Coraz więcej osób, mając dosyć wiecznie niezadowolonego szefa, złośliwych współpracowników i robienia wszystkiego “na wczoraj”, decyduje się na założenie własnej firmy, licząc, że w ten sposób zwolnią, złapią oddech i w końcu zaczną robić to, co lubią. Niewątpliwie prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z szeregiem profitów i dla wielu osób okazuje się strzałem w dziesiątkę. Prowadzenie własnej firmy wymaga wytrwałości, pokonania wielu trudności i licznej konkurencji. Trzeba się spodziewać, że stres w biznesie towarzyszyć nam będzie na każdym kroku, dlatego lepiej od początku mieć nad nim pełną kontrolę. Aby jednak było to możliwe, warto dokładniej przyjrzeć się temu zjawisku.
Stres w biznesie - jakie przyjmuje oblicze?
Na początku warto zaznaczyć, iż stres jest normalną reakcją organizmu. Fakt, że ktoś doświadcza związanego z nim napięcia nie jest niczym nadzwyczajnym. Krótko mówiąc, jest to odczuwany przez człowieka dyskomfort psychiczny, pojawiający się na skutek wystąpienia w środowisku tzw. stresorów. Najczęściej doświadcza się tego stanu, gdy występuje rozbieżność między stawianymi wymaganiami, a możliwościami dającymi szansę poradzenia sobie z nimi.
Jednak nie jest to tak proste zjawisko, dające zamknąć się w krótkiej definicji, często mówi się bowiem o jego dwóch obliczach. Stres w biznesie może występować pod dwoma postaciami:
- Dystres - jest to to stres negatywny, który wywołuje silne poczucie dyskomfortu, ogranicza sprawność umysłową, powoduje upośledzenie codziennego funkcjonowania i stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia,
- Eustres - to drugie, lepsze oblicze stresu. Spełnia wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka, przynosi określone korzyści, np. mobilizuje do działania przed wykonaniem ważnego zadania. Ten rodzaj stresu przejawia się w podnieceniu, tremie aktora i przede wszystkim przynosi satysfakcję - to on powoduje zadowolenie po pełnym obowiązków, intensywnym dniu, gdy czuje się, iż zainwestowanie energii przyniosło zakładane skutki.
Stresory - co to takiego?
Ogólnie rzecz biorąc, stresorami są wszystkie sytuacje, bodźce, które wywołują reakcję nerwową. Reakcja taka jest bardzo indywidualna - różne osoby mogą w różny sposób zinterpretować to samo zdarzenie - u jednych może wywołać bardzo silną, paraliżującą reakcję na stres, natomiast inni mogą pozostać na nie obojętni.
Bardzo ważna jest umiejętność rozpoznawania stresorów i dokładne obserwowanie reakcji organizmu na nie. Przy odpowiedniej wiedzy na swój temat możliwe staje się kontrolowanie odpowiedzi organizmu na różne zdarzenia oraz utrzymywanie optymalnego poziomu pobudzenia organizmu.
Co może stresować? Wyróżnia się różne kategorie stresorów, w zależności od tego, czego dotyczą. W kontekście osoby prowadzącej własną działalność warto wspomnieć o stresorach związanych z przeciążeniem ilościowym pracą. Dotyczy to sytuacji, w których do wykonania jest zbyt dużo obowiązków, albo kiedy czasu na podstawowe zadania jest zbyt mało. Przeciążenie może mieć również charakter jakościowy, związany np. z koniecznością zachowania czujności przez dłuższy czas, odpowiedzialnością za sprawy finansowe, jak i interpersonalne, podejmowaniem nadzwyczajnie ważnych decyzji.
Prowadzenie własnej działalności może wiązać się również z niejasnością pełnionej roli zawodowej. Wcześniejsza praca na etat powodowała, że mieliśmy większą jasność obowiązków i zadań do wykonania. Stres w biznesie może być spowodowany brakiem wiedzy na temat sposobu zarządzania własną firmą, obowiązków z tym związanych itp. Ponadto często bywa tak, że osoba prowadząca własną działalność, wpadając w wir pracy i zarządzania własną firmą zapomina lub zwyczajnie nie ma czasu na najlepsze antidotum - odpoczynek.
Stres w biznesie nie tylko pojawia się na skutek zbyt dużej ilości obowiązków i odpowiedzialności, ale również przez złe fizyczne warunki pracy. Osoby prowadzące własną działalność często za siedzibę firmy wybierają swój dom/mieszkanie. Rzadko zdarza się, iż w takim wypadku spełnione są wszystkie wymagania BHP, związane chociażby z odpowiednio zaprojektowanym stanowiskiem pracy. Inną sprawą pozostaje brak higieny intelektualnej spowodowany nieoddzieleniem miejsca pracy od miejsca wypoczynku.
Do tego wszystkiego sytuację pogarszać mogą stresory związane z życiem prywatnym przedsiębiorcy. Niewielki odsetek osób potrafi odciąć się podczas pracy od doświadczanych trudności wynikających z sytuacji rodzinnej i odwrotnie. Warto pamiętać, iż problemem jest nie tylko przynoszenie pracy do domu, ale również domu do pracy.
Wpływ stresu na prowadzenie biznesu
Działanie stresu jest globalne, dlatego jego efekty odczuwane są w całym organizmie. Może on w znaczący sposób zmienić sposób odczuwania, myślenia i zachowania osoby. Dzieje się tak, ponieważ dawniej jego zadaniem było przygotowanie człowieka do reakcji na zagrożenie.
Jak zostało wyżej wspomniane - działanie stresu może być zarówno pozytywne, jak i negatywne. Pozytywne skutki widoczne są szczególnie przy działaniu krótkotrwałego, jednorazowego stresu, związanego np. z koniecznością wykonania jakiegoś zadania. Niewątpliwie, do dobrych stron stresu można zaliczyć:
- szybsze podejmowanie decyzji,
- a dzięki temu - szybsze działanie,
- mobilizację ostatnich zasobów sił,
- ochronę przed nadmiernym obciążeniem (ze względu na to, że wywołuje zmęczenie i wymusza przerwę),
- napędzanie procesu uczenia się.
Niestety, przy długotrwałym działaniu stresu, organizm człowieka staje się przemęczony ciągłym stanem pobudzenia i może dojść do bardzo dotkliwych dolegliwości, odczuwanych na poziomie zarówno fizjologicznym, jak i psychicznym. Wśród negatywnych efektów stresu można wymienić:
- częste bóle i zawroty głowy, nadmierną potliwość, osłabioną odporność, bezsenność,
- silny lęk, depresję, niepokój, rozdrażnienie, nietolerancję, wybuchowość, niską samoocenę, obniżenie motywacji do działania,
- obniżenie koncentracji, trudność kojarzenia, rozproszenie, ograniczenie szybkości i jasności myślenia, otępienie, błądzenie myślami, zmniejszenie się kreatywności,
- gwałtowność reakcji, nadużywanie leków, alkoholu, narkotyków, ograniczenie kontaktów towarzyskich.
Pozytywny jaki negatywny stres w biznesie w znaczący sposób wpływa na sposób funkcjonowania przedsiębiorcy. Biorąc pod uwagę, iż do działania stresu często dochodzi duża odpowiedzialność za prowadzenie własnej firmy, skutki, szczególnie długotrwałego poddenerwowania, mogą doprowadzić do poważnego kryzysu psychicznego, fizycznego, a przez to również ekonomicznego osoby prowadzącej własną działalność.
Stres w biznesie - na jakim poziomie?
Jak wynika z wcześniejszych rozważań, jakość działania człowieka w dużej mierze zależy od poziomu doświadczanego przez niego stresu. Psychologowie udowodnili, że każdy ma swój optymalny poziom pobudzenia, przy którym funkcjonuje najlepiej. Oznacza to, iż przy zbyt niskim poziomie stresu efektywność pracy również jest niska, często odczuwa się znużenie, znudzenie, przekonanie, że nic nie ma sensu. Podobnie - zbyt wysoki poziom stresu negatywnie wpływa na funkcjonowanie, powodując skutki wymienione wyżej. Wynika z tego, że stres w biznesie jest potrzebny, ale nie w nadmiernych ilościach, które mogłyby mieć negatywny wpływ na stan psychiczny i fizyczny człowieka.
Ważne jest uświadomienie sobie, iż stres to nie jest coś zewnętrznego, niedającego się kontrolować. Wręcz przeciwnie - każdy człowiek, przy odpowiednim zaangażowaniu, jest w stanie regulować jego odczuwany poziom, szczególnie przez postawę wobec doświadczanych zdarzeń. Ponadto, jak zostało wcześniej wspomniane, zjawisko to jest naturalne i niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Najczęściej problemy nie są spowodowane samym stresem, ale tym, jak się na niego reaguje.
Jeśli stres w biznesie nas przerasta, powinniśmy uczyć się panowania nad nim, co może doprowadzić do znacznej poprawy funkcjonowania, zarówno w pracy, jak i w życiu osobistym. Optymalny poziom pobudzenia pozwala na odprężenie fizyczne wraz z przypływem energii, poczucie wiary w siebie, łatwość organizacji zadań.
Jak zatem minimalizować negatywne konsekwencje i jednocześnie wycisnąć jak najwięcej z pozytywnych efektów stresu?
Sposoby na radzenie sobie ze stresem
Aby możliwe było osiągnięcie optymalnego poziomu stresu i czerpaniu z niego siły do walki z codziennymi przeciwnościami, konieczne jest jego opanowanie za pomocą różnych technik radzenia sobie z tym zjawiskiem. Sposobów jest naprawdę wiele - kwestia odnalezienia odpowiednich i najbardziej skutecznych. Do najpopularniejszych metod radzenia sobie ze stresem zaliczamy:
- Aktywnie usuwanie stresu, np. poprzez usunięcie stresora lub zmniejszenie jego negatywnych skutków. Dla osób, które odzyskują spokój w momencie, gdy czują, że mają wszystko pod kontrolą, idealnym sposobem może okazać się planowanie, organizacja czy rozważanie, jak poradzić sobie z danym problemem, jakie kroki należy podjąć.
- Wyłączenie się z alternatywnych obowiązków- osoby, które nie mają tak dobrej podzielności uwagi, w momencie działania stresora, mogą skupić się tylko na problemie i jego rozwiązaniu. Bardzo dobrą metodą jest również tzw. pozytywna reinterpretacja zdarzenia, a co za tym idzie - rozwój przez dostrzeganie w konkretnym doświadczeniu pozytywnych aspektów.
- Umiejętność panowania nad fizjologiczną reakcją na stres - przez stosowanie odpowiednich technik oddechowych, relaksacyjnych, ćwiczeń fizycznych, ale również kontakt z bliskimi można nauczyć się panować nad reakcją organizmu na stres. Wszystko to może ustrzec przez impulsywnym działaniem i podejmowaniem pochopnych decyzji.
- Zastosowanie niekonstruktywnych metod - chodzi tu przede wszystkim o odcinanie się od problemu, czekanie, aż rozwiązanie samo się pojawi albo szukanie ulgi w różnego rodzaju używkach. Należy pamiętać, iż takie rozwiązania, owszem - dają efekt, ale zazwyczaj problem prędzej czy później wraca i to ze zdwojoną siłą.
Zapanowanie nad stresem nie jest trudne, a skutki takiego działania z pewnością gwarantują wiele korzyści - szczególnie w przypadku osób prowadzących własną działalność. Odpowiednie utemperowanie tego “doradcy” może sprawić, iż z takimi samymi pokładami energii możliwe będzie wykonanie znacząco większej liczby zadań oraz odczuwalnie poprawi się sposób funkcjonowania organizmu. Stres w biznesie jest niewykluczony, jednak można sobie z nim poradzić stosując różne technik antystresowe i regularnie odpoczywając.
