PKWiU ex 58.14.1) jest zobligowany do wykazania podatku VAT zgodnie z treścią art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. b. Obowiązek podatkowy powstaje tutaj analogicznie jak w przypadku usług budowlanych, czyli w dniu wystawienia faktury.

Gdy podatnik nie wystawi faktury lub wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą upływu terminów wystawienia faktury, czyli 60 dnia od dnia wydania towarów.

Czynności polegające na drukowaniu książek

Przedsiębiorca trudniący się drukowaniem książek szczególną uwagę powinien zwrócić na treść art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. c ustawy, zgodnie z którym obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą wystawienia faktury (z tytułu czynności polegających na drukowaniu książek (PKWiU ex 58.11.1) - z wyłączeniem map i ulotek - oraz gazet, czasopism i magazynów (PKWiU ex 58.13.1 i PKWiU ex 58.14.1), z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług).

Również i w tym przypadku zastosowanie znajdzie art. 19a ust. 7 ustawy, który podkreśla, że w sytuacji, gdy podatnik nie wystawi faktury lub wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą upływu terminów wystawienia faktury, czyli 90 dnia od dnia wykonania czynności.

Jeżeli dostawa książek lub czynności polegające na drukowaniu książek zostaną wykonane dla osoby fizycznej nieprowadzącej działalności, obowiązek podatkowy powstanie na zasadach ogólnych.

Zachęcamy do zapoznania się z kolejnymi częściami cyklu: